Абдуманнонов Хожиакбар Акмалжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Филолог талабалар учун фразеологик минимум тузишнинг лингводидактик асослари (инглиз, рус ва ўзбек тиллари асосида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Fil4113.
Илмий раҳбар: Умарходжаев Мухтар Ишанходжаевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Ёқубов Жамолиддин Абдувалиевич, филология фанлари доктори, профессор; Алимов Шаробиддин Солиевич, педагогика фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган муҳандислик-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади филолог талабалар учун инглиз, рус ва ўзбек тиллари асосида ўқув фразеологик минимум тузишнинг лингводидактик тамойилларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фразема атамасининг изоҳи, таснифи ва хусусиятлари, фраземанинг структур, семантик, функсионал, лингвокултурологик ва лингводидактик жиҳатлари борасида олиб борилган тадқиқотлар ишнинг обекти ва предмети нуқтайи назаридан аниқланган;
филолог талабаларнинг оғзаки ҳамда ёзма нутқида фойдаланиш мумкин бўлган фразеологизмлар бўйича билимларни ошириш ҳамда уч тилли фразеологик минимум тузишнинг тамойиллари лингводидактика нуқтайи назаридан асослаб берилган;
инглиз тилининг фразеологик тизими, инглиз турғун ибораларининг ўзбек ва рус тилларига таржимаси, инглиз ўқув фразеографияси ҳамда фразеологик минимум, ушбу ўқув фразеологик луғатининг лингводидактик хусусиятлари, қолаверса, ўқув луғатининг инглиз тили дарсларидаги ўрни аниқланган;
инглиз, рус ва ўзбек тиллари тизимидаги фразеология, фразеография, ўқув лексикографияси, ўқув фразеографияси каби соҳаларнинг шаклланиши тарихий ва қиёсий жиҳатдан таҳлил қилиниб, ушбу тилларга хос бўлган ўхшаш ва фарқли жиҳатлари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз, рус ва ўзбек фразеологик материалининг хусусиятларини аниқлашда ишлаб чиқилган методик ва амалий таклифлар:
филолог талабаларнинг оғзаки ҳамда ёзма нутқида фойдаланиш мумкин бўлган фразеологизмлар бўйича билимларни ошириш ҳамда уч тилли фразеологик минимум тузишга қаратилган тадқиқот иши доирасида тўпланган материаллар, чиқарилган хулосалар ва умумлаштирилган фикрлардан Қарши давлат университетида 2021-2023-йилларда амалга оширилган СУЗ-800-21-ГР-3181 “Реинфорcинг Энглиш Лангуаге Cомпетенcе ат Карши Стате Университй” номли халқаро грант лойиҳаси доирасида фойдаланилди (Қарши давлат университетининг 2024-йил 11-мартдаги 03/692-сонли маълумотномаси). Натижада, ушбу иш лойиҳанинг илмий қиймати ошишига хизмат қилган;
инглиз тилининг фразеологик тизими, инглиз турғун ибораларининг ўзбек ва рус тилларига таржимаси, инглиз ўқув фразеографияси ҳамда тадқиқотнинг обекти бўлган талабалар учун мўлжалланган фразеологик минимум, ушбу ўқув фразеологик луғатининг лингводидактик хусусиятлари, қолаверса, ушбу ўқув луғатининг инглиз тили дарсларидаги ўрни ва уни таълим жараёнида қўллаш бўйича маълумотлардан Ўзбекистон Республикасида халқаро таълим бўйича Америка Кенгашларининг филиали ва Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети ҳамкорлигида амалга оширилган 2022 – 2024-йилларга мўлжалланган С-УЗ2800-21-ГР-3106 “Аccесс Миcросчоларшип Програм” халқаро инновацион грант лойиҳасида фойдаланилди (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2024-йил 27-сентябрдаги №01/609-сонли маълумотномаси). Натижада, тадқиқот топилмалари лойиҳанинг илмий қиймати ошишига ижобий таъсир кўрсатди ва лойиҳа иштирокчиларининг келтирилган маълумотлар асосида инглиз тили идиоматикаси бўйича билимларини кенгайишига ҳисса қўшган;
инглиз, рус ва ўзбек тиллари тизимидаги фразеология, фразеография, ўқув лексикографияси, ўқув фразеографияси каби соҳалар шаклланишининг тарихий ва қиёсий таҳлили, ушбу тилларга хос бўлган ўхшаш ва фарқли жиҳатларига доир илмий натижалар ҳамда илмий хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Мавзу” ва “Тақдимот” кўрсатувлари учун ссенарийлар тайёрлашда қўлланилди (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 10-майдаги №06-28-577-сонли маълумотномаси). Натижада ушбу дастурлар илмий ғоялар ва далиллар билан бойитилди, бу дастурларнинг илмий қиймати ошишига хизмат қилган.