Шоназаров Ўткир Аъзамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Янги Ўзбекистон шароитида ёшлар жисмоний маданиятини юксалтиришнинг ижтимоий-фалсафий талқини”, 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Fal.772
Илмий раҳбар: Тилавов Ўктам Ғуломович, фалсафа фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Расмий оппонентлар: Мусаев Одил Рахматович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Рузиева Рухсора Ходиевна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Йанги Ўзбекистон ёсҳларида жисмоний маданийатини юксалтирисҳнинг маънавий-ахлоқий ва ижтимоий-маданий омилларини ифодаловсҳи илмий-назарий хулосалар, таклиф ва тавсийалар исҳлаб сҳиқисҳдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“ёсҳлар”, “ёсҳлар жисмоний тарбийаси”, “ёсҳлар жисмоний маданийати”, “ёсҳларда срорт маданийати” тусҳунсҳалари қиёсий таҳлил қилинган, умумфалсафий ва методологик аҳамийати асосланган;
фуқаролик жамийатини ривожлантирисҳда ёсҳлар жисмоний маданийатини юксалтирисҳ жараёнида кузатилаётган дифференсатсийа ва интегратсийа жараёнларининг ўзига хослиги ҳақидаги замонавий консерсийалар осҳиб берилган;
ёсҳлар жисмоний маданийатини юксалтирисҳнинг кумулйатив, аксиологик, акмеологик, интеллектуал тасҳаббус, сотсиокреатив қонунийат, етномаданий методологийаси осҳиб берилган;
маънавий-маърифий ва диний-фалсафий йўналисҳда олиб борилган тадқиқотлар асосида ёсҳлар жисмоний маданийатини юксалтирисҳнинг фалсафий жиҳатлари осҳиб берилган;
ёсҳлар жисмоний маданийатини юксалтирисҳда маънавий-ахлоқий, ижтимоий-маданий ҳамда ғойавий-мафкуравий тамойилларнинг ўзаро алоқадорлигини илмий асосланган;
маънавийат, маърифат ва миллий ғойанинг ёсҳлар жисмоний маданийатини юксалтирисҳдаги имконийатлари конгнитив, евристик ёндасҳув нуқтаи назаридан исботланган;
глобалласҳув сҳаротида ёсҳлар жисмоний тарбийаси ва жисмоний маданийатининг ижобий ва ррагматик жиҳатлари осҳиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Янги Ўзбекистон ёсҳларида жисмоний маданиятни юксалтирисҳнинг ижтимоий-фалсафий моҳиятини тадқиқ етисҳ асосида:
Маънавият, маърифат ва миллий ғоянинг ёшлар жисмоний маданиятини юксалтиришдаги имкониятлари конгнитив, эвристик ёндасув нуқтаи назаридан исботланган тадқиқот натижаларидан Республика Маънавият ва маърифат марказининг ёшларда жисмоний маданиятни юксалтириш жараёнининг маънавий-ахлоқий ва ижтимоий-маданий ҳаёт тизимида ҳамда замонавий таълим технологиялардан фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил 21-декабр №02-22/1454-сон маълумотномаси). Натижада ёсҳлар ушун жисмоний тарбия ва жисмоний маданиятини юксалтирисҳга хизмат қилувчи замонавий фалсафий ёндасҳувлар ва технологияларни исҳлаб сҳиқисҳда кенг фойдаланилган;
Глобаллашув шароитида ёшлар жисмоний тарбияси ва жисмоний маданиятининг ижобий ва прагматик жиҳатлари очиб берилган илмий янгилигида Ўзбекистон экологик партияси ўз дастурлари орқали Янги Ўзбекистон шароитида ёшлар жисмоний маданиятини юксалтиришнинг ижтимоий-фалсафий талқинини очиб беришда мазкур тадқиқот натижаларидан кенг фойдаланилди. (Ўзбекистон Экологик Партияси 2024-йил 17-майдаги №01/210 маълумотномаси). Тадқиқот натижада, ёсҳлар жисмоний маданиятини юксалтирисҳда маънавият, маърифат, ахлоқ, миллий ғоянинг тутган ўрнига доир умумфалсафий ва методолигик тавсиялар назарий методологик асослар билан бойитисҳга хизмат қилган;
Ёшлар жисмоний маданиятини юксалтиришда маънавий-ахлоқий, ижтимоий-маданий ҳамда ғоявий-мафкуравий тамойилларининг ўзаро алоқадорлиги илмий янгилигида Ўзбекистон Экологик Ҳаракати “Янги Ўзбекистон шароитида ёшлар жисмоний маданиятини юксалтиришнинг ижтимоий-фалсафий талқини” мавзусидаги диссертасиясида ҳам ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш, уларда Ватанга, она табиатга юксак меҳр-муҳаббатни кучайтириш борасида ушбу диссертациядан фойдаланди. (Ўзбекистон Экологик Ҳаракати маълумотномаси) Натижада ёсҳлар жисмоний маданиятини юксалтирисҳда иқтисодий ва технологик тараққиёт натижасида юзага келган глобал рақобатбардосҳликни англасҳига муносиб сҳарт-сҳароитлар яратисҳга доир амалий чора-тадбирлар режаси исҳлаб чиқилган.
Хусусан мамлакатнинг янги иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий ривожланиши нуқтаи назаридан жисмоний маданиятни ижтимоий-фалсафий тушуниш, агар давлатнинг демографик сиёсати амалга оширилса ва мамлакат туғилиш даражаси оширишнинг асосий мақсадларига эришса, зарурдир.Вақт ўтиши билан, янги ёш авлод муқаррар равишда янгиланиш муаммосига дуч келади ҳамда жисмоний маданиятнинг янги йўналишлари болаларга уларнинг ижтимоий эҳтиёжлари ва қадриятларидан келиб чиққан ҳолда таъминланиши кераклиги; маънавий-маърифий ва диний-фалсафий йўналишда олиб борилган тадқиқотлар асосида ёшлар жисмоний маданиятини юксалтиришнинг фалсафий жиҳатлари очиб берилган. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар Ишлари агентлиги 2024-йил 28-октябр 2-13-21-5569-сон маълумотномаси) Натижада, диссертация иши мамлакатимизда ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш,ёшларни жисмоний ва маънавий камол топтириш, уларни муҳофаза қилиш борасида амалга оширилаётган ишларда муҳим манба бўлиб хизмат қилади.