Хамрақулов Тохиржон Тожиқўзи ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ғаллачилик кластерлари учун машиналар ва таъмирлаш-хизмат кўрсатиш базаси таркибларини асослаш”, 05.07.02 – Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация техникаларини ишлатиш, тиклаш ва таъмирлаш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Т5205
Илмий раҳбар: Тошболтаев Махамад Тожалиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти, DSc.05/13.05.2020.Т.112.01.
Расмий оппонентлар: Нуриев Карим Катибович – техника фанлари доктори, профессор; Джиянов Маъоруф Рашидович – техника фанлари бойича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қишлоқ хўжалиги техникаси ва технологияларини сертификатлаш ва синаш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади модел ғаллачилик кластери ишлаб чиқариши учун талаб этиладиган машиналарнинг рационал сонларини асослаш ва таъмирлаш-хизмат кўрсатиш базасини ташкил этиш орқали ғаллачилик машиналари, шу жумладан комбайнларнинг созлигини таъминлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мавжуд ғаллачилик кластерларнинг ҳудудий, бош ва умумий моделлари кластерлари ер майдонлари бўйича республика ҳудудлари кесимида гуруҳлаш асосида ишлаб чиқилган;
кўчма устахонанинг оптимал сонини оптималлаш методикаси сервис тизимида талаблар оқимининг юзага келиш ва қондирилиш параметрларининг муайян қийматларида сервис харажатларининг минимуми мезони асосида ишлаб чиқилган;
ғалла комбайнлари гуруҳига хизмат кўрсатувчи кўчма устахонанинг юкланиш даражаси унинг хизмат кўрсатиш қобилияти ва бандлик даражаларини ҳисобга олган ҳолда аниқланган;
кўчма устахона ходимлари сонини аниқлаш усули гуруҳ бўлиб ишлаётган комбайнлар сони ва носозликларга устахона томонидан хизмат кўрсатиш интенсивлигини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ғаллачилик кластерлари учун машиналар ва таъмирлаш-хизмат кўрсатиш базаси таркибларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
сервис марказ таркибидаги кўчма устахонанинг рационал сонини ҳамда қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштирувчи субектлар учун зарур бўлган МТП таркиби ва миқдорларини аниқлашга доир илмий натижалар “Юқоричирчиқ Агросервис МТП” МЧЖ техник сервис амалиётига жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 27-мартдаги 05/01-05/02-05/04-03-107-сон маълумотномаси). Натижада сервис марказининг таъмирлаш цехида 11 дона носоз комбайнни таъмирдан чиқариб, ғалла ўримига жалб қилиш ҳисобига модел кластер бир мавсумда оладиган даромад 475,5 млн. сўмни ташкил этган;
Бириктирилган ер майдонида ғалла етиштириш учун талаб этиладиган техника воситаларининг таркиблари ва сонларини аниқлашнинг ҳисобий методи, қишлоқ хўжалиги машиналарига далада сервис кўрсатувчи кўчма устахонанинг рационал сонини аниқлаш ва ғалла комбайнларини таъмирлаш цехининг технологик лойиҳаси, қурилма ва ускуналар таркибини танлашга доир тавсиялар “ТCТ cлустер” МЧЖ амалиётига жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 27-мартдаги 05/01-05/02-05/04-03-107-сон маълумотномаси). Натижада таъмирлаш-хизмат кўрсатиш базасидан самарали фойдаланилганда ғаллачилик агрегатларининг иш унуми 18,1-19,5 фоизга ортади, техник хизмат кўрсатиш харажатлари 65 фоизга камайган.