Турсунов Бехзод Шерзодовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): « Ўт пуфаги патологияси бўлган беморларда тиш эрозиясини комплекс даволашни такомиллаштириш», 14.00.21 - Стоматология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Tib3387.
Илмий раҳбар: Абдувакилов Жахонгир Убайдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.06.2020.Tib.102.02.
Расмий оппонентлар: Зоиров Тўлқин Элназарович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Антонова Александра Анатолиевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот: Беларус давлат Халқлар дўстлиги орденли Витебск давлат тиббиёт университети. (Беларуссия).
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўт пуфаги патологияси мавжуд беморларда тиш эрозиясини комплекс даволаш усулини такомиллаштириш ва унинг самарадорлигини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
клиник ва биокимёвий тадқиқотлар асосида тиш эрозияси мавжуд ўт пуфагининг патологияси бўлган беморларда милк суюқликнинг секреция тезлиги асосий касалликка боғлиқ бўлиши илмий асосланган;
ўт пуфаги касалликлари билан оғриган беморларда морфофункционал ўзгаришлар сабабли тиш эрозияси соҳасидаги деминерализация жараёни кўрсаткичлари, оғиз суюқлигидаги кальций-фосфор нисбатининг пасайиши, деминерализация маркери бўлган ишқорий фосфатаза фаоллиги ортиши исботланган;
қон зардобидаги умумий билирубин ва унинг фракциялари, милк ва оғиз суюқлигидаги ишқорий фосфатаза кўрсаткичлари миқдорий жиҳатдан ўзгаришлари Ўт пуфаги касалликларининг авж олишини кўрсатувчи маркер эканлиги асосланган;
ўт пуфаги касалликлари мавжуд беморларда тиш эрозиясини даволашда стоматолог ва гастроэнтеролог билан биргаликда патологиянинг ривожланишини барқарорлаштиришга ва янгилари пайдо бўлишининг олдини олишга ёрдам берувчи даволаш-профилактик чора-тадбирлар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши. 
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 13.11.2024 йилдаги 8-сонли йиғилиш баённомаси асосан: 
биринчи илмий янгилик: клиник ва биокимёвий тадқиқотлар асосида тиш эрозияси мавжуд ўт пуфагининг патологияси бўлган беморларда милк суюқликнинг секреция тезлиги асосий касалликка боғлиқ бўлиши илмий асосланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти. Тадқиқот натижаларининг илмий аҳамияти шундан иборатки, Ўзбекистонда ўт пуфагининг патологияси бўлган беморларда милк суюқликнинг секреция тезлиги аниқлаш. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар соғлиқни сақлаш амалиёт тизимига, хусусан, Самарқанд вилойат стоматология поликлиникасининг 12.12.2023 йилдаги 73-U-сонли буйруғи, Тошкент Давлат Стоматология институти клиникасининг 20.12.2023 йилдаги 77/1-сонли   буйруғлари билан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 13.11.2024 йилдаги 8-сонли №08/57 йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги ТЭ ни  эрта аниқлашга имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги олинган тадқиқот натижалари маркёр сифатида ишлатилиши мумкин бўлган клиник лаборатор кўрсаткичларни ўрганишдан иборат. Шу билан бирга тиббий стоматологик кўрик даволашга мухтожларни эрта аниқлаш ва назоратга олиш имконини берад амалиётини қўллаш даволаш сарф-ҳаражатларидан 400000 сўм тежаш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиш: Ўт пуфаги ва ўт йўллари патологиялари фонида тиш эрозияси бўлган беморларни ўрганиш асосида "Ўт пуфаги ва ўт йўллари патологиялари фонида тиш эрозияси бўлган беморлар қонидаги биокимёвий кўрсаткичлар " номли услубий тавсиянома тасдиқланди (Самарқанд давлат тиббиёт университети Экспертлар кенгашининг 06.12.23 й.да 4-сон билан тасдиқланган). Ушбу услубий тавсия Ўт пуфаги ва ўт йўллари патологиялари фонида тиш эрозияси бўлган беморлар қонидаги биокимёвий кўрсаткичлар эрта ўрганиш имкон беради  
иккинчи илмий янгилик: ўт пуфаги касалликлари билан оғриган беморларда морфофункционал ўзгаришлар сабабли тиш эрозияси соҳасидаги деминерализация жараёни кўрсаткичлари, оғиз суюқлигидаги кальций-фосфор нисбатининг пасайиши, деминерализация маркери бўлган ишқорий фосфатаза фаоллиги ортиши исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: ушбу тоифадаги шахсларда тиш эрозияси ривожланишига таъсир этувчи омиллар; ўт пуфаги касалликлари билан касалланган шахсларда биокимёвий кўрсаткичларни аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар соғлиқни сақлаш амалиёт тизимига, хусусан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникасининг 12.12.2023 йилдаги 73-U-сонли буйруғи, Тошкент Давлат Стоматология институти клиникасининг 20.12.2023 йилдаги 77/1-сонли   буйруғлари билан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 13.11.2024 йилдаги 8-сонли №08/57 йиғилиш баённомаси). Иқтисодий самарадорлиги олинган тадқиқот натижалари маркёр сифатида ишлатилиши мумкин бўлган клиник лаборатор кўрсаткичларни ўрганишдан иборат. Шу билан бирга тиббий стоматологик кўрик даволашга мухтожларни эрта аниқлаш ва назоратга олиш имконини берад амалиётини қўллаш даволаш сарф-ҳаражатларидан 400000 сўм тежаш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиш: ЎТП фонида тиш қаттиқ тўқималарининг эрозияси бўлган беморларнинг стоматологик статуси асосида " Ўт пуфаги ва ўт йўллари патологиялари фонида тиш қаттиқ тўқималарининг эрозияси бўлган беморларнинг стоматологик статуси" номли услубий тавсиянома тасдиқланди (Самарқанд давлат тиббиёт университети Экспертлар кенгашининг 06.12.23 й.да 4-сон билан тасдиқланган). Ушбу услубий тавсия ЎТП фонида тиш қаттиқ тўқималарининг эрозияси бўлган беморларнинг стоматологик статусини ўрганишга имкон беради.
учинчи илмий янгилик: қон зардобидаги умумий билирубин ва унинг фракциялари, милк ва оғиз суюқлигидаги ишқорий фосфатаза кўрсаткичлари миқдорий жиҳатдан ўзгаришлари ўт пуфаги касалликларининг авж олишини кўрсатувчи маркер эканлиги асосланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: Тадқиқот натижаларининг амалий аҳамияти шундан иборатки, қон зардобидаги умумий билирубин ва унинг фракциялари, милк ва оғиз суюқлигидаги ишқорий фосфатаза кўрсаткичлари миқдорий жиҳатдан ўзгаришлари Ўт пуфаги касалликларининг авж олиши ўрганилди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар соғлиқни сақлаш амалиёт тизимига, хусусан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникасининг 12.12.2023 йилдаги 73-U-сонли буйруғи, Тошкент Давлат Стоматология институти клиникасининг 20.12.2023 йилдаги 77/1-сонли буйруғлари билан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 13.11.2024 йилдаги 8-сонли №08/57 йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: ТЭни даволашда узоқ муддатли терапевтик натижа бериши билан самаралидир ва беморларнинг клиникага қатновлари сонининг камайиши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: Олинган тадқиқот натижалари кўра пародонтологик индекслар йордамида ва иммунологик маркерлар қўланган холда ТЭ билан касаланган беморларда даволашга мухтожлалигини эрта аниқлаш ва назоратга олиш имконини беради, шу билан даволаш сарф-ҳаражатларидан 400000 сўм тежаш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: Ўт пуфаги ва ўт йўллари патологиялари фонида тиш қаттиқ тўқималарининг эрозияси бўлган беморларнинг стоматологик статуси" номли услубий тавсиянома тасдиқланди (Самарқанд давлат тиббиёт университети Экспертлар кенгашининг 06.12.23 й.да 4-сон билан тасдиқланган). Ушбу услубий тавсия ЎТП фонида тиш қаттиқ тўқималарининг эрозияси бўлган беморларнинг стоматологик статусини ўрганишга имкон беради.
тўртинчи илмий янгилик: ўт пуфаги касалликлари мавжуд беморларда тиш эрозиясини даволашда стоматолог ва гастроэнтеролог билан биргаликда патологиянинг ривожланишини барқарорлаштиришга ва янгилари пайдо бўлишининг олдини олишга ёрдам берувчи даволаш-профилактик чора-тадбирлар ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: ўт пуфаги касалликлари мавжуд беморларда тиш эрозиясини даволашда стоматолог ва гастроэнтеролог билан биргаликда патологиянинг ривожланишини барқарорлаштиришга ва янгилари пайдо бўлишининг олдини олишга ёрдам берувчи даволаш-профилактик чора-тадбирлар ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар соғлиқни сақлаш амалиёт тизимига, хусусан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникасининг 12.12.2023 йилдаги 73-U-сонли буйруғи, Тошкент Давлат Стоматология институти клиникасининг 20.12.2023 йилдаги 77/1-сонли буйруғлари билан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 13.11.2024 йилдаги 8-сонли №08/57 йиғилиш буйруғлари билан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 13.11.2024 йилдаги 8-сонли №08/57 йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: ТЭни даволашда узоқ муддатли терапевтик натижа бериши билан самаралидир ва беморларнинг клиникага қатновлари сонининг камайиши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: Олинган тадқиқот натижалари кўра пародонтологик индекслар йордамида ва иммунологик маркерлар қўланган холда ТЭ билан касаланган беморларда даволашга мухтожлалигини эрта аниқлаш ва назоратга олиш имконини беради, шу билан даволаш сарф-ҳаражатларидан 400000 сўм тежаш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: ТЭни даволашда пародонтологик индекслар йордамида касаликни эрта аниқлаш ва даволаш амалиёти самарадорлиги асосида" Ўт пуфаги патологиялари фонида тиш қаттиқ тўқималарининг эрозияси бўлган беморларнинг стоматологик статуси " номли услубий тавсияномаси (Самарқанд давлат тиббиёт университети Экспертлар кенгашининг 2023 йил 6 декабрдаги 4-сон маълумотномаси билан тасдиқланган). Ушбу тавсиялар стоматологларга ўсмирлар ва ёшларда пародонт тўқимасидаги касалликларни сифатли ва эрта ташхислашнинг замонавий ёндашувлари ҳақида маълумот беради.