Тўраханов Сафарали Иброҳимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) Диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўз-ўзидан зичлашувчи керамзитбетоннинг таркиби ва хоссалари”, 05.09.05 – “Қурилиш материаллари ва буюмлари” (техника фанлари бўйича).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Т4775
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Камилов Хабибилла Хамидович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент архитектура-қурилиш университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент архитектура-қурилиш университети, DSc.26/30.12.2019.Т.11.01
Расмий оппонентлар: Ходжаев Саидаглам Аглоевич, техника фанлари доктори, профессор; Ахмедов Султон Илёсович – техника фанлари номзоди, доцент.
Этакчи ташкилот номи: Тошкент кимё-технология илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: Назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади маҳаллий хомашё ва саноат чиқиндиларидан фойдаланиб ўз-ўзидан зичлашувчи керамзитбетоннинг таркибларини ишлаб чиқиш ва хоссалари тадқиқ этишдан иборат.
III. Диссертация тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
суперпластификаторли «портландцемент-минерал қўшимча- суперпластификатор-сув» тизими асосидаги сунъий тошдаги боғловчининг гидрататсияланиш даражаси (0,656) суперпластификаторсиз намунаникига нисбатан паст бўлиши (0,673) аниқланган;
ПР-196 суперпластификаторининг таъсир қилиш механизми ва Пауерс формулалари асосида ҳамда боғловчининг гидрататсияланиш даражасини ҳисобга олган холда «портландцемент-пусолан қўшимча– суперпластификатор-сув» тизими асосидаги сунъий тош ғовакларидаги гел миқдори, гелнинг ғоваклиги ва гелдаги сув миқдори аниқланган;
Са(ОҲ)2нинг ютилишини аниқлаш орқали керамзит тўлдирувчининг путсолан фаолликга эга эканлиги (70 мг/г) исботланган;
аввалдан сувга тўйинтириб олинган керамзит тўлдирувчисидан фойдаланиш орқали ананавий усулда тайёрланадиганга нисбатан бетон мустаҳкамлигини 33% га оширишга эришилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўз-ўзидан зичлашувчи керамзитбетоннинг таркиби ва хоссалари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ўз-ўзидан зичлашувчи керамзитбетонларнинг ишлаб чиқилган таркиблари “Айсел Иншаат” МЧЖ ҚКда жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 2025 йил 13-январдаги 20-06/407 сон маълумотномаси). Натижада сиқилишдаги мустаҳкамлиги 55 МПа бўлган ўз-ўзидан зичлашувчи енгил керамзитбетон олишга эришилган;
ўз-ўзидан зичлашувчи керамзитбетонларнинг ишлаб чиқилган таркиблари “УНИО ГРОУП” МЧЖ ХКда жорий қилинган (Ўзбекистон қурилиш материаллари саноати корхоналари уюшмасининг 2025 йил 5-февралдаги 02-15/354 сон маълумотномаси). Натижада 150 кг цемент сарфи ва кимёвий, минерал қўшимчаларни оптимал нисбатлари орқали ёйилувчанлиги 74,5 см бўлган керамзитбетон қоришмаси ва 28 суткалик мустаҳкамлиги 34,14 МПа бўлган ўз-ўзидан зичлашувчи керамзитбетон олишга эришилган.