Бекмурадова Лайло Турсунмаматовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: Ўзбекистоннинг халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашувининг стратегик йўналишларини такомиллштириш, 08.00.17- “Туризм ва меҳмонхона фаолияти” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/iqt2068
Илмий раҳбар: Алиева Маҳбуба Тойчиевна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Туризмни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Туризмни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти, PhD.33/08.05.2024.I.176.01
Расмий оппонентлар: Астанакулов Олим Таштемирович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Матёқубов Умиджон Рахимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: “Ипак йўли” туризм ва маданий мерос халқаро университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Ўзбекистоннинг халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашувининг стратегик йўналишларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
услубий ёндашувга кўра “халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашув” тушунчасининг иқтисодий мазмуни миллий меҳмондўстлик индустриясининг глобал иқтисодиётга самарали интеграциясини таъминлаш, соҳага инвестицияларни жалб қилиш ва халқаро ҳамкорлик механизмлари асосида хизматлар рақобатбардошлиги ва экспорт салоҳиятини ошириш нуқтаи назаридан такомиллаштирилган;
интеграция жараёнини институционал асосда ривожлантириш учун “Меҳмондўстлик индустрияси мезонлари” миллий стандартини ишлаб чиқишда миллий меҳмондўстлик стандартларига эга меҳмонхоналар ва туристик обектлар (МТОММС ≥ 60%), сертификатланган меҳмонхоналар ва туристик хизмат кўрсатувчи обектлар (МТОС ≥ 50%), халқаро стандартларга мувофиқ хизмат кўрсатувчи туристик ташкилотлар (ТТХС ≥ 70%) улушларининг миқдорий чегараларини таъминлаш таклифи асосланган;
стратегик йўналишларни белгилаш ҳамда вертикал интеграцияни амалга ошириш мақсадида Ўзбекистоннинг халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашувини ривожлантириш алгоритми “Меҳмондўстлик соҳасида смарт-кластерлар ва инновацион бизнес-моделлар” таркибий элементини жорий этиш асосида такомиллаштирилган;
Ўзбекистонда замонавий хизматларнинг маржинал таъсирларини баҳолаш асосида меҳмондўстлик хизматларининг аҳамиятли детерминантлари ўртасидаги ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи кўп омилли эконометрик модел асосида 2030-йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистоннинг халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашувининг стратегик йўналишларини аниқлаш юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
услубий ёндашувга кўра “халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашув” тушунчасининг иқтисодий мазмуни миллий меҳмондўстлик индустриясининг глобал иқтисодиётга самарали интеграциясини таъминлаш, соҳага инвестицияларни жалб қилиш ва халқаро ҳамкорлик механизмлари асосида хизматлар рақобатбардошлиги ва экспорт салоҳиятини ошириш нуқтайи назаридан такомиллаштиришга оид назарий ва услубий материаллардан олий ўқув юртлари талабалари учун тавсия этилган “Туристик маҳсулотлар маркетинги” номли дарслик (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 19-июлдаги 233-0660-рақамли гувоҳномаси) тайёрлашда фойдаланилган. Мазкур илмий таклифнинг амалиётга тадбиқ этилиши натижасида олий ўқув юрт талабаларида такомиллаштирилган меҳмондўстлик индустрияси тушунчаси бўйича назарий билим ва кўникмаларни кенгайтириш имкони яратилган;
интеграция жараёнини институционал асосда ривожлантириш учун “Меҳмондўстлик индустрияси мезонлари” миллий стандартини ишлаб чиқишда миллий меҳмондўстлик стандартларига эга меҳмонхоналар ва туристик обектлар (МТОММС ≥ 60%), сертификатланган меҳмонхоналар ва туристик хизмат кўрсатувчи обектлар (МТОС ≥ 50%), халқаро стандартларга мувофиқ хизмат кўрсатувчи туристик ташкилотлар (ТТХС ≥ 70%) улушларининг миқдорий чегараларини таъминлаш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 11-сентябрдаги ПФ-158-сон “Ўзбекистон-2030” стратегияси тўғрисида”ги Фармонига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 03-10-17-3016 – сонли маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида туризм тармоғи рақобатбардошлиги ортиб, иқтисодий ва инвестицион жозибадорлик кучайган;
стратегик йўналишларни белгилаш ҳамда вертикал интеграцияни амалга ошириш мақсадида Ўзбекистоннинг халқаро меҳмондўстлик индустриясига интеграциялашувини ривожлантириш алгоритми “Меҳмондўстлик соҳасида смарт
кластерлар ва инновацион бизнес-моделлар” таркибий элементини жорий этиш асосида такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 18-июлдаги Ўзбекистон Республикасида туризм инфратузилмасини яхшилаш ва хорижий туристлар оқимини янада оширишга қаратилган қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-102-сонли Фармонига 3-илова “Хорижий ва маҳаллий туристлар оқимини янада ошириш бўйича йўл харитаси”ни ишлаб чиқишда инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 03-10-17-3016 – сонли маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида Ўзбекистоннинг халқаро имижини яхшилаш ва туристик оқимни ошириш борасида салмоқли ютуқларни қўлга киритиш имкони яратилган;
Ўзбекистонда замонавий хизматларнинг маржинал таъсирларини баҳолаш асосида меҳмондўстлик хизматларининг аҳамиятли детерминантлари ўртасидаги ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи кўп омилли эконометрик модел асосида 2030-йилга қадар ишлаб чиқилган прогноз кўрсаткичларидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 4-мартдаги ПҚ-109-сон «Ўзбекистон — 2030» стратегиясида белгиланган асосий йўналишлар бўйича ислоҳотларни амалга оширишнинг 2024-йилдаги устувор чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 03-10-17-3016 – сонли маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга татбиқ этилиши натижасида янги инновацион хизмат турларининг жорий этилиши, туристларнинг эҳтиёжларига мослашувчанликни кучайтириб, мамлакатга бўлган қизиқишларини янада оширган.