Раишев Тимур Тулягановичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Россия империясининг Туркистон ўлкасида ҳарбий тиббиёт соҳасидаги мустамлакачилик сиёсати (1865–1914 йй.)”, 07.00.01. – Ўзбекистон тарихи ва 07.00.02 – Фан ва технологиялар тарихи ихтисосликлари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Tar1040
Илмий раҳбар: Кобзева Олга Петровна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Маҳкамова Надира Рахмановна, тарих фанлари доктори, профессор; Кенжаева Наргиза Соатмуминовна, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD). 
Етакчи ташкилот номи: Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 1865–1914-йилларда Туркистон ўлкасида ҳарбий тиббиёт хизматининг шаклланиши ва ривожланиш тарихини ҳар томонлама, батафсил ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
XIX асрнинг иккинчи ярмида Россия империясининг Марказий Осиёга ҳарбий юришлари вақтида оғир санитария-эпидемиологик шароитда Туркистон ҳарбий округи ҳарбий қисмларининг жанговар тайёргарлигини сақлаш зарурати нуқтои назаридан империя маʼмурияти минтақада ҳарбий тиббиётни ривожлантиришга асосий эътиборини қаратганлиги исботланган, унинг фаолияти учун норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинган;
Туркистон ўлкаси мустамлака маʼмурияти ўлкада соғлиқни сақлашни ривожлантириш эҳтиёжларини кўпинча эʼтибордан четда қолдирганликлари, шунинг учун ҳам ҳарбий шифокорлар ва тадқиқотчилар баʼзан ўз иштиёқи билан, айни пайтда касбига садоқат билан ишлаганликлари, Россия шифокорлари минтақавий касалликларни (ришта, пендинка ва бошқалар) даволашда маҳаллий амалиётларни ўзлаштирганликлари, бу эса Россия ҳарбий шифокорлари ва олимлари томонидан Марказий Осиёда “Шарқ Уйғониши” даврида шаклланган кўп асрлик тиббиёт анъаналарини давом эттирилганлигидан далолат бериши асосланган;
Туркистон ўлкасида фуқаролик тиббиётининг ривожланиши янги Европа усуллари бўйича ишлаган мусулмон ҳарбий шифокорларнинг, шунингдек, маҳаллий аҳолидан аёллар ва болаларга тиббий ёрдам кўрсатишни ташкил этишда иштирок этган аёл шифокорларнинг, шу жумладан мусулмон аёлларнинг етишиб чиқишига олиб келганлиги, умуман олганда, тиббиёт империя амалдорлари томонидан минтақада империянинг мустамлакачилик амалиётини ўрнатиш учун “юмшоқ куч” сифатида фойдаланилганлиги асосланган;
XIX–ХХ асрлар бўсағасида Туркистон ўлкасида ҳарбий тиббиёт кадрларининг доимий етишмовчилиги ва тиббиёт ўқув юртларининг йўқлиги сабабли Россия империясининг олий тиббиёт ўқув юртларига ўқишга дастлаб ўлканинг маҳаллий аҳолисига нисбатан ҳарбийлар ва мустамлака маʼмурияти амалдорларига қариндош саналган татар ва қозоқлар юборилганлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 1865–1914-йилларда Туркистон ўлкасида ҳарбий тиббиёт тарихини ўрганишда олинган илмий натижалар, амалий таклиф ва тавсиялар қуйидагича тадбиқ қилинди:
тадқиқот натижаларига кўра, XIX асрнинг иккинчи ярмида Россия империясининг Марказий Осиёни истилоси юришлари давомида Туркистон ҳарбий округи бўлинмаларининг мураккаб санитария-эпидемик шароитларда жанговар тайёргарлигини сақлаб қолиш зарурати мустамлакачилик маъмуриятидан минтақада ҳарбий тиббиётни ривожлантиришни талаб қилди, уни амалга оширишнинг қонуний асослари қабул қилинди (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2024-йил 6-июндаги 02-28/12309-сон маълумотномаси).
Диссертация хулосалари ҳарбий-тиббий ходимларнинг доимий етишмовчилиги ва Туркистон ҳудудида тиббий ўқув муассасаси йўқлигидан далолат бериб, шу сабабли XIX–ХХ асрлар чегарасида илк бор минтақадаги маҳаллий аҳоли вакиллари орасидан ҳарбийлар ва мустамлака маъмурияти амалдорларининг қариндошлари бўлган татарлар ва қозоқлар Россия империяси олий тиббий ўқув юртларига ўқишга юборилди (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2024-йил 6-июндаги 02-28/12309-сон маълумотномаси). Тақдим этилган натижалар К.С. Зоиров номидаги Ўзбекистон соғлиқни сақлаш музейидаги музей экспозициясини тўлдириш учун фойдаланилган.
Тадқиқот илмий натижаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон тарихи” телеканали ижодкорлари “На перекрестках истины” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда, хусусан, Туркистон ўлкасидаги империя маъмурияти минтақада соғлиқни сақлашни ривожлантиришда кўпинча эътиборсиз бўлгани, шунинг учун ҳарбий шифокорлар ва тадқиқотчилар баъзан ўз иштиёқи билан, касбига садоқат билан ишлаганликлари каби жиҳатларидан фойдаланган. Шу билан бирга, Россия шифокорлари маҳаллий касалликларни (гвинея қурти, пендинка ва бошқалар) даволашда маҳаллий амалиётларни ўзлаштиргани кузатилди, бу эса Россия ҳарбий шифокорлари ва олимларининг Марказий Осиёда “Шарқ Уйғониш” даврида ўрнатилган кўп асрлик тиббий анъаналарни давом эттирганликларидан далолат беради. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 15-майдаги 02-30-648-сонли маълумотномаси).
Шунингдек, Туркистон ҳудудида жамоат соғлиги сақлашни ривожлантириш масалалари, минтақага дастлаб мусулмон ҳарбий шифокорлар, шунингдек, маҳаллий аёллар ва болаларга тиббий ёрдам кўрсатишни ташкил этишда иштирок этган аёл шифокорлар, шу жумладан мусулмон шифокор аёлларининг келиши таъсири ко'риб чиқилди. Умуман олганда, тиббиёт мустамлака маъмурияти мансабдор шахслари томонидан минтақада империя мустамлакачилик амалиётини ўрнатиш мақсадида “юмшоқ куч” сифатида қабул қилинган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 15-майдаги 02-30-648-сонли маълумотномаси). Берилган маълумотлар Туркистон ўлкасида (1865–1914 йй.) ҳарбий соғлиқни сақлашнинг шаклланиш ва ривожланиш тарихи билан жамоатчиликни яқиндан таништириш, ёшларни Ватанга, миллий қадриятларга муҳаббат руҳида тарбиялашга хизмат қилди.