Хошимова Назира Хакимжановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Маҳаллий грек ёнғоғи (Жугланс региа) пўстлоғидан фойдаланиб буғдой унини биологик фаол моддалар билан бойитиш технологияси», 02.00.17 - Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Т2801.
Илмий раҳбар: Джахангирова Гулноза Зинатуллевна, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган муҳандислик-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган муҳандислик-технология институти, DSc.03/29.08.2023.К/Т.66.02.
Расмий оппонентлар: Маматов Шерзод Машрабжанович, техника фанлари доктори, профессор; Рўзибоев Акбарали Турсунбоевич, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий грек ёнғоғи пўстлоғидан фойдаланиб, буғдой унини биологик фаол моддалар билан бойитишнинг муқобил технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
биринчи навли буғдой унини маҳаллий грек ёнғоғи (Жугланс региа) пўстлоғи таркибидаги биологик фаол моддалар (Б1, Б2, Б6, Э, C, К, Cа, П, Мг, Фе, И) билан бойитиш технологияси ишлаб чиқилган;
биринчи навли буғдой унини маҳаллий грек ёнғоғи (Жугланс региа) пўстлоғи таркибидаги биологик фаол моддалар билан бойитишнинг мақбул (95:5-94:6) нисбатлари топилган;
маҳаллий грек ёнғоғи (Жугланс региа) пўстлоғи таркибидаги биологик фаол моддалар билан бойитиш инсон организмининг витамин ва минералларга бўлган кунлик физиологик эҳтиёжини ўртача 6,5 % дан 13,9 % га оширилганлиги аниқланган;
бойитилган ун таркибидаги (Cа, П, Мг, Фе) минераллар нон хамирини бижғиш жараёнида бижғитувчи микрофлора ҳаёт фаолиятининг жадаллашуви ҳисобига хамирнинг етилиш вақтини 150±5 дақиқадан 130±5 дақиқага қисқартириши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Грек ёнғоғи яшил пўстлоғи қўшимчасидан фойдаланиш асосида унли маҳсулотлар сифатини яхшилаш ва озиқавий хавфсизлигини таъминлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
маҳаллий шароитда етиштирилган грек ёнғоғи яшил пўстлоғи қўшимчаси қўшилган И навли буғдой уни ишлаб чиқариш технологияси “Ўзбекистон озиқ-овқат саноати” уюшмасининг “2025-2027-йилларда амалиётга жорий этиладиган ишланмалар рўйхати”га киритилган (Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмасининг 2024 йил 2 октябрдаги 02-94/10-2 сонли маълумотномаси). Натижада, валюта ҳисобига келтириладиган нутриентлар импорти ўрнини босувчи маҳаллий грек ёнғоғи пўстлоғи асосида тайёрланган қўшимча билан ун маҳсулотини бойитишнинг тежамкор технологиясини яратиш имконини беради;
бойитилган ун асосида нон маҳсулотини ишлаб чиқариш технологияси “Наманган дон маҳсулотлари” АЖ, “Нуробод лаззатли нон” МЧЖ корхоналарида ишлаб чиқаришга жорий этилган (Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмасининг 2024 йил 2 октябрдаги 02-94/10-2 сонли маълумотномаси). Натижада, бойитилган ун асосида ишлаб чиқарилган нон маҳсулотини таркибидаги нутриентларнинг миқдори инсоннинг кунлик эҳтиёжини 1дан 55,5 % гача қоплаш имконини берган.