Муҳитдинова Диёрахон Улуғбек қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишида нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларини шакллантириш технологияси”, 13.00.03 - Махсус педагогика (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Мамаражабова Зулфия Нарбаевна, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Хакимова Мухаббат Файзиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Хамидова Муборак Убайдуллаевна педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантиришнинг педагогик имкониятлари мақсадли, маълумотли-мазмунли, таркибли-композицион, коммуникатив педагогик кўрсаткичлар интегратив яхлитлигини таъминлаш ҳамда барқарор ва изчил натижадорликка эришиш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш модели тизимли, фаолиятли, шахсга йўналтирилган ёндашувнинг иерархик узлюксизлигини таъминлаш ҳамда онглилик ва ижодий фаоллик, кўргазмалилик, билимларни пухта ўзлаштириш, мунтазамлилик ва изчиллилик, нутқий мулоқотни жадаллаштириш, индивидуал ёндашиш, коррексион йўналганлик, предметли-амалий фаолиятга таяниш тамойиллари педагогик яхлитлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш технологияси мулоқот талаб қилувчи нутқий вазиятларни ташкил этиш, “Тўрт тараф”, ФСМУ, Тушунчалар, Мазайка стратегияси, Тез ёрдам, Диалог, "Кимлигини топ», Эссе технологиялари мақсадли уйғунлигини таъминлаш ҳамда таълимий мақсадга мос рационал фойдаланиш асосида такомиллаштирилган;
эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш самарадорлиги вербал ва новербал воситаларни танлаш, диалог ташкил этиш, ролларни тақсимлаш, матн мазмуни оғзаки баёни натижаларини таҳлил қилиш ҳамда матн баён этиш матн, мустақил матн яратишга тайёргарлик даражаларини вариациялаш мезонларини прогностик лойиҳалаштириш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш бўйича олинган натижалар асосида:
бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантиришнинг педагогик имкониятлари мақсадли, маълумотли-мазмунли, таркибли-композицион, коммуникатив педагогик кўрсаткичлар интегратив яхлитлигини таъминлаш ҳамда барқарор ва изчил натижадорликка эришиш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Она тили ўқитиш технологияси” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2025-йил 11-мартдаги 11-05-1528/04 рақамли далолатномаси). Натижада эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантиришнинг билан боғлиқ касбий фаолиятга самарали тайёрлаш жараёнини такомиллаштириш имкони кенгайтирилган;
бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш модели тизимли, фаолиятли, шахсга йўналтирилган ёндашувнинг иерархик узлюксизлигини таъминлаш ҳамда онглилик ва ижодий фаоллик, кўргазмалилик, билимларни пухта ўзлаштириш, мунтазамликлик ва изчиллилик, нутқий мулоқотни жадаллаштириш, индивидуал ёндашиш, коррексион йўналганлик, предметли-амалий фаолиятга таяниш тамойиллари педагогик яхлитлигини таъминлаш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Она тили ўқитиш технологияси ” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2025-йил 11-мартдаги 11-05-1528/04 рақамли далолатномаси). Натижада бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш имкониятлари кенгайтирилган;
бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш технологияси мулоқот талаб қилувчи нутқий вазиятларни ташкил этиш, “Тўрт тараф”, ФСМУ, Тушунчалар, Мазайка стратегияси, Тез ёрдам, Диалог, "Кимлигини топ», Эссе технологиялари мақсадли уйғунлигини таъминлаш ҳамда таълимий мақсадга мос рационал фойдаланиш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Она тили ўқитиш технологияси ” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2025-йил 11-мартдаги 11-05-1528/04 рақамли далолатномаси). Натижада бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантиришга шароит яратилган;
эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш самарадорлиги вербал ва новербал воситаларни танлаш, диалог ташкил этиш, ролларни тақсимлаш, матн мазмуни оғзаки баёни натижаларини таҳлил қилиш ҳамда матн баён этиш матн, мустақил матн яратишга тайёргарлик даражаларини вариациялаш мезонларини прогностик лойиҳалаштириш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Она тили ўқитиш технологияси ” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2025-йил 11-мартдаги 11-05-1528/04 рақамли далолатномаси). Натижада бошланғич синф ўқиш дарсларида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларда коммуникатив компетенсияларни шакллантириш мазмуни бойитилган.