Сейтмусаева Зухра Абатбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қорақалпоқ сур қоракўл қўйларини самарали урчитиш ва селекциялаш хусусиятлари”, 06.02.01-Қишлоқ хўжалиги ҳайвонларини урчитиш, кўпайтириш, селекцияси ва генетикаси. Қоракўлчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Qx 878
Илмий раҳбар: Газиев Адхам, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қоракўлчилик ва чўл экологияси илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, PhD.05/30.12.2019.Qx.13.02.
Расмий оппонентлар: Рўзибоев Нураддин Рахимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Донаев Хусниддин Абдиолимович, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ипакчилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпоқ сур қоракўл қўйларини самарали селекциялаш ва урчитиш асосида уларнинг маҳсулдорлик ва ирсий потенсиалидан унумли фойдаланиш ёʻлларини аниқлаш ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор шимолий Қорақалпоғистон ҳудуди шароитида сур рангли қоракўл қўйларини селекциялаш ва урчитиш асосида уларнинг ирсиятини тирик вазн кўрсаткичи орқали синаш бўйича тадқиқотлар амалга оширилиб 4,5 ойлик бир бош қўзидан 28200,0 сўм соф фойда олинган ва, 51,4% рентабелликка эришилиши исботланган;
Қорақалпоқ сур қоракўл қўйлари селекциясида рангбарангликлар бўйича дифференцияланган жуфтлаш усуллари қўлланилиб, авлодларда қимматли рангбарангликларнинг чиқими 7-12 фоизга кўпайиши, тери сифатининг яхшиланиши, бир дона қоракўл терисини сотишдан олинган соф фойданинг 29700,0 сўмни, рентабеллик даражасининг 52,9 фоизни ташкил этгани аниқланган;
қорақалпоқ сур қоракўл қўйларини рангбаранглик бўйича диффренсияланган жуфтлашда гул сифатига таъсир этувчи жун толалари узунлигини 10,7 мм гача қисқартириш, гулларнинг сифатини сезиларли яхшилаш мумкинлиги исботланган;
қорақалпоқ сур қоракўл қўйларини гул типлари бўйича гомоген ва гетероген жуфтлашнинг ижобий ва салбий томонлари аниқланиб, гомоген жуфтлашда гул ва жун-тола сифатининг сезиларли даражада (10-15%) яхшиланиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорақалпоқ сур қоракўл қўйларини самарали урчитиш ва селекциялаш хусусиятлари бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
турли рангбарангликдаги қорақалпоқ сур қоракўл қўйларининг тирик вазнини башорат қилиш усули Қорақалпоғистон Республикаси Тахтакўпир тумани “Қоракўлчилик илмий-наслчилик тажриба станцияси” унитар корхонасида жорий қилинган (Қорақалпоғистон республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/017-4791-сон маълумотномаси). Натижада олинган қўзиларнинг 4,5 ойлик ёшида 1 бош қўзидан олинган ўртача даромад 28,2 минг сўмни, рентабеллик даражаси 51,4 фоизни ташкил этган;
турли рангбарангликдаги сур қоракўл қўйларини жуфтлаш орқали авлодлар тирик вазнини ошириш Қорақалпоғистон Республикаси Тахтакўпир тумани “Қоракўл Нукус” фермер хўжалигида жорий қилинган (Қорақалпоғистон республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/017-4791-сон маълумотномаси). Натижада 4,5 ойлик ёшида 1 бош қўзидан олинган ўртача даромад 29,7 минг сўмни, рентабеллик даражаси 52,9 фоизни ташкил этган;
Қорақалпоқ сур қоракўл қўйлари барра-тери хусусиятларини яхшилаш натижалари Қораўзак тумани “40 жилдик шаруа” фермер хўжалигида жорий қилинган (Қорақалпоғистон республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 01/017-4791-сон маълумотномаси). Натижада юқори сифатли терилар олиш ҳисобига 1 бош қўзидан олинган ўртача даромад 10,8 минг сўмни, рентабеллик даражаси 47,9 фоизни ташкил этган.