Акназарова Дилфуза Бахтиеровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Жамоат ва даволовчи овқатланиш учун биологик фаол қўшимчаларнинг озуқавий ва биологик қиймати», 14.00.07 – Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Tib2423.
Илмий раҳбар: Шайхова Гули Исламовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Камилова Роза Толановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Искандарова Шахноза Тулкиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Хожа Аҳмад Яссавий номидаги халқаро қозоқ-турк университети (Қозоғистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: даволаш ва жамоат овқатланиши учун қўлланиладиган буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг озуқавий ва биологик қийматини баҳолашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотга технологик йўриқнома ва техник шартлар ишлаб чиқилиб, маҳсулотнинг органолептик, физик-кимёвий ва биологик кўрсаткичлари бўйича хавфсизлиги, шунингдек микро ва макронутриентлар етишмовчилигини олдини олишга қаратилган хусусиятлари асосланган;
тажриба шароитида буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг тиббий-биологик хавфсизлигини баҳолаш орқали у заҳарли эмаслиги, шиллиқ қаватларга таъсир қилмаслиги, ортиқча юборилганда сенсибилизацион ва гонодотоксик таъсир кўрсатмаганлиги исботланган;
темир танқислиги камқонлиги ташхисланган беморларнинг кунлик рационини буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулоти билан бойитиш периферик қон кўрсаткичлари яхшилашга, камқонликни клиник белгиларини сезиларли даражада камайтиришга, иштаҳани яхшилашга ва жисмоний фаолликни оширишга самарали таъсир кўрсатиши исботланган;
буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг камқонлик билан хасталанган беморларнинг физиологик кўрсаткичларига ижобий таъсирини ҳисобга олган ҳолда, уни профилактика чора-тадбири учун асос сифатида профилактик маҳаллий рационига киритиш ва бойитиш тартиби исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Жамоат ва даволовчи овқатланиш учун биологик фаол қўшимчаларнинг озуқавий ва биологик қийматини асослаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотга технологик йўриқнома ва техник шартлар ишлаб чиқилиб, маҳсулотнинг органолептик, физик-кимёвий ва биологик кўрсаткичлари бўйича хавфсизлиги, шунингдек микро ва макронутриентлар етишмовчилигини олдини олишга қаратилган хусусиятлари асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 октябрда 10-23/163-т-сон билан тасдиқланган «Гигиеническое обоснование пищевой, биологической ценности и эффективности функционального питания пшеничные побеги «MAYSARA» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 22.06.2024 йилдаги 120-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Андижон вилоят бошқармаси бўйича 27.05.2024 йилдаги 01-01/87-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/110-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг органолептик, физик-кимёвий ва биологик хусусиятларини, у заҳарли эмаслиги, кўзнинг шиллиқ қаватларга таъсир қилмаслиги, кўп юборилганда сенсибилизацион ва гонодотоксик таъсир кўрсатмаслиги туфайли тиббий-биологик хавфсизлигини инобатга олиб, темир танқислиги камқонлигини самарали олдини олиш тизимини шакллантириш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда етти кун давомида йилига икки марта даволаш учун срафланадиган 1526000 сўм бюджет маблағлари темир танқислиги камқонлиги ташхисланган беморларнинг кунлик рационини буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулоти билан бойитиш орқали касалликнинг оғир асоратларини олдини олиш нантижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: тажриба шароитида буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг тиббий-биологик хавфсизлигини баҳолаш орқали у заҳарли эмаслиги, шиллиқ қаватларга таъсир қилмаслиги, ортиқча юборилганда сенсибилизацион ва гонодотоксик таъсир кўрсатмаганлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 октябрда 10-23/163-т-сон билан тасдиқланган «Гигиеническое обоснование пищевой, биологической ценности и эффективности функционального питания пшеничные побеги «MAYSARA» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 22.06.2024 йилдаги 120-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Андижон вилоят бошқармаси бўйича 27.05.2024 йилдаги 01-01/87-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/110-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг органолептик, физик-кимёвий ва биологик хусусиятларини, у заҳарли эмаслиги, кўзнинг шиллиқ қаватларга таъсир қилмаслиги, кўп юборилганда сенсибилизацион ва гонодотоксик таъсир кўрсатмаслиги туфайли тиббий-биологик хавфсизлигини инобатга олиб, темир танқислиги камқонлигини самарали олдини олиш тизимини шакллантириш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда етти кун давомида йилига икки марта даволаш учун срафланадиган 1526000 сўм бюджет маблағлари темир танқислиги камқонлиги ташхисланган беморларнинг кунлик рационини буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулоти билан бойитиш орқали касалликнинг оғир асоратларини олдини олиш нантижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: темир танқислиги камқонлиги ташхисланган беморларнинг кунлик рационини буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулоти билан бойитиш периферик қон кўрсаткичлари яхшилашга, камқонликни клиник белгиларини сезиларли даражада камайтиришга, иштаҳани яхшилашга ва жисмоний фаолликни оширишга самарали таъсир кўрсатиши исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 октябрда 10-23/163-т-сон билан тасдиқланган «Гигиеническое обоснование пищевой, биологической ценности и эффективности функционального питания пшеничные побеги «MAYSARA» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 22.06.2024 йилдаги 120-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Андижон вилоят бошқармаси бўйича 27.05.2024 йилдаги 01-01/87-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/110-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг органолептик, физик-кимёвий ва биологик хусусиятларини, у заҳарли эмаслиги, кўзнинг шиллиқ қаватларга таъсир қилмаслиги, кўп юборилганда сенсибилизацион ва гонодотоксик таъсир кўрсатмаслиги туфайли тиббий-биологик хавфсизлигини инобатга олиб, темир танқислиги камқонлигини самарали олдини олиш тизимини шакллантириш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда етти кун давомида йилига икки марта даволаш учун срафланадиган 1526000 сўм бюджет маблағлари темир танқислиги камқонлиги ташхисланган беморларнинг кунлик рационини буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулоти билан бойитиш орқали касалликнинг оғир асоратларини олдини олиш нантижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг камқонлик билан хасталанган беморларнинг физиологик кўрсаткичларига ижобий таъсирини ҳисобга олган ҳолда, уни профилактика чора-тадбири учун асос сифатида профилактик маҳаллий рационига киритиш ва бойитиш тартиби исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 21 октябрда 10-23/163-т-сон билан тасдиқланган «Гигиеническое обоснование пищевой, биологической ценности и эффективности функционального питания пшеничные побеги «MAYSARA» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 22.06.2024 йилдаги 120-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги Андижон вилоят бошқармаси бўйича 27.05.2024 йилдаги 01-01/87-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/110-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулотининг органолептик, физик-кимёвий ва биологик хусусиятларини, у заҳарли эмаслиги, кўзнинг шиллиқ қаватларга таъсир қилмаслиги, кўп юборилганда сенсибилизацион ва гонодотоксик таъсир кўрсатмаслиги туфайли тиббий-биологик хавфсизлигини инобатга олиб, темир танқислиги камқонлигини самарали олдини олиш тизимини шакллантириш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда етти кун давомида йилига икки марта даволаш учун срафланадиган 1526000 сўм бюджет маблағлари темир танқислиги камқонлиги ташхисланган беморларнинг кунлик рационини буғдой майсаларидан «Майсара» табиий маҳсулоти билан бойитиш орқали касалликнинг оғир асоратларини олдини олиш нантижасида иқтисод қилинади.