Киреев Вадим Владимировичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Аутоиммун касалликлар билан оғриган беморларда глюкокортикоид ва иммуносупрессант қаршилигини ривожлантириш механизмлари ва уни бартараф этиш усуллари» 14.00.36 – Аллергология ва иммунология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам В2021.1.DSc/Tib527.
Илмий раҳбар: Суяров Акрам Амиркулович, тиббиёт фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Иммунология ва инсон геномикаси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Уразметова Маиса Дмитриевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ризамухамедова Машкура Зактровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ташкентбаева Элеонора Нигмановна тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: аутоиммун касалликлар билан оғриган беморларда глюкокортикоид ва иммуносупрессант қаршилигини ривожлантириш механизмлари ва уни бартараф этиш усулларини ишлаб чиқиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ўта юқори сезувчанлик бўйича беморлар орасида РАда дексаметазон, ТҚЮда бетаметазон, дексаметазон, преднизолон ва триамцинолон, ТСДда эса бетаметазон эгаллаганлиги, ўта паст сезувчанликка эга беморлар орасида, РАда метилпреднизолон, ТҚЮда метотрексат, ТСДда метилпреднизолон эгаллаши асосланган;
илк бор аёллар орасида ўта юқори сезувчанлик бўйича биринчи ўринни бетаметазон, охирги ўринни эса метилпреднизолон, ўта паст сезувчанлик бўйича метилпреднизолон етакчи ўринни, бетаметазон, дексаметазон ва триамцинолон эса охирги ўринни эгаллаши аниқланган;
илк бор РА да ГК ва МТга нисбатан ўта юқори ва ўта паст сезувчанликни жинслар фарқи бўйича таҳлил қилинганда эркаклар орасида ўта юқори сезувчанлик даражаси бўйича биринчи ўринда дексаметазон ва триамцинолонда, охирги ўринда эса гидрокортизон ва метотрексатда кузатилган, ўта паст сезувчанлик бўйича метилпреднизолон етакчи ўринни, энг охирги ўринни эса дексаметазон эгаллаши исботланган;
илк бор РА билан серонегатив вариантли беморларда, ўта юқори сезувчанлик биринчи ўринда бетаметазонга, энг охирги ўринда эса метилпреднизолонга тўғри келса, ўта паст сезувчанликда эса етакчи ўринни метилпреднизолон ва охирги ўринни дексаметазон эгаллаши, серопозитив вариантда ўта юқори сезувчанлик дексаметазон ва триамцинолон, охирги ўринни эса метилпреднизолон эгалласа, ўта паст сезувчанликда эса биринчи ўринни метилпреднизолон эгаллаган, энг охирги ўринда эса дексаметазон ва триамцинолон жойлашгани аниқланган;
илк бор эрта босқичда РА бўлган беморларда ГК ва МТга ўта юқори сезувчанликка эга беморлар орасида энг кўп учрайдиган препаратлар триамцинолон ва бетаметазон бўлса, кечки босқичда эса энг кўп учрайдиган препарат дексаметазон, ундан кейин бетаметазон, энг охирги ўринда эса триамцинолон, ўта паст сезувчанликка эга беморлар орасида, эрта босқичда биринчи ўринни метотрексат, кеч босқичда эса метилпреднизолон эгаллаши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга тадбиғи бўйича 2024 йил 26 ноябрдаги 09/68 – сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: илк бор ўта юқори сезувчанлик бўйича беморлар орасида РАда дексаметазон, ТҚЮда бетаметазон, дексаметазон, преднизолон ва триамцинолон, ТСДда эса бетаметазон эгаллаганлиги, ўта паст сезувчанликка эга беморлар орасида, РАда метилпреднизолон, ТҚЮда метотрексат, ТСДда метилпреднизолон эгаллаши асосланганлиги бўйича «Аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия» ва «Аутоиммун касалликларни даволашда Ритуксимаб» ва (Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 17.10.2022 йилдаги №8н-р/1134-сонли ва №8н-р/1148 сонли маълумотномаси билан тасдиқланган) услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси бўйича 04.10.2024 йилдаги 4-сонли ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 25.09.2024 йилдаги. 54/к-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2024 йилдаги 26 ноябрдаги 09/68-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши энг юқори сезувчанликни инобатга олган ҳолда глюкокортикоид препаратларни танлаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тошкент шаҳар 3-сон шаҳар клиник шифохонаси ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши, яъни аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия ва Ритуксимабни қўллаш усуллари хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 3 кунгача қисқартириб, хар бир беморга нисбатан сарфланган маблағнинг 360000 сўмгача тежаш имконияти яратилди; хулоса: аутоиммун касалликларни даволашда метилпреднизолон, бетаметазон, гидрокортизон, дексаметазон преднизолон ва метотрексатга сезувчанлик бир вақтнинг ўзида аниқланганлиги асосланган;
иккинчи илмий янгилик: илк бор аёллар орасида ўта юқори сезувчанлик бўйича биринчи ўринни бетаметазон, охирги ўринни эса метилпреднизолон, ўта паст сезувчанлик бўйича метилпреднизолон етакчи ўринни, бетаметазон, дексаметазон ва триамцинолон эса охирги ўринни эгаллаши аниқланганлиги бўйича «Аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия» ва «Аутоиммун касалликларни даволашда Ритуксимаб» (Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 17.10.2022 йилдаги №8н-р/1134-сонли ва №8н-р/1148 сонли маълумотномаси билан тасдиқланган) услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси бўйича 04.10.2024 йилдаги 4-сонли ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 25.09.2024 йилдаги. 54/к-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2024 йилдаги 26 ноябрдаги 09/68-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши энг юқори сезувчанликни инобатга олган ҳолда глюкокортикоид препаратларни танлаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши, яъни аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия ва Ритуксимабни қўллаш усуллари хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 3 кунгача қисқартириб, хар бир беморга нисбатан сарфланган маблағнинг 360000 сўмгача тежаш имконияти яратилди; хулоса: аёллар орасида ўта юқори сезувчанлик бўйича биринчи ўринни бетаметазон, охирги ўринни эса метилпреднизолон, ўта паст сезувчанлик бўйича метилпреднизолон етакчи ўринни, бетаметазон, дексаметазон ва триамцинолон эса охирги ўринни эгаллаши асосланган;
учинчи илмий янгилик: илк бор РА да ГК ва МТга нисбатан ўта юқори ва ўта паст сезувчанликни жинслар фарқи бўйича таҳлил қилинганда эркаклар орасида ўта юқори сезувчанлик даражаси бўйича биринчи ўринда дексаметазон ва триамцинолонда, охирги ўринда эса гидрокортизон ва метотрексатда кузатилган, ўта паст сезувчанлик бўйича метилпреднизолон етакчи ўринни, энг охирги ўринни эса дексаметазон эгаллаши исботланганлиги бўйича «Аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия» ва «Аутоиммун касалликларни даволашда Ритуксимаб» ва (Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 17.10.2022 йилдаги №8н-р/1134-сонли ва №8н-р/1148 сонли маълумотномаси билан тасдиқланган) услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси бўйича 04.10.2024 йилдаги 4-сонли ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 25.09.2024 йилдаги. 54/к-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2024 йилдаги 26 ноябрдаги 09/68-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши энг юқори сезувчанликни инобатга олган ҳолда глюкокортикоид препаратларни танлаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши, яъни аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия ва Ритуксимабни қўллаш усуллари хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 3 кунгача қисқартириб, хар бир беморга нисбатан сарфланган маблағнинг 360000 сўмгача тежаш имконияти яратилди; хулоса: РА да ГК ва МТга нисбатан ўта юқори ва ўта паст сезувчанликни жинслар фарқи бўйича таҳлил қилинганда эркаклар орасида ўта юқори сезувчанлик даражаси бўйича биринчи ўринда дексаметазон ва триамцинолонда, охирги ўринда эса гидрокортизон ва метотрексатда кузатилган, ўта паст сезувчанлик бўйича метилпреднизолон етакчи ўринни, энг охирги ўринни эса дексаметазон эгаллаши асосланган;
тўртинчи илмий янгилик: илк бор РА билан серонегатив вариантли беморларда, ўта юқори сезувчанлик биринчи ўринда бетаметазонга, энг охирги ўринда эса метилпреднизолонга тўғри келса, ўта паст сезувчанликда эса етакчи ўринни метилпреднизолон ва охирги ўринни дексаметазон эгаллаши, серопозитив вариантда ўта юқори сезувчанлик дексаметазон ва триамцинолон, охирги ўринни эса метилпреднизолон эгалласа, ўта паст сезувчанликда эса биринчи ўринни метилпреднизолон эгаллаган, энг охирги ўринда эса дексаметазон ва триамцинолон жойлашгани аниқланганлиги бўйича «Аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия» ва «Аутоиммун касалликларни даволашда Ритуксимаб» ва (Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 17.10.2022 йилдаги №8н-р/1134-сонли ва №8н-р/1148 сонли маълумотномаси билан тасдиқланган) услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси бўйича 04.10.2024 йилдаги 4-сонли ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 25.09.2024 йилдаги. 54/к-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2024 йилдаги 26 ноябрдаги 09/68-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши энг юқори сезувчанликни инобатга олган ҳолда глюкокортикоид препаратларни танлаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши, яъни аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия ва Ритуксимабни қўллаш усуллари хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 3 кунгача қисқартириб, хар бир беморга нисбатан сарфланган маблағнинг 360000 сўмгача тежаш имконияти яратилди; хулоса: ревматоид артрит билан серонегатив ва серопозитив вариантли беморларда ўта юқори ва ўта паст сезувчанлик аниқланиб даволаш асосланган;
бешинчи илмий янгилик: илк бор эрта босқичда РА бўлган беморларда ГК ва МТга ўта юқори сезувчанликка эга беморлар орасида энг кўп учрайдиган препаратлар триамцинолон ва бетаметазон бўлса, кечки босқичда эса энг кўп учрайдиган препарат дексаметазон, ундан кейин бетаметазон, энг охирги ўринда эса триамцинолон, ўта паст сезувчанликка эга беморлар орасида, эрта босқичда биринчи ўринни метотрексат, кеч босқичда эса метилпреднизолон эгаллаши аниқланганлиги бўйича «Аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия» ва «Аутоиммун касалликларни даволашда Ритуксимаб» ва (Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 17.10.2022 йилдаги №8н-р/1134-сонли ва №8н-р/1148 сонли маълумотномаси билан тасдиқланган) услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси бўйича 04.10.2024 йилдаги 4-сонли ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 25.09.2024 йилдаги. 54/к-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2024 йилдаги 26 ноябрдаги 09/68-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши энг юқори сезувчанликни инобатга олган ҳолда глюкокортикоид препаратларни танлаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тошкент ш. 3-сон шаҳар клиник шифохонаси ва Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши, яъни аутоиммун касалликларни даволашда лоракорт билан пульстерапия ва Ритуксимабни қўллаш усуллари хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 3 кунгача қисқартириб, хар бир беморга нисбатан сарфланган маблағнинг 360000 сўмгача тежаш имконияти яратилди; хулоса: эрта босқичда РА бўлган беморларда ГК ва МТга ўта юқори сезувчанликка эга беморлар орасида энг кўп учрайдиган препаратлар триамцинолон ва бетаметазон бўлса, кечки босқичда эса энг кўп учрайдиган препарат дексаметазон, ундан кейин бетаметазон, энг охирги ўринда эса триамцинолон, ўта паст сезувчанликка эга беморлар орасида, эрта босқичда биринчи ўринни метотрексат, кеч босқичда эса метилпреднизолон эгаллаши асосланган.