Матризаева Гульнара Джуманиязовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Оролбўйи минтақасида яшайдиган аёлларда ҳомиладорликнинг биринчи уч ойлигида одатий  ҳомилани кўтара олмасликнинг иммуногистокимёвий жиҳатлари», 14.00.01-Акушерлик ва гинекология; 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.DSc/Tib827.
Илмий маслаҳатчи: Ихтиярова Гульчехра Акмаловна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
 Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси Урганч филиалида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти ҳузуридаги DSc.04/30.04.2022.Tib.93.02.
Расмий оппонентлар: Туксанова Дилбар Исматовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Рузиева Нодира Хакимовна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Худаярова Дилдора Рахимовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Н.И.Пирогов номидаги Россия миллий тадқиқот тиббиёт  университети. 
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади одатий ҳомила кўтара олмаслик шаклланишининг айрим патогенетик механизмларини ўрганиш ва шу асосида ушбу патология учраш частотасини камайтиришга йўналтирилган чора тадбирлар мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларда гормонал, иммунологик ва патоморфологик тадқиқотларни ўз ичига олган комплекс диагностика, шунингдек, иммуногистокимёвий таҳлил орқали децидуал қобиқда В-лимфоцитар антиген (CD20), прогестерон, HGG, эстрадиол рецепторлари, ҳужайралараро адгезия молекуласи (CD34) ва пролифератив фаоллик маркери (Ki-67) даражаларини аниқлашнинг имплантация жараёнидаги роли исботланган;
қонда гормонлар даражаси ва иммуногистокимёвий маркерлар ўртасидаги корреляцияни  баҳолаш орқали эндометрий рецептивлигининг бузилиши ҳомила кўтара олмасликда юқори прогноз қийматига эга эканлиги асосланган;
Оролбўйи ҳудудида одам хорион гонадотропинига қарши антитаначаларни аниқлаш билан иммунологик қон таҳлиллари ўтказилган ва ҳомиладорлик кечишида HGG, ТПО, фосфолипидга қарши антитаначалар мавжудлиги, қонда lupus антикоагулянти даражасининг ошиши ва ИФР-1, VEGF, интерлейкин-18 кўрсаткичлари пасайишининг салбий роли аниқланган;
одатий ҳомила кўтара олмасликни даволашда эндометрий рецепторларининг жинсий стероидларга сезувчанлигини оширувчи  вагинал озонотерапия ва бачадон ичига плазмолифтинг усули ишлаб чиқилган;
аниқланган бузилишларни ҳисобга олган ҳолда комплекс прегравидар тайёргарлик ҳомиладорлик натижаларига ижобий таъсир кўрсатиши ва клиник самарадорлиги исботланган, ҳамда одатдаги ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларни прегравидар тайёргарлик босқичида ва ҳомиладорликнинг биринчи уч ойлигида юритиш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ҳомила кўтара олмасликда децидуал тўқиманинг иммуногистокимёвий хусусиятларини тавсифлаш, шунингдек, иммунологик жараёнлар, қон томир ва гормонал бузилишларнинг касаллик шаклланишидаги ўзаро боғлиқлигини аниқлаш бўйича олинган илмий натижаларнинг амалиётга тадбиғи ҳақида ССВ Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 февралдаги 12/24-сонли йиғилиш баённомаси хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларда гормонал, иммунологик ва патоморфологик тадқиқотларни ўз ичига олган комплекс диагностика, шунингдек, иммуногистокимёвий таҳлил орқали децидуал қобиқда В-лимфоцитар антиген (CD20), прогестерон, HGG, эстрадиол рецепторлари, ҳужайралараро адгезия молекуласи (CD34) ва пролифератив фаоллик маркери (Ki-67) даражаларини аниқлашнинг имплантация жараёнидаги роли исботланган. Ижтимоий самарадорлиги:  тадқиқотнинг клиник илмий натижалари ва ишлаб чиқилган янги илмий жиҳатдан тасдиқланган тавсиялар асосида ҳомила кўтара олмаслик сабаблари аниқланиб, кўпгина керак эмас текширув ва даволанишлардан беморларни халос қилади, бу ўз навбатида иқтисодий харажатларнинг камайишига олиб келади. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф қилинган текширув режаси туфайли ҳомила кўтара олмасликни прогнозлаш ва диагностика усулларини такомиллаштириш йўли орқали 1 нафар бемор учун 120000 сўм иқтисод қилинган. Хулоса: эндометрийнинг иммуногистокимёвий таҳлилини ўрганиш диагностика самарадорлигини ошириш ва одатий ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларни даволаш усулларини тўғри танлашга ёрдам беради.
иккинчи илмий янгилик: қонда гормонлар даражаси ва иммуногистокимёвий маркерлар ўртасидаги корреляцияни  баҳолаш орқали эндометрий рецептивлигининг бузилиши ҳомила кўтара олмасликда юқори прогноз қийматига эга эканлиги асосланган. Ижтимоий самарадорлиги: амалиётга татбиқ этилган натижалар ҳомила кўтара олмасликни даволаш ва ташҳислаш сифатини яхшилаш, асоратларнинг камайишига, ҳамда оила бузилишларининг сонини қисқартиришга  ва ҳаёт сифатини яхшилашга хизмат қилади. Иқтисодий самарадорлиги: ҳомиладорлик вақтида қондаги гормонлар миқдорини аниқлаб, керакли муолажаларни вақтида кўрсатиш орқали аёлларнинг ҳомилани сақлаб қолиш, ёки тиббий абортдан кейин касалхонага ётиш кунининг қисқариши ҳисобига бир касал учун бир кунлик бюджет пуллари 180000 сўмга  (шифокор, ҳамшира, кичик тиббий ходимнинг бу касалга сарфлаган вақти ва ишлатилган дорилар миқдорига кўра ҳисобланган) иқтисод қилинади.  Хулоса: ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларда қонда гормонлар даражаси ва иммуногистокимёвий маркерлар ўртасидаги корреляцияни ўрганиш ҳомиладорлик юзага келган аёлларда қондаги гормонлар миқдоридаги ўзгаришларни аниқлаб, уларга керакли муолажаларни вақтида қилиш орқали аёлларда ҳомиладорликни сақлаб қолишга олиб келади.
учинчи илмий янгилик: Оролбўйи ҳудудида одам хорион гонадотропинига қарши антитаначаларни аниқлаш билан иммунологик қон таҳлиллари ўтказилган ва ҳомиладорлик кечишида HGG, ТПО, фосфолипидга қарши антитаначалар мавжудлиги, қонда lupus антикоагулянти даражасининг ошиши ва ИФР-1, VEGF, интерлейкин-18 кўрсаткичлари пасайишининг салбий роли аниқланган. Ижтимоий самарадорлиги: фарзандсизлик туфайли оилаларнинг бузилишини олдини олишга, аниқ даво чораларини қўллашга кўмаклашишга ва репродуктив ёшдаги аёлларнинг ҳаёт сифатини яхшилашга кўмаклашган. Иқтисодий самарадорлиги: иммун ҳолатнинг  ҳомила кўтара олмаслик патогенезидаги аҳамиятини билиш ва стандарт давога иммуносупрессорларни қўшиш натижасида 1 нафар бемор учун бир кунлик даволанишида бюджетдан ташқари харажатлар 50000 сўмга камайди. Хулоса: аутоиммун жараёнларни эрта аниқлаш ҳомиладорликда имплантация ва  ангиогенез жараёнларини бузилишини олдини олади ва  келажакда кузатилиши мумкин бўлган акушерлик ва перинатал асоратларни камайтиради.
тўртинчи илмий янгилик: одатий ҳомила кўтара олмасликни даволашда эндометрий рецепторларининг жинсий стероидларга сезувчанлигини оширувчи  вагинал озонотерапия ва бачадон ичига плазмолифтинг усули тавсия этилган. Ижтимоий самарадорлиги: ҳомила кўтара олмасликда қин ва бачадонга қилинган муолажалар тез ҳомиладор бўлишга ва ҳомилани кўтара олиш қобилиятини кучайтиргани сабабли, кўпгина аёлларни руҳий ҳолатига ижобий таъсир қилади. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф қилинган даволаш режаси туфайли ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларда 1 нафар бемор учун бюджетдан ташқари 75000 сўм иқтисод қилинган. Хулоса: вагинал озонотерапия ва бачадон ичига плазмолифтинг усули эндометрийдаги яллиғланишни камайтириб, инфекцияга курашувчанликни оширишига, ангиогенезни кучайтириши ҳисобига эндометрий пролиферациясини яхшилашишига ва стероид рецепторларнинг сезувчанлигини оширишга олиб келади.
бешинчи илмий янгилик: аниқланган бузилишларни ҳисобга олган ҳолда комплекс прегравидар тайёргарлик ҳомиладорлик натижаларига ижобий таъсир кўрсатиши ва клиник самарадорлиги исботланган, ҳамда одатдаги ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларни прегравидар тайёргарлик босқичида ва ҳомиладорликнинг биринчи уч ойлигида юритиш алгоритми ишлаб чиқилган. Ижтимоий самарадорлиги: тадқиқот натижалари амалиётга татбиқ этилгач, қуйидаги ижобий натижаларга эришилди: ҳомила кўтара олмаслиги бор аёлларда диагностика ва даволаш сифати яхшиланди; касаллик асоратлари ва оилавий низолар сони камайди; даволаш харажатлари қисқарди ва беморларнинг ҳаёт сифати яхшиланди. Иқтисодий самарадорлиги: одатий ҳомила кўтара олмаслиги бор битта аёлни даволаш учун ишлаб чиқилган диагностика ва бир кунлик даволаш тавсияларини жорий этиш бўйича давлат бюджети ва бюджетдан ташқари молиявий харажатлар ҳисобланди:  2 млн. 355 минг сўм. CМА = ТХН(тиббий хизматлар нархи) жорий этилгунга қадар – ТХН жорий этилгандан кейин = 2780000 – 2355000 = 425000.  Хулоса: тадқиқот натижасида ҳар бир гуруҳ учун ҳомила кўтара олмасликнинг информатив маркерлари ишлаб чиқилди. Бу натижалар соғлиқни сақлаш тизимида профилактика тадбирларини ташкил этишда катта аҳамиятга эга.