Исмадиярова Зулайҳо Дилмурод қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тоғ-кон саноатида меҳнат гигиенаси, касбий кохлеар невритда церебрал ўзгаришларни даволаш, профилактика усулларини ишлаб чиқиш», 14.00.07 – Гигиена, 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2715.
Илмий раҳбарлар: Хамроқулова Муқаддасхон Асқаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Мирджураев Эльбек Миршавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Санитария, гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Эрматов Низом Жумакулович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Усманова Дурдона Джурабаевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: «Тожикистон профилактик тиббиёт илмий-тадқиқот институти» давлат муассасаси (Тожикистон Республикаси).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тоғ-кон саноати ишчиларида касбий сенсоневрал карликнинг ривожланиш механизмининг айрим жиҳатларини аниқлаш, ташхислаш, даволаш ва профилактика усулларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тоғ-кон саноати ишчилари меҳнат шароитларини гигиеник хусусиятларини ўзгариши, микроиқлим параметрлари, кимёвий омиллар шовқин таъсирини инобатга олган ҳолда меҳнат шароитининг оғирлиги ва кескинлиги ҳисобига саноат шовқини асаб-руҳий зўриқиши натижасидаги эшитиш тизимига салбий таъсир кўрсатиши исботланган;
тоғ-кон саноати корхоналари ишчиларида сенсоневрал карлик ривожланиш хавфи ёш ва жинс хусусиятлари, иш стажининг ортиши, турли меҳнат шароитларида конлар кесимидаги бурғулаш қурилмаси машинистлари ва лахмчиларда шовқин ва тебранишнинг юқори даражаси, шунингдек, табиий ва сунъий ёритилганликнинг паст даражада бўлиши шикастланишларга олиб келиши исботланган
саноат шовқинининг бош мия қобиғининг нейрофизиологик жараёнларига, церебрал қон оқимини бошқаришга ва вегетатив асаб тизимининг балансига таъсир кўрсатиши туфайли эшитиш тизимининг пасайиши натижасида юзага келадиган карлик даражасининг кескин ортиши билан корреляцион боғлиқлик исботланган;
сенсоневрал карлик билан хасталанган беморларни даволашда шовқин даражасини пасайтириш, шахсий ҳимоя воситаларини даврий ўзгартириш, иш вақтини қисқартириш, меҳнат шароитини ўзгартириш, кун тартибини яхшилаш, ноанъанавий тиббиёт усулларидан гирудотерапияни қўллаш натижасида қон суйилиши туфайли қон айланишини яхшилаш ва руҳий эмоционал зўриқишларни камайтириш тизимли тартибининг ўрни исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тоғ-кон саноатида меҳнат гигиенаси, касбий кохлеар невритда церебрал ўзгаришларни даволаш, профилактика усулларни ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: тоғ-кон саноати ишчилари меҳнат шароитларини гигиеник хусусиятларини ўзгариши, микроиқлим параметрлари, кимёвий омиллар шовқин таъсирини инобатга олган ҳолда меҳнат шароитининг оғирлиги ва кескинлиги ҳисобига саноат шовқини асаб-руҳий зўриқиши натижасидаги эшитиш тизимига салбий таъсир кўрсатиши исботланганлиги бўйича таклифлар Санитария, гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтининг Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 майда 33-сон билан тасдиқланган «Методы нетрадиционного комплексного подхода к лечению и профилактике работников горнодобывающей промышленности с профессиональной тугоухостью» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Олмалиқ тоғ металлургия комбинати тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 33-сон, Республика халқ табобати илмий-амалий маркази бўйича 05.09.2024 йилдаги 60-сон ҳамда “DONOMED” хусусий шифохонаси бўйича 07.06.2024 йилдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий-техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/97-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: тоғ-кон саноати ишчиларининг меҳнат шароитларининг гигиеник хусусиятларини таҳлили асосида шовқин таъсирини инобатга олган ҳолда меҳнат шароитининг оғирлиги ва кескинлиги даражаси бўйича саноат шовқини эшитиш органлари ва асаб тизимига салбий таъсир кўрсатишини исботлаш орқали, салбий ўзгаришларнинг олдини олишга қаратилган тартибининг ўрнини баҳолаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган 671400 сўм бюджет маблағлари тоғ-кон саноати ишчиларининг меҳнат шароитларининг гигиеник хусусиятларини таҳлили асосида шовқин таъсирини инобатга олган ҳолда меҳнат шароитининг оғирлиги ва кескинлиги даражаси бўйича саноат шовқини эшитиш органлари ва асаб тизимига салбий таъсир кўрсатишини олдини олиш орқали шифохонада бўлиш вақтини 2-3 кунга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: тоғ-кон саноати корхоналари ишчиларида сенсоневрал карлик ривожланиш хавфи ёш ва жинс хусусиятлари, иш стажининг ортиши, турли меҳнат шароитларида конлар кесимидаги бурғулаш қурилмаси машинистлари ва лахмчиларда шовқин ва тебранишнинг юқори даражаси, шунингдек, табиий ва сунъий ёритилганликнинг паст даражада бўлиши шикастланишларга олиб келиши исботланганлиги бўйича таклифлар Санитария, гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтининг Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 майда 33-сон билан тасдиқланган «Методы нетрадиционного комплексного подхода к лечению и профилактике работников горнодобывающей промышленности с профессиональной тугоухостью» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Олмалиқ тоғ металлургия комбинати тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 33-сон, Республика халқ табобати илмий-амалий маркази бўйича 05.09.2024 йилдаги 60-сон ҳамда “DONOMED” хусусий шифохонаси бўйича 07.06.2024 йилдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий-техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/97-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: тоғ-кон саноати корхоналари ишчиларида сенсоневрал карлик ривожланиш хавфи ёш ва жинс хусусиятлари, иш стажининг ортиши, турли меҳнат шароитларида конлар кесимидаги бурғулаш қурилмаси машинистлари ва лахмчиларда шовқин ва тебранишнинг юқори даражаси, шунингдек, табиий ва сунъий ёритилганликнинг паст даражада бўлиши хасталикнинг ривожланишга устунлик қилишини асослаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган 671400 сўм бюджет маблағлари тоғ-кон саноати корхоналари ишчиларида сенсоневрал карлик ривожланиш хавфи ёш ва жинс хусусиятлари, иш стажининг ортиши, турли меҳнат шароитларида конлар кесимидаги бурғулаш қурилмаси машинистлари ва лахмчиларда шовқин ва тебранишнинг юқори даражаси, шунингдек, табиий ва сунъий ёритилганликнинг паст даражада бўлишини олдини олиш орқали шифохонада бўлиш вақтини 2-3 кунга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: саноат шовқинининг бош мия қобиғининг нейрофизиологик жараёнларига, церебрал қон оқимини бошқаришга ва вегетатив асаб тизимининг балансига таъсир кўрсатиши туфайли эшитиш тизимининг пасайиши натижасида юзага келадиган карлик даражасининг кескин ортиши билан корреляцион боғлиқлик исботланганлиги бўйича таклифлар Санитария, гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтининг Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 майда 33-сон билан тасдиқланган «Методы нетрадиционного комплексного подхода к лечению и профилактике работников горнодобывающей промышленности с профессиональной тугоухостью» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Олмалиқ тоғ металлургия комбинати тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 33-сон, Республика халқ табобати илмий-амалий маркази бўйича 05.09.2024 йилдаги 60-сон ҳамда “DONOMED” хусусий шифохонаси бўйича 07.06.2024 йилдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий-техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/97-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: саноат шовқинининг бош мия қобиғининг нейрофизиологик жараёнлари, церебрал қон оқимини бошқариш ва вегетатив асаб тизимининг балансига таъсир кўрсатиши натижасида эшитиш тизимининг бузилиши ва унинг натижасида юзага келадиган карлик даражаси билан корреляцион боғлиқликни исботлаш натижасида ногиронлик асоратларини олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган 671400 сўм бюджет маблағлари саноат шовқинининг бош мия қобиғининг нейрофизиологик жараёнлари, церебрал қон оқимини бошқариш ва вегетатив асаб тизимининг балансига таъсир кўрсатиши натижасида эшитиш тизимининг бузилиши ва унинг натижасида юзага келадиган карлик асортларини камайтириш орқали шифохонада бўлиш вақтини 2-3 кунга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: сенсоневрал карлик билан хасталанган беморларни даволашда шовқин даражасини пасайтириш, шахсий ҳимоя воситаларини даврий ўзгартириш, иш вақтини қисқартириш, меҳнат шароитини ўзгартириш, кун тартибини яхшилаш, ноанъанавий тиббиёт усулларидан гирудотерапияни қўллаш натижасида қон суйилиши туфайли қон айланишини яхшилаш ва руҳий эмоционал зўриқишларни камайтириш тизимли тартибининг ўрни исботланганлиги бўйича таклифлар Санитария, гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтининг Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 майда 33-сон билан тасдиқланган «Методы нетрадиционного комплексного подхода к лечению и профилактике работников горнодобывающей промышленности с профессиональной тугоухостью» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Олмалиқ тоғ металлургия комбинати тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 33-сон, Республика халқ табобати илмий-амалий маркази бўйича 05.09.2024 йилдаги 60-сон ҳамда “DONOMED” хусусий шифохонаси бўйича 07.06.2024 йилдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий-техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/97-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: сенсоневрал карлик билан хасталанган беморларни даволашда шовқин даражасини пасайтириш, шахсий ҳимоя воситаларини даврий ўзгартириш, иш вақтини қисқартириш, меҳнат шароитини ўзгартириш, кун тартибини яхшилаш, ноанъанавий тиббиёт усулларидан гирудотерапияни қўллаш натижасида қон суйилиши туфайли қон айланишини яхшилаш ва руҳий эмоционал зўриқишларни камайтириш организмда юзага келадиган ўзгаришларни олдини олиш тартиби ҳамда кўрсатилаётган тиббий ёрдам сифатини таҳлил қилиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган 671400 сўм бюджет маблағлари сенсоневрал карлик билан хасталанган беморларни даволашда шовқин даражасини пасайтириш, шахсий ҳимоя воситаларини даврий ўзгартириш, иш вақтини қисқартириш, меҳнат шароитини ўзгартириш, кун тартибини яхшилаш, ноанъанавий тиббиёт усулларидан гирудотерапияни қўллаш натижасида қон суйилиши туфайли қон айланишини яхшилаш ва руҳий эмоционал зўриқишларни камайтириш орқали шифохонада бўлиш вақтини 2-3 кунга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади.
