Алимов Ғайбулла Алимовичнинг
фан докторлик (DSc)  диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фавқулодда ҳолатларда инсон ҳуқуқларини таъминлашнинг ҳуқуқий асослари: халқаро ва миллий тажриба”, 12.00.13 – Инсон ҳуқуқлари (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Yu262.
Илмий консултант: Тиллабаев Мирзатилло Алишерович юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси  Ҳуқуқни муҳофаза қилиш Академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази, DSc.39/30.11.2020.Yu/S. 128.01.
Расмий оппонентлар: Ғафуров Асқаржон Боисович, юридик фанлар доктори, доцент;  Турғунов Муроджон Турсунбаевич, юридик фанлар доктори, доцент;  Тошев Бобоқул Норқобилович, юридик фанлар доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Юридик кадрларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон Республикаси ва хорижий мамлакатлар қонунчилигига биноан фавқулодда ҳолатларда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш масалаларини таҳлил килиш, шунингдек ривожланган мамлакатлар тажрибасини ҳисобга олган ҳолда Ўзбекистон Республикасининг бу йўналишдаги  қонунчилигини такомиллаштириш бўйича таклифларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
хорижий ва миллий конунчилик, илмий доктрина таҳлили асосида “фавқулодда ҳолатда инсон ва фуқаронинг шахсий ҳуқуқлари ва эркинликларини чеклаш”, “фавқулодда ҳолатларда жамоат тартибини сақлаш” тушунчаларини муаллифлик таърифи ишлаб чиқилган;
муаллиф томонидан “махсус ҳуқуқий режим”,  “уруш ҳолати” ва “қамал ҳолати”, “торайтириш”, “тўхтатиб туриш”,“ҳуқуқдан махрум қилиш”каби тушунчаларга муаллифлик таърифлари асосланган ҳолда келтирилган;
Ўзбекистон Республикасининг “Фавқулодда ҳолат тўғрисида”ги Конституциявий қонунида берилган "фавқулодда ҳолат” тушунчасини такомиллаштирилган тахлили таклиф этилган;
инсоннинг ҳуқуқлари конституциявий тузум, аҳолининг соғлиғини, ижтимоий ахлоқни, бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, жамоат хавфсизлигини ҳамда жамоат тартибини таъминлаш мақсадида зарур бўлган доирада чекланиши мумкинлиги халқаро-ҳуқуқий жиҳатдан асослантирилган;
Ўзбекистон Республикасининг “Фавқулодда ҳолат тўғрисида”ги Конституциявий қонунининг 12-моддасининг 4 ва  7-қисмларига фавқулодда ҳолатларда йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари, намойишлар ўтказишни  ўтказилишини таъқиқлаш ёки чеклаш ҳамда ўта муҳим ва тоифаланган объектларни қўриқланишини кучайтиришга оид таклифлар асослантирилган;
Вазирлар Махкамасининг фавқулодда вазиятлар юз берган ҳудудларга одамларни ва транспорт воситаларини кириб-чиқишини вақтинча чеклаш билан боғлиқ ваколатлари асослантирилган;
фавқулодда ҳолат жорий этилган даврда  Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг тарқатиб юборилишини таъқиқловчи қоидалари билан тўлдириш таклиф этилган;
Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларини Жаҳон савдо ташкилоти битимларига мувофиқлаштиришни назарда тутувчи фавқулодда вазиятларда патентлар билан муҳофаза қилинадиган саноат мулки объектларидан таркиб топган воситаларни табиий офатлар, ҳалокатлар, эпидемиялар ва бошқа фавқулодда ҳолатларда патент натижаларидан фойдалангач, муаллифини қисқа муддатда хабардор қилиб, мутонасиб миқдорда унга тавон тўлаш масаласи асослантирилди;
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси давлат мудофааси ва хавфсизлигини таъминлаш, табиий ва техноген хусусиятли фавқулодда вазиятларни бартараф этиш, фуқароларнинг ҳаёти ва соғлигини муҳофаза қилиш билан боғлиқ охири зарурият юзага келган вазиятларда,  патент эгасининг мулкидан, унинг розилигисиз фойдаланиб,  бу ҳақда уни  хабардор қилиб, мутаносиб миқдорда унга товон тўлаш шартлари асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот иши бўйича олинган илмий натижалар қуйидагиларда ўз ифодасини топган:
Фавқулодда ҳолатлар шароитида инсон  ҳуқуқ ва эркинликарини  чеклаш бўйича тақдим этилган таклифлар, янги тахрирдаги Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг 21-моддасининг “Инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликлари фақат қонунга мувофиқ ва фақат конституциявий тузумни, аҳолининг соғлиғини, ижтимоий ахлоқни, бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, жамоат хавфсизлигини ҳамда жамоат тартибини таъминлаш мақсадида зарур бўлган доирада чекланиши мумкин” деган тахририда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2023 йил 26 июлдаги 19-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилиниши янги Конституциямизда фақат фавқулодда ҳолатлар шароитидагина инсон ҳуқуқларини конституциявий тизимни, аҳоли соғлигини ҳамда жамоат хавфсизлигини ва жамоат тартибини сақлаш мақсадларида  қисман чеклаш мумкинлиги тўғрисидаги конституциявий қоидада мустахкамланди.
Ўзбекистон Республикасининг “Фавқулодда ҳолат тўғрисида”ги Конституциявий қонуннинг 12-моддасининг 4 ва  7-қисмларига фавқулодда ҳолатларда йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари, намойишлар ўтказишни  ўтказилишини таъқиқлаш ёки чеклаш ҳамда ўта муҳим ва тоифаланган объектларни қўриқланишини кучайтиришга оид таклифлар асослантирилган,(Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2023 йил 26 июлдаги 20-сон далолатномаси). Ушбу таклифларни қабул қилиниши мазкур қонунни қўллаш самарадорлигини оширишга хизмат қилган.
Ўзбекистон Республикасининг “Аҳолини ва ҳудудларни табиий ҳамда техноген хусусиятли фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилиш тўғрисида”ги Қонунинг 8-моддасига Вазирлар Махкамасининг фавқулодда вазиятларда шундай  вазиятлар юз берган ҳудудларга одамларни ва транспорт воситаларини кириб-чиқишини вақтинча чеклаш билан боғлиқ ваколатларини кенгайтириш ҳақидаги таклиф асослантирилиб, уни  қонун чиқарувчи томонидан инобатга олиниши фавқулодда вазиятларда фуқароларнинг ҳаёти, соғлиги ва мулкини дахлсизлигини таъминлашга хизмат қилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2023 йил 26 июлдаги 21-сон далолатномаси);
 Ўзбекистон Республикаси янгиланган Конституциясини қабул қилинганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига, хусусан, фавқулодда ҳолат жорий этилган даврда  Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси ва Сенатининг  тарқатиб юборилишини таъқиқловчи янги нормалар билан тўлдирилганлиги тўғрисидаги ўзгартиришлар ҳамда Вазирлар Махкамаси давлат мудофааси ва хавфсизлигини таъминлаш, табиий ва техноген хусусиятли фавқулодда вазиятларни бартараф этиш, фуқароларнинг ҳаёти ва соғлигини муҳофаза қилиш билан боғлиқ охири зарурият юзага келган вазиятларда,  патент эгасининг мулкидан, унинг розилигисиз фойдаланиб,  бу ҳақда уни  хабардор қилиб, мутаносиб миқдорда унга товон тўлаш шартлари асослантирилиши ва ушбу таклифларнинг инобатга олиниши янги тахрирдаги Конституциямиз нормаларини бир хилда қўллашга хизмат қилади. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг 2024 йил 26 февралдаги 02/6-09-41-сонли далолатномаси).
 “Инсон ҳуқуқлари” фанини ўқитиш юзасидан методологик тавсиялар ва “Инсон ҳуқуқлари” фанини таълим муассасаларида ўқитиш дастури ишлаб чиқилиб, Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети, Ўзбекистон Республикаси Ҳуқуқни муҳофаза қилиш  Академияси ҳамда Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлиги Академиясининг ўқув жараёнида қўлланилмоқда (Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университетининг 2025 йил 7 октябрдаги 346-сонли, Ҳуқуқни муҳофаза қилиш Академиясининг 2025 йил 3 мартдаги,   ФВВ Академиясининг 2024 йил 19 мартдаги 4б/2-880-сонли, бажарилиш далолатномалари).