Матчанов Музаффар Жуманазаровичнинг 
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Геофазовий технологиялар асосида Хоразм воҳаси экологик хавфсизлигини табиий географик баҳолаш (Ўзбекистон қисмида)», 11.00.01 –Табиий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/Gr62. 
Илмий маслаҳатчи: Ниғматов Асқар Ниғматуллаевич, география фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат унIVерситети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат унIVерситети, DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07.
Расмий оппонентлар: Рафиков Вахоб Асомович, география фанлари доктори, профессор; Эшонқулов Равшан Абдуразакович, техника фанлари доктори, доцент;. Алимкулов Нусратилла Рахмонкулович, география фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат унIVерситети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Хоразм воҳаси Ўзбекистон қисмининг экологик хавфсизлигини таʼминлаш учун унга таʼсир кўрсатувчи асосий омилларнинг табиий географик жиҳатларини геофазовий технологияларни қўллаган ҳолда баҳолаш ва тегишли чора-тадбирларни ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
геофазовий технологиялар асосида экологик хавфсизликни табиий географик баҳолашнинг аҳамияти, мураккаблиги, та'сир ўрнига кўра хавфсиз, хавфли, ўртача хавфли, юқори хавфли ва жуда юқори хавфли даражалари бўйича умумий методологияси ишлаб чиқилган;
Хоразм воҳасининг табиий географик чегаралари геофазовий технологиялар орқали индикацион локализация, чизиқли регрессия усуллари орқали аниқланган ва илмий асосланган;
воҳада экологик хавфсизликка таʼсир этувчи қурғоқчиликни геофазовий технологиялар асосида баҳолаш методологияси яратилган ва қурғоқчиликка қарши курашиш бўйича чора-тадбирлар тизими ишлаб чиқилган;
ҳудудда экологик хавфсизликка таʼсир этувчи чанг-туз бўронлари ва чўллашишни геофазовий технологиялар асосида баҳолаш методологиялари яратилган, баҳоланган ва унга қарши курашишнинг чора-тадбирлар тизими ишлаб чиқилган;
экологик хавфсизликка таʼсир қилувчи табиий ва техноген офатлар хавфини ўрганишга қаратилган интернет асосли ахборотларни бошқариш тизими (WебГИС: иМСЕП) яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот ишида қўлланилган геофазовий маʼлумот, усул ва ишлаб чиқилган методологиялар, баҳолаш жараёни, илмий натижалар ҳамда яратилган дастур асосида:
геофазовий технологиялар асосида экологик хавфсизликни табиий географик баҳолашнинг умумий методологияси Хоразм воҳасининг Хоразм вилояти ва Қорақалпоғистон Республикасида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий офатлар рискини ўрганишда қўлланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 4 февралдаги 01/18-2-405 сон ва Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 24-февралдаги 03-03/1-03/3-1850-сонли маʼлумотномалари). Натижада, воҳага бирламчи таҳдид туғдирувчи ва регионал аҳамиятга эга хавфларни аниқлаш, уларни хавфсизлик нуқтайи назаридан баҳолаш ҳамда карталаштириш имконини берган;
Ландсат 4-5 ТМ ва Ландсат 8 ОЛИ/ТИРС геотасвирлари орқали аниқланган Хоразм воҳасининг табиий географик чегаралари унинг ҳудудини даврий ўзгаришлари Ўзбекистон ва Қорақалпоғистон Республикалари Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирликлари фаолиятларида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 4 февралдаги 01/18-2-405 сон ва Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 24-февралдаги 03-03/1-03/3-1850-сонли маʼлумотномалари). Натижада, ҳудуднинг қисқарган 2884,65 км2 майдони Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудига, кенгайган майдонлари эса асосан Туркманистон ҳудудига тўғри келишини аниқлаш имконини берган;
воҳада экологик хавфсизликка таʼсир этувчи қурғоқчилик, чанг-туз бўронлари ва чўллашиш жараёнларини геофазовий технологиялар асосида баҳолаш методологиялари ва олинган баҳолаш натижалари Ўзбекистон ва Қорақалпоғистон Республикалари Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирликлари фаолиятларида қўлланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 4 февралдаги 01/18-2-405 сон ва Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 24-февралдаги 03-03/1-03/3-1850-сонли маʼлумотномалари). Натижада, стратегик озиқ-овқат экинларини етиштириш учун энг хавфсиз (2 555 км2), аҳоли, иқтисодий-ижтимоий инфратузилма обектлари ва мевали боғларни оқилона жойлаштириш учун қулай ҳудудларни (13 319 км2) аниқлаш ва ушбу майдонлар ер ресурсларини стратегик режалаштириш имконини берган;
экологик хавфсизликка таъсир қилувчи табиий ва техноген офатлар хавфини ўрганишга қаратилган интернет асосли ахборотларни бошқариш тизими (WебГИС: иМСЕП) Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ва Фуқаро Муҳофазаси институти томонидан синовдан ўтказилган ва амалиётига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигининг 2025 йил 25 февралдаги 30/5-30-сонли маʼлумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш, юзага келиши мумкин бўлган оқибатларини камайтириш ҳамда улар содир бўлганда бошқарувни ташкил этишда қўллаш учун иМСЕПни Фавқулодда вазиятлар вазирлигига бошқарувчи сифатида ўрнатиш мақсадга мувофиқлиги тавсия қилинган.