Жаббарова Чарос Аминовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мажбуриятлар ҳисобини такомиллаштириш”. 08.00.08 – Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Iqt2794
Илмий раҳбар: Ҳотамов Комил Раббимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Кимё халқаро университети, DSc.03/08.05.2025.I.133.01
Расмий оппонентлар: Ризаев Нурбек Кадирович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Туйчиев Алишер Жўраевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат Аграр университети
II. Тадқиқотнинг мақсади мажбуриятлар бухгалтерия ҳисобини такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кафолатли хизмат кўрсатиш бўйича баҳоланган мажбуриятни кафолатли сервис муддати келгунга қадар – келгуси давр харажатлари сифатида, мажбуриятни сўндириш муддати келган даврда – харажат сифатида тан олиш таклифи асосланган;
солиқ мажбуриятлари тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш учун кечиктирилган солиқ мажбуриятининг жорий қисмини “Кечиктирилган солиқ мажбуриятлари-жорий қисми”, узоқ муддатли қисмини “Кечиктирилган солиқ мажбуриятлари-узоқ муддатли қисми” ишчи счётларини очиш ҳамда ушбу счётларни амалий қўллаган ҳолда юритиш бўйича бухгалтерия ўтказмалари тизими таклиф этилган;
кафолатли таъмирлаш ва хизмат кўрсатиш бўйича баҳоланган мажбуриятлар - узоқ муддатли қисмини 7940-Кафолатли таъмирлаш ва хизмат кўрсатиш бўйича баҳоланган мажбуриятлар (узоқ муддатли қисми) счётини очиш ҳамда юритиш тартиби таклиф этилган;
мақсадли солиқ имтиёзлари ва субсидиялар маълум шартларни бажаришни талаб қилишини инобатга олган ҳолда, шартлар бажарилгунга қадар баҳоланган мажбурият таркибида ҳисобга олиш лозимлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Хўжалик юритувчи субъектларда мажбуриятлар бухгалтерия ҳисобини такомиллаш-тириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
кафолатли хизмат кўрсатиш бўйича баҳоланган мажбуриятни кафолатли сервис муддати келгунга қадар – келгуси давр харажатлари сифатида, мажбуриятни сўндириш муддати келган даврда – харажат сифатида тан олиш таклифи «Урганч ёғ-мой» АЖ томонидан амалиётга жорий қилинган («Урганч ёғ-мой» АЖнинг 2024 йил 3 июндаги 5-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши номаълум даромадлар ва харажатларни мувофиқлигини таъминлаш билан бирга мажбуриятлар ҳисобини тўғри ва тўлиқ юритилишини таъминлаган;
солиқ мажбуриятлари тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш учун кечиктирилган солиқ мажбуриятининг жорий қисмини “Кечиктирилган солиқ мажбуриятлари-жорий қисми”, узоқ муддатли қисмини “Кечиктирилган солиқ мажбуриятлари-узоқ муддатли қисми” ишчи счётларини очиш ҳамда ушбу счётларни амалий қўллаган ҳолда юритиш бўйича бухгалтерия ўтказмалари тизимидан фойдаланиш таклифи «Урганч ёғ-мой» АЖ томонидан амалиётга жорий этилган («Урганч ёғ-мой» АЖнинг 2024 йил 3 июндаги 5-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида солиқ мажбурияти тўғрисидаги маълумотларни солиққа алоқаси бўлмаган счётларда юритишдаги номувофиқлик бартараф этилиб, солиқ мажбурияти тўғрисидаги ахборотларнинг фойдалилик даражаси ошган;
кафолатли таъмирлаш ва хизмат кўрсатиш бўйича баҳоланган мажбуриятлар - узоқ муддатли қисмини 7940-Кафолатли таъмирлаш ва хизмат кўрсатиш бўйича баҳоланган мажбуриятлар (узоқ муддатли қисми) счётини очиш ҳамда юритиш тартибидан фойдаланиш таклифи «Урганч ёғ-мой» АЖ томонидан амалиётга жорий этилган («Урганч ёғ-мой» АЖнинг 2024 йил 3 июндаги 5-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида мажбуриятлар таркиби бўйича ҳисоб юритиш аниқ бўлиши, мажбурият ва капитал ўз моҳиятига кўра туркумланиши таъминланган;
мақсадли солиқ имтиёзлари ва субсидиялар маълум шартларни бажаришни талаб қилишини инобатга олган ҳолда, шартлар бажарилгунга қадар баҳоланган мажбурият таркибида ҳисобга олиш таклифи «Урганч ёғ-мой» АЖ томонидан амалиётга жорий этилган («Урганч ёғ-мой» АЖнинг 2024 йил 3 июндаги 5-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши мақсадли солиқ имтиёзлари ва субсидиялар маълум шартлар бажарилгунга қадар баҳоланган мажбурият таркибида ҳисобга олиш орқали ҳисоб ва ҳисоботда тўғри акс эттирилишини таъминлаган.