Тоштемирова Саодат Абдурашидовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитишнинг модификацион методикаси”, 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (тарих) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.DSc/Ped777.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Ходжамқулов Умид Негматович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Назаров Насриддин Атакулович, тарих фанлари доктори, профессор; Ходжаев Бегзод Худойбердиевич, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Хайназаров Бахром Бахтиёрович, тарих фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш методикасини халқаро талабларга кўра модификациялаш ҳамда изчиллик ва тизимлилик тамойилларига мувофиқ такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитишнинг педагогик имкониятлари очиқ таълим муҳитида тизимлараро интерактив жараёнлар атрибутлари элементларининг педагогик динамикасини таснифлаш, ўқувчиларнинг когнитив ривожланиши ва таълим мазмунининг адаптив мослашувчанлигини таъминлашга қаратилган структурали моделлаштириш асосида аниқлаштирилган;
кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш модели тарихга оид компетенсияларни таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграцияси турлариаро алоқадорликни таъминлашга йўналтирилган ишчан-ижодий муҳитни босқичма-босқич шакллантириш ҳамда билимдан компетенсияга парадигмаси доирасида когнитив фаолият ва рефлексив таҳлил асосида такомиллаштирилган;
кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитишнинг модификацион методик модели таълим олувчиларнинг тарихий манбалар билан ишлашга йўналтирилган индивидуал академик траекториясини вақт, макон ва жараён каби фундаментал категориялар асосида динамик трансформация қилиш ҳамда ахборотни қайта ишлаш кўникмаларини ривожлантиришда маълумотларни оддийдан мураккабга қараб визуаллаштириш асосида такомиллаштирилган;
кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш самарадорлиги назария ва амалиёт интеграциясини таъминловчи инновацион фаоллик, рефлексив мониторинг компонентларининг дидактик яхлитлигини узвий таъминлаш ҳамда сенсор ва методик адаптацияни ҳисобга олиш, дифференциал-модуллаштириш вариативлигини тадрижий таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш жараёни таълимни персоналлаштириш, касбий компетенсияларни талабалар вақт бюджетини ҳисобга олишга мос ривожлантириш ҳамда топшириқларни халқаро баҳолаш дастурлари талабларига кўра стандартлаштириш, форматив ва сумматив баҳолаш мезонларидан самарали фойдаланиш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Кластер тизимида тарих фанларини интегратив асосда ўқитишнинг модификацион методикасини такомиллаштириш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалар асосида:
очиқ таълим муҳитида тизимлараро интерактив жараёнлар атрибутлари элементларининг педагогик динамикасини синергетик таснифлаш ҳамда таълим мазмунининг адаптив мослашувчанлигини структурали ва трансдиссиплинар моделлаштириш асосида аниқлаштирилган кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитишнинг педагогик имкониятларига оид таклиф ва тавсиялар “Тарих ўқитиш методикаси” дарслиги мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023 йил 29 майдаги 232-сон буйруғи, 232-412-рақамли гувоҳнома). Натижада, тарих таълими мазмунини халқаро стандартлар ва дастурлар асосида такомиллаштириш ҳамда ўқув жараёнига интеграция қилиш орқали таълим самарадорлигини сезиларли даражада оширишга эришилган;
тарихга оид компетенсияларни таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясини таъминлашга йўналтирилган ишчан-ижодий муҳитни босқичма-босқич шакллантириш ҳамда билимдан компетенсияга парадигмаси доирасида когнитив фаолиятни рефлексив таҳлил қилиш асосида такомиллаштирилган кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш моделига оид фикрлар “Тарбия фанларини ўқитиш методикаси” дарслиги мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023 йил 17 июлдаги 314-сон буйруғи, 314-164-рақамли гувоҳнома). Натижада, таълим турлари ҳамкорлигини оширишга қаратилган механизмлари орқали давлат талабларига мос мантиқий тарих таълими мазмунининг ўқув-услубий таъминоти такомиллаштирилган;
таълим олувчиларнинг тарихий манбалар билан ишлашга йўналтирилган индивидуал академик траекториясини вақт, макон ва жараён каби фундаментал категориялар асосида динамик трансформация қилиш ҳамда ахборотни қайта ишлаш кўникмаларини ривожлантиришда маълумотларни оддийдан мураккабга қараб визуаллаштириш асосида такомиллаштирилган кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитишнинг модификацион методикаси моделига оид таклифлар “Умумий педагогика” (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 йил 11 ноябрдаги 429 -сон буйруғи, 429-рақамли гувоҳнома) ва “Касбий маънавият” (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 йил 5 декабрдаги 429-сон буйруғи, 429-рақамли гувоҳнома) дарсликлари мазмунига сингдирилган. Натижада, кластер ёндашуви асосида тарих фанларини фанлараро интеграция асосида ўқитиш самарадорлигига еришилган;
назария ва амалиёт интеграциясини таъминловчи инновацион фаоллик, рефлексив мониторинг компонентларининг дидактик яхлитлигини узвий таъминлаш ҳамда сенсор ва методик адаптацияни ҳисобга олишда дифференциал-модуллаштириш вариативлигини тадрижий таъминлаш асосида такомиллаштирилган кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш механизмларига оид таклифлар “Ижтимоий гуманитар фанларни ўқитиш методикаси” дарслигини тайёрлашда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023 йил 17 июлдаги 314-сон буйруғи, 314-164-рақамли гувоҳнома). Натижада, компетенсиявий ёндашувга асосланган методикаларни ишлаб чиқиш орқали шахсга йўналтирилган таълимнинг ўқув-услубий таъминоти такомиллаштирилишига еришилган;
таълимни персоналлаштириш, касбий компетенсияларни талабалар вақт бюджетини ҳисобга олишга мос ривожлантириш ҳамда топшириқларни халқаро баҳолаш дастурлари талабларига кўра стандартлаштириш, форматив ва сумматив баҳолаш мезонларидан самарали фойдаланиш асосида такомиллаштирилган кластер тизимида тарих фанларини интегратив ўқитиш жараёнига оид таклифлар Лублин Технология Университетида бажарилган ППИ/АПМ/2019/1/00004-рақамли “3D Digital Silk Road” (2020 - 2022 йй.) мавзусидаги халқаро амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Чирчиқ давлат педагогика университетининг 2025 йил 17 февралдаги 04/548-сон маълумотномаси). Натижада бўлажак тарих ўқитувчисининг касбий-педагогик компетенсияларини замон талабларига кўра таъминлашга эришилган.