Содиқов Тимур Бахтиёровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозалаш қурилмасини такомиллаштириш”, 05.05.06 – “Қайта тикланадиган энергия турлари асосидаги энергия қурилмалари” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Т3166
Илмий раҳбар: Зикриллаев Хайрулла Фатхуллаевич, физика-математика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, DSc.03/10.12.2019.Т.03.03.
Расмий оппонентлар: Узоқов Ғуломжон Норбоевич, техника фанлари доктори, профессор; Расаходжаев Бахрамжан Сабирович, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: ЎзР ФА Физика-техника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: фотоелектрик модулларнинг самарадорлигини уларнинг оптик юзасини чангдан тозаловчи қурилма конструксиясини такомиллаштириш ҳисобига ошириш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тозалаш қурилмасини тезлиги асосида ишқаланиш коеффициентини ҳисобга олиб фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини тозалаш учун зарур бўлган энергия сарфини аниқлашга ва сув сарфини оптималлаштиришга имкон берувчи математик модел такомиллаштирилган;
электр механик тизим ва энергия тежамкор электр двигател асосида модул ўлчамларини ҳисобга олиб 1,67 м2 юзага эга бўлган фотоелектрик модулни битта тозалаш циклини 24 секундда амалга ошириш натижасида фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини тозалаш қурилмаси такомиллаштирилган;
тозалаш қурилмасига эга бўлган фотоелектрик модулнинг нисбий фойдали иш коеффициенти, чангланган фотоелектрик модулга нисбатан ўртача 7,7 % га тиклангани, унинг чиқиш қуввати 7,9 % га ортиши экспериментал ва назарий кўрсаткичларни қиёслаш ёрдамида асосланган;
илк бор РС 711 ва беш контактли универсал релелардан ташкил топган электр механик тизим асосида модул узунлигини ҳисобга олиб фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозалаш учун зарур бўлган вақт сарфини қисқартиришга имкон берувчи усул ва алгоритм такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозаловчи қурилмани такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозаловчи конструксияси такомиллаштирилган қурилма “SUN-HIGHTECH” МЧЖ га жорий этилган (“Ўзелтехсаноат” уюшмаси 24.06.2024 й. 04-3/971-сон маълумотномаси). Натижада фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозалаш ҳисобига йилига қўшимча 11880 кВт·соат яшил электр энергиясини олиш, 4098,6 кг кўмир ва 4466,88 м3 табий газни тежаш ҳамда ўз навбатида CО2 эмиссиясини мос равишда 14754,6 кг ва 9380,44 кг га камайтириш мумкинлиги аниқланган. Бунда кутилаётган иқтисодий самара 65 284 818 сом соф фойда олиш имконини берган;
фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозалаш учун зарур бўлган вақт сарфини қисқартиришга имкон берувчи усул ва алгоритм “SUN-HIGHTECH” МЧЖ га жорий этилган (“Ўзелтехсаноат” уюшмаси 24.06.2024 й. 04-3/971-сон маълумотномаси). Натижада, фотоелектрик модулларнинг оптик юзасини чангдан тозаловчи қурилма ишлаш вақтини мавжуд аналогига нисбатан ўртача 8 марта қисқартириш имконияти яратилган.