Рахмонбердиев Исломбек Илхом ўғли
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Самуел Хантингтон қарашларида сивилизациялараро мулоқот ва рақобат тенденсияси ижтимоий-фалсафий таҳлили”, 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа.
Диссертация мавзуси роʻйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Fal994
Илмий раҳбар: Алиев Бекдавлат, фалсафа фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият коʻрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Оʻзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Расмий оппонентлар: Раматов Жуманиёз Султонович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Абиджанов Алишер Соҳибович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат пефагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Самуел Хантингтон қарашларида сивилизациялараро мулоқот ва рақобат жараёнлари, уларнинг оқибатлари, хусусан унинг “Сивилизациялар тоъқнашуви ва жаҳон тартибини қайта тиклаш” асарида ёритилган фалсафий қарашларини ижтимоий-фалсафий жиҳатдан таҳлил, тадқиқ ва илмий хулосалар қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
 Глобализм ва иммиграция оқибатида юзага келиши мумкин бўлган сивилизациялараро тафовут, миллий оъзига хосликни сақлаш ҳамда маданий хилма-хилликни қабул қилиш оъртасидаги зиддият иммиграцияга оид мунозараларда марказий масала боълиб қолиши очиб берилди;
 Сивилизациялараро мулоқотда тил аспекти – глобал лингуа франканинг (халқаро майдонда кенг қоълланиладиган тил) савдо, дипломатия ва маданий алоқаларни осонлаштириши билан бирга маданий ассимиляция натижасида доминант тилни оърнатиш орқали келадиган низолар потенсиали борлиги илмий асосланди;
 Демографик тенденсияларни глобал куч динамикаси оъзгариши контекстида миллий ва маданий оъзига хослик, ижтимоий ҳамжиҳатлик ва барқарорлик, маданий уйғунликни сақлаб қолишда потенсиал хавфлилиги аниқланди;
 Сивилизациявий онгнинг диний-эътиқод билан коъпроқ идентификацияланиши, бу эса сивилизациявий рақобатни кучайишига ҳамда турли маданий бирликлар оъртасидаги низолар потенсиалига сабаб боълиши эмпирик таҳлил асосида хулосаланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Самуел Хантингтон сивилизациялар тоъқнашуви назариётчиси сифатида ижтимоий-фалсафий қарашлари тадқиқи боъйича олинган илмий изланишнинг қуйидаги натижалари амалиётга жорий қилинган:
 Глобализм ва иммиграция оқибатида юзага келиши мумкин бўлган сивилизациялараро тафовут, миллий ўзига хосликни сақлаш ҳамда маданий хилма-хилликни қабул қилиш ўртасидаги зиддият иммиграцияга оид мунозараларда марказий масала бўлиб қолиши очиб берилди. Бу жараёнлар глобаллашув фонида маданий идентификациянинг заифлашуви ва ижтимоий фрагментация хавфини кучайтириши мумкинлигини кўрсатади. Шу боис, замонавий жамиятларда миллий ғоявий барқарорлик ва ташқи маданий таъсирларга нисбатан мустаҳкам иммунитетни шакллантириш стратегик заруратга айланмоқда.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши Самуел Хантингтоннинг “Сивилизациялар тўқнашуви” назариётчиси сифатидаги ижтимоий-фалсафий қарашлари тадқиқи бўйича олиб борилган илмий изланишлар асосида шакллантирилди. Бугунги кунда Янги Ўзбекистоннинг равнақи ва тараққиётига таҳдид солиши мумкин бўлган маънавий хуружлар олдини олиш баробарида, Ватанимиз тараққиётини юксалтириш, Учинчи Ренессанс пойдеворини яратиш ҳамда глобаллашган дунёда миллий имиджимизни ташқи ғоявий таҳдидлардан халқаро муносабатларда ҳимоя қилиш давлат сиёсатининг энг муҳим устувор йўналишлари сифатида асослаб берилди. Мазкур илмий хулосалар Ўзбекистон Миллий Ахборот агентлиги фаолиятига татбиқ этилди (Ўзбекистон Республикаси Миллий Ахборот агентлиги 2024-йил 29-августдаги 01-23/971-сонли маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар мамлакатимизда Самуел Хантингтон-нинг “Сивилизациялар тўқнашуви ва янгиланган дунё тартиботи” асарини ўрганиш-га доир услубий қўлланмалар ишлаб чиқишга хизмат қилган.  
 Сивилизациялараро мулоқотда тил аспекти алоҳида аҳамият касб этади. Хусусан, глобал лингуа франканинг (халқаро майдонда кенг қўлланиладиган тил) савдо, дипломатия ва маданий алоқаларни осонлаштиришдаги роли билан бирга, у маданий ассимиляция натижасида доминант тилни ўрнатиш орқали низолар потенсиалини келтириб чиқариши мумкинлиги илмий асосланди. Шу боисдан, ёшлар билан ишлашда тил сиёсати ва маданий мувозанатни ҳисобга олган ҳолда, уларнинг маданий-миллий идентификациясини асраб-авайлаш ва глобал коммуникацион муҳитда соғлом рақобатбардошликни таъминлаш стратегик аҳамият касб этади.Мамлакатимизда ёшлар билан ишлашда уларнинг ғоявий-мафкуравий иммунитетини шакллантириш, демографик жиҳатдан жадал суръатда ўсиб бораётган ўзбек ёшлари қатламини замон талабига мос билим ва кўникмаларга эга бўлиш орқали нафақат маҳаллий, балки дунё меҳнат бозорида талабгир қилишга қаратилган амалий ишларда, шунингдек, Учинчи Ренессанс пойдеворини яратишда ёшлар интеллектуал салоҳияти динамикаси тизимлаштирилиб, инновацион ечимлар истиқболини прогнозлаш ҳақидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Ёшлар Ишлари агентлиги фаолиятига татбиқ этилди (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар Ишлари агентлиги 2024-йил 5-сентябрги 2-13-21-4629-сонли маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар мамлакатимизда Самуел Хантингтоннинг “Сивилизациялар тўқнашуви ва янгиланган дунё тартиботи” асарида илгари сурилган ғояларнинг мамлакатимиз ёшлар сиёсатига оид дастурида келтирилган тарғибот ишларида фойдаланилган.
 Демографик тенденсияларни глобал куч динамикаси ўзгариши контекстида миллий ва маданий ўзига хослик, ижтимоий ҳамжиҳатлик ва барқарорлик, маданий уйғунликни сақлаб қолишда потенсиал хавф туғдириши аниқланиб, ушбу омиллар узоқ муддатли сивилизациявий барқарорликка таҳдид солиши мумкинлиги назарий-эмпирик таҳлил асосида асослаб берилди. Бу ҳолат демографик ўсишнинг шунчаки сон жиҳатдан эмас, балки у билан бирга келадиган ижтимоий ва маданий мувозанатга таъсири нуқтаи назаридан ҳам таҳлил қилиниши лозимлигини кўрсатади.Мазкур тадқиқот ишининг амалий аппробацияси Ўзбекистон Республикаси Миллий тикланиш демократик партиясининг 2020–2024-йилларга мўлжалланган сайлов олди дастурининг “Фаол ва манфаатли ташқи сиёсат олиб боришни ривожлантириш соҳасида” номли В боби ҳамда “Миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш соҳасида” номли ВИ боби билан уйғундир. Шунингдек, диссертацияда илгари сурилган конструктив ғоялар, методологик таклиф ва тавсиялар партия фаолиятига киритилиб, бугунги кунда жамият ҳаётида партиянинг ўрни ва таъсирини кучайтиришга, ҳамда унинг холисона ва ҳаққоний фикр эркинлигидаги илмий-назарий манба сифатидаги ролини оширишга хизмат қилмоқда (Ўзбекистон Республикаси Миллий тикланиш демократик партияси 2024-йил 11-сентябрдаги 02/05-53-сонли маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар мамлакатимизда Самуел Хантингтоннинг “Сивилизациялар тўқнашуви ва янгиланган дунё тартиботи” асарида мамлакатимиз маданий ва маънавий бойликларини авайлаб асрашга оид жойларда тарғибот-ташвиқот ишларида қўлланилган.
 Сивилизациявий онгнинг диний-эътиқод билан кўпроқ идентификацияланиши, бу эса сивилизациявий рақобатни кучайтириш билан бирга, турли маданий бирликлар ўртасидаги низолар потенсиалига сабаб бўлиши эмпирик таҳлил асосида хулосаланди. Бундай ҳолатлар замонавий жамиятларда диний эътиқод ва маданий тафовутларга нисбатан барқарорлик ва бағрикенгликни таъминлашга қаратилган ёндашувларнинг зарурлигини кўрсатади. Тадқиқот иши доирасида республикада маънавият ва экстремизмга қарши маърифат асосида кураш бўйича билим ва кўникмаларни доимий кучайтириб боришга доир таклифларнинг ижроси юзасидан мазкур тадқиқот иши материалларидан Республика Маънавият ва Маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-Маънавий тадқиқотлар институти фаолиятига татбиқ этилди (Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва Маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-Маънавий тадқиқотлар институти 2024-йил 25-ноябрдаги 423-сонли маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар мамлакатимизда Самуел Хантингтоннинг “Сивилизациялар тўқнашуви ва янгиланган дунё тартиботи” асарида мамлакатимиз-да диний толерантлик ҳақида Тошкент давлат иқтисодиёт университетида ўтказилган илмий-амалий конференцияда маъруза ва тезис кўринишида муҳокама қилинган.