Абдуллаев Акмалжон Йўлчибоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Гувоҳнинг ёки жабрланувчининг била туриб ёлғон кўрсатув бериш жиноятларини тергов қилишни такомиллаштириш”, 12.00.09 - Жиноят процесси, криминалистика, тезкор-қидирув ҳуқуқ ва суд экспертизаси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Yu1246. 
Илмий раҳбар: Муродов Бахтиёржон Баходирович, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ИИВ Академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ҳуқуқни муҳофаза қилиш Академияси, DSc.31/31.12.2020.Yu.67.01 
Расмий оппонентлар: юридик фанлар доктори, профессор Астанов Истам Рустамович; юридик фанлар бўйича фалсафа доктори (PhD) Баракаев Лазизжон Отақулович.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади гувоҳ ёки жабрланувчининг била туриб ёлғон кўрсатув бериш жиноятларини тергов қилишни такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
гувоҳ ва жабрланувчилар томонидан била туриб ёлғон кўрсатув берилишининг олдини олиш ҳамда келгусида улар томонидан берган кўрсатувларини қасддан ўзгартириш ҳолатларига барҳам бериш мақсадида сўроқ қилиш тергов ҳаракатини ўтказиш давомида ахборот технологияларидан фойдаланиш зарурати асослантирилган;
шахс ўзининг ёки яқин қариндошининг манфаатларига тааллуқли ҳолатлар бўйича гувоҳ ёки жабрланувчи тариқасида фақат ўзининг розилиги билан кўрсатув бериши мумкинлиги асослантирилган;
ҳеч ким ўзига ва яқин қариндошларига қарши гувоҳлик беришга мажбур эмаслигига доир конституциявий норма талабларидан келиб чиққан ҳолда жиноят-процессуал муносабатларда гувоҳ ва жабрланувчига ўзига ва яқин қариндошларига қарши кўрсатув бермасликка доир ҳуқуқлари тушунтирилиб, улардан фақат ўзларининг розилиги асосида кўрсатув олиш мумкинлиги асослантирилган;
айбини бўйнига олиш тўғрисидаги арз қилган ёки ўз қилмишига амалда пушаймон бўлган, таржимон иштирокида ўтказиладиган, узрли сабабларга кўра келгусида судда иштирок эта олмайдиган, нутқий хусусиятларини баённомада акс эттириш қийин ёки била туриб ёлғон кўрсатув бериши мумкинлиги ҳақида асосли маълумотлар мавжуд бўлган, шунингдек ажнабий фуқаролар ва фуқаролиги бўлмаган шахслар иштирокида ўтказиладиган сўроқ қилиш жараёнини видеоёзув орқали тўлиқ қайд этиш шартлиги асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот натижаларидан қуйидагиларда фойдаланилган:
гувоҳ ва жабрланувчилар томонидан била туриб ёлғон кўрсатув берилишининг олдини олиш ҳамда келгусида улар томонидан берган кўрсатувларини қасддан ўзгартириш ҳолатларига барҳам бериш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексини (кейинги ўринларда ЖПК деб юритилади) «Сўроқ жараёнини овоз ёзиш, видеоёзув ва кинотасвирга олиш шарт бўлган ҳоллар» кўрсатиб ўтилган янги 1061-моддаси билан тўлдириш ҳақидаги таклифидан «Ўзбекистон Республикасининг 
Жиноят-процессуал кодексига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида»ги Қонун лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилади. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024 йил 11 ноябрдаги 3/08-220-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши ишни судга қадар юритиш босқичида гувоҳ ва жабрланувчилар томонидан ҳаққоний кўрсатув берилишига эришиш орқали одил судловни янада мустаҳкамлашга хизмат қилади;
шахс ўзининг ёки яқин қариндошининг манфаатларига тааллуқли ҳолатлар бўйича гувоҳ ёки жабрланувчи тариқасида фақат ўзининг розилиги билан кўрсатув бериши мумкинлигига доир таклифидан 2023 йил 30 апрель куни ўтказилган Ўзбекистон Республикаси референдумида умумхалқ овоз бериш орқали қабул қилинган Янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 28-моддаси тўртинчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Коррупцияга қарши курашиш ва суд-ҳуқуқ масалалари қўмитасининг 2024 йил 21 июндаги 04/2-10/245-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг инобатга олиниши ишни судга қадар юритиш босқичида гувоҳ ҳамда жабрланувчининг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини кучайтиришга хизмат қилган;
ҳеч ким ўзига ва яқин қариндошларига қарши гувоҳлик беришга мажбур эмаслигига доир талабларни жиноят-процессуал муносабатларда тўлиқ ижро этилишини таъминлаш мақсадида шахсга унинг процессуал ҳуқуқлари тушунтирилгунига қадар ундан бирон-бир ёзма ёки оғзаки кўрсатувлар олиш тақиқланиши ҳақидаги таклифидан Ўзбекистон Республикасининг «Ўзбекистон Республикасининг Жиноят ҳамда Жиноят-процессуал кодексларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги 2021 йил 18 февралдаги қонуни 
2-моддасининг 12-бандида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024 йил 11 ноябрдаги 3/08-220-сон маълумотномаси). Мазкур таклифларнинг жорий этилиши ҳеч ким ўзига ва яқин қариндошларига қарши гувоҳлик беришга мажбур эмаслигига доир конституциявий норма талабларини суриштирув ва дастлабки тергов босқичида гувоҳ ва жабрланувчига ўзига ва яқин қариндошларига қарши кўрсатув бермасликка доир ҳуқуқлари тушунтирилганидан кейингина улардан фақат ўзларининг розилиги билан кўрсатув олиш мумкинлиги ишни судга қадар юритиш босқичида шахсларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини янада кучайтиришга хизмат қилган;
айбини бўйнига олиш тўғрисидаги арз қилган ёки ўз қилмишига амалда пушаймон бўлган, таржимон иштирокида ўтказиладиган, узрли сабабларга кўра келгусида судда иштирок эта олмайдиган, нутқий хусусиятларини баённомада акс эттириш қийин ёки била туриб ёлғон кўрсатув бериши мумкинлиги ҳақида асосли маълумотлар мавжуд бўлган, шунингдек ажнабий фуқаролар ва фуқаролиги бўлмаган шахслар иштирокида ўтказиладиган сўроқ қилиш жараёнини видеоёзув орқали тўлиқ қайд этиш шартлиги ҳақидаги таклифидан «Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида»ги Қонун лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилади. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024 йил 
11 ноябрдаги 3/08-220-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши ишни судга қадар юритиш босқичида гувоҳ ва жабрланувчилар томонидан ҳаққоний кўрсатув берилишига эришиш орқали одил судловни янада мустаҳкамлашга хизмат қилади.