Хамдамова Юлдуз Равшанбек қизининг тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Ўзбекистон ички ишлар органларининг шаклланиши ва фаолияти (1925 – 1991-йиллар, Хоразм вилояти мисолида)”, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Tar1828.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Давлетов Санжарбек Ражабович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети, PhD.03/30.06.2021.Tar.55.05.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Кошанов Бахит Абдикеримович, тарих фанлари доктори, профессор.; Хўжамуратов Умаржон Рустамович, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент .
Етакчи ташкилот номи: Хоразм Маъмун академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг асосий мақсади. 1925 – 1991-йилларда Хоразм вилояти ички ишлар органларининг шаклланиши ва ривожланиши масалаларини тарихий ёндашувлар асосида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистонда совет ҳокимияти ўрнатилгач Хоразм округида раёнлаштириш жараёнлари билан узвий боғлик равишда Хива, Янги Урганч, Гурлан уездларида ички ишлар тизимининг шаклланганлиги, Хива шаҳри маъмурий бўлими округдаги уездлар ва уларга қарашли волостлар милиция хизматига умумий раҳбарлик қилганлиги, Совет давлатида қишлоқ хўжалигини мажбурий жамоалаштириш, мамлакатни индустрлаштириш сиёсати шароитида Хоразмда ҳам ички ишлар ходимлари жамият ҳаётини қайта қуришга жалб қилинганлиги аниқланган;
совет давлатининг тоталитар сиёсати оқибатида Хоразмда ички ишлар органларини ташкил қилишда бошчилик қилган Назир Шоликоров, Машариф Қориев, Ахмаджон Ибрагимов ва бошқаларнинг қатағон қурбонига айланганлиги далилланган;
Иккинчи жаҳон уруши даврида Хоразмда кўнгилли милиция отрядлари ташкил этилиб, фронтда иштирок қилганликлари, бу даврда фронт ортида милиция органларининг мажбуриятлари кенгайганлиги, уруш жанггоҳларидан омон қайтган хоразмликлар кейинги меҳнат фаолиятини милиция хизмати билан боғлаганликлари очиб берилган;
ХХ асрнинг 50-80-йилларида Хоразм вилоятида ички ишлар органлари фаолиятини ташкилий жиҳатдан мустаҳкамлаш, кадрлар билан тўлдиришдаги қийинчиликлар ва муаммолар (иш кўлами ва чегарасининг аниқ белгиланмаганлиги, жиноятчиликни ошиши билан боғлиқ муаммолар, кадрлар десанти, милиция ходимлари маълумоти даражасининг пастлиги) аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 1925-1991-йилларда Хоразм вилояти ички ишлар органларининг фаолияти тарихига оид ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
Ўзбекистонда совет ҳокимияти ўрнатилгач Хоразм округида раёнлаштириш жараёнлари билан узвий боғлик равишда Хива, Янги Урганч, Гурлан уездларида ички ишлар тизимининг шаклланганлиги, Хива шаҳри маъмурий бўлими округдаги уездлар ва уларга қарашли волостлар милиция хизматига умумий раҳбарлик қилганлиги, Совет давлатида қишлоқ хўжалигини мажбурий жамоалаштириш, мамлакатни индустрлаштириш сиёсати шароитида Хоразмда ҳам ички ишлар ходимлари жамият ҳаётини қайта қуришга жалб қилинганлигига оид натижалардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Тақдимот” ва “Тарих ва янги талқин” кўрсатувлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2024-йил 29-ноябрдаги 06-28-1741-сонли маʼлумотномаси). Олинган натижалар кўрсатувда Совет ҳокимияти йилларида Ўзбекистон ички ишлар органларининг шаклланиши ва фаолиятига оид масалаларни телетомошабинларга таъсирли қилиб етказишга хизмат қилган;
Совет давлатининг тоталитар сиёсати оқибатида Хоразмда ички ишлар органларини ташкил қилишда бошчилик қилган Назир Шоликоров, Машариф Қориев, Ахмаджон Ибрагимов ва бошқаларнинг қатағон қурбонига айланганлиги бўйича таҳлилий маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги тарихи музейи ҳамда Хоразм вилояти ички ишлар бошқармаси Меҳнат ва жанговар шуҳрат музейи экспозициясини ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг 2024-йил 21-ноябрдаги 2/3020-сонли маʼлумотномаси). Олинган илмий натижалар, таҳлилий маълумотлар музей экспозициясини бойитиш ва музейдаги экскурсия матнини Совет ҳокимияти йилларида Ўзбекистондаги Ички ишлар органлари фаолиятига оид материаллар билан тўлдиришга хизмат қилган;
Иккинчи жаҳон уруши даврида Хоразмда кўнгилли милиция отрядлари ташкил этилиб, фронтда иштирок қилганликлари, бу даврда фронт ортида милиция органларининг мажбуриятлари кенгайганлиги, уруш жанггоҳларидан омон қайтган хоразмликлар кейинги меҳнат фаолиятини милиция хизмати билан боғлаганликларига оид илмий натижалардан УрДУ тузилмасидаги Қатағон Қурбонлари хотираси тарихи музейи экспозициясини яратишда фойдаланилган (Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2024-йил 27-ноябрдаги 289-сонли маълумотномаси). Олинган натижаларнинг намойиши ХХ асрнинг 20-90-йилларидаги жараёнларни тарихий манбалар асосида очиб беришга имкон яратади;
ХХ асрнинг 50-80-йилларида Хоразм вилоятида ички ишлар органлари фаолиятини ташкилий жиҳатдан мустаҳкамлаш, кадрлар билан тўлдиришдаги қийинчиликлар ва муаммолари (иш кўлами ва чегарасининг аниқ белгиланмаганлиги, жиноятчиликни ошиши билан боғлиқ муаммолар, кадрлар десанти, милиция ходимлари маълумоти даражасининг пастлиги) ҳақидаги натижалардан Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейи фондини бойитишда фойдаланилган (Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2024-йил 27-ноябрдаги 289-сонли маълумотномаси). Илмий натижалар совет ҳокимияти йилларида Ўзбекистондаги ижтимоий-сиёсий жараёнлар хусусида янгича тарихий тафаккурни шакллантиришга хизмат қилади.