Рустамова Нилуфар Рустамовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Оила ҳуқуқида оилавий-ҳуқуқий жавобгарликни такомиллаштириш”, 12.00.03 – Фуқаролик ҳуқуқи. Тадбиркорлик ҳуқуқи. Оила ҳуқуқи. Халқаро хусусий ҳуқуқ.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Yu938. 
Илмий раҳбар: : ю.ф.д.  профессор Топилдиев Вохиджон Рахимжонович. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.  
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгаши ҳузуридаги Судялар олий мактаби,  PhD.37/27.02.2020.Y.107.01. 
Расмий оппонентлар: юридик фанлар доктори Мухитдинова Фарруха Фахриддиновна, юридик фанлар доктори, профессор, Боротов Миродилжон Хомуджонович.
Етакчи ташкилот: Тошкент Давлат юридик университети.  
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик институтини атрофлича ўрганиш ва таҳлил қилиш асосида уни ҳуқуқий тартибга солиш, шунингдек мазкур соҳадаги қонунчиликни такомиллаштириш йўналишларини аниқлаштиришдан иборат. 
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик тушунчасига илмий таъриф ишлаб чиқилган: “Оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик — бу оилавий ҳуқуқий муносабатларда бирор томоннинг қонуний йоки шартномавий мажбуриятларини бажармагани учун жавобгарликни назарда тутадиган, оилавий муносабатларда юзага келиши мумкин бўлган ҳуқуқий муаммолар ва жавобгарликлар билан боғлиқ бўлган оиланинг юридик муносабатларидаги жавобгарлигини ифодалайдиган ҳуқуқий тамойил ва қоидалар тўпламидир”. Оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик масалаларини такомиллаштиришга оид консептуал ғоя ҳамда таклифлар, хусусан алимент тўғрисидаги масалалар асослантирилган;
ота-она ва бола алоҳида-алоҳида яшаган тақдирда, васийлик ва ҳомийлик органлари, шунингдек ўн тўрт йошга тўлган бола бир вақтнинг ўзида ота ва онадан вояга етмаган болаларнинг таъминоти учун алимент ундириш тўғрисида даъво қўзғатишга ҳуқуқи мавжудлиги асослаб берилган;
боланинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатлари бузилганда, шу жумладан ота-она (улардан бири) йоки ота-онанинг ўрнини босувчи шахслар болага таъминот, тарбия ва таълим бериш бўйича мажбуриятларини бажармаганда йоки лозим даражада бажармаганда йохуд ота-оналик ҳуқуқларини суиистеъмол қилганда бола ўз ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари ҳимоя қилинишини сўраб васийлик ва ҳомийлик органига, шунингдек бошқа давлат органларига мустақил равишда мурожаат қилишга ҳақли эканлиги асослантирилган;
оилада боланинг манфаатларига тааллуқли ҳар қандай масала ҳал қилинайотганда бола ўз фикрини ифода қилишига, шунингдек ҳар қандай суд муҳокамаси йоки маъмурий муҳокама даврида сўзлашга ҳақлилиги ҳуқуқи қонуний асослаб берилган.
оила ҳуқуқида оилавий-ҳуқуқий жавобгарликни белгилашда “Ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган бола” тушунчасига яъни “Ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган бола — ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинганлиги йоки чекланганлиги, бедарак йўқолган йоки муомалага лайоқациз деб топилганлиги йохуд муомалага лайоқати чекланганлиги, болани тарбиялашдан йоки унинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишдан бўйин товлаганлиги, шу жумладан, узрсиз сабабларга кўра ўз боласини туғуруқхона йоки бошқа даволаш муассасасидан, тарбия, аҳолини ижтимоий ҳимоялаш муассасаси ва шунга ўхшаш бошқа муассасалардан олишдан бош тортганлиги йохуд ота-она қарамоғи мавжуд бўлмаган бошқа ҳолатлар сабабли ота-она йоки ягона ота (она) қарамоғидан маҳрум бўлган бола” мазмунидаги таъриф ишлаб чиқилган. 
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик масалаларини такомиллаштиришга оид консептуал ғоя ҳамда таклифлар, оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик тушунчасига ишлаб чиқилган таъриф, хусусан алимент тўғрисидаги масалалар “Жамоат хавфсизлигини ҳуқуқий таъминлаш” мутахассислиги тингловчилари учун таййорланган “Фуқаролик ва оила ҳуқуқи” дарслиги (ХИИ-боб. Оила аъзоларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари)да ўз ифодасини топган (Ўзбекистон  Республикаси ОЎМТВнинг 2023-йил 22-декабрдаги 537-сонли буйруғи, №82 4042-сонли ўқув адабийотининг нашр рухсатномаси). Ушбу берилган таъриф оилавий – ҳуқуқий муносабатларини тартибга солувчи қонун ҳужжатларининг тегишли нормаларини шарҳлашда, оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик тушунчасига оид илмий-назарий асосларини жорий этишда хизмат қилган;
ота-она ва бола алоҳида-алоҳида яшаган тақдирда, васийлик ва ҳомийлик органлари, шунингдек ўн тўрт йошга тўлган бола бир вақтнинг ўзида ота ва онадан вояга етмаган болаларнинг таъминоти учун алимент ундириш тўғрисида даъво қўзғатиш ҳуқуқи мавжудлигига оид таклиф 2020 йил 10 мартдаги “Бола ҳуқуқларининг қўшимча кафолатлари белгиланиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ–608-сон қонунининг 1-моддаси 1-банди учинчи ва тўртинчи хатбошилари (Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси 96-моддасининг тўртинчи қисм билан тўлдириш)да ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024 йил 21 сентябрдаги № 01қ/08-53-сонли далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши оила ҳуқуқи субектларининг жавобгарлиги масаласини аниқлаштиришга хизмат қилган;
боланинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатлари бузилганда, унинг ўз ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари ҳимоя қилинишини сўраб васийлик ва ҳомийлик органига, шунингдек бошқа давлат органларига мустақил равишда мурожаат қилишга ҳақлилигига оид таклиф 2020 йил 10 мартдаги “Бола ҳуқуқларининг қўшимча кафолатлари белгиланиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ–608-сон қонунининг 2-моддаси 1-банди (“Бола ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунининг 11-моддаси бешинчи қисмига киритилган ўзгартириш)да ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024 йил 21 сентябрдаги № 01қ/08-53-сонли далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши оилавий-ҳуқуқий жавобгарлик таркибида боланинг ҳуқуқларини таъминлашга ҳисса қўшган;
оилада боланинг манфаатларига тааллуқли ҳар қандай масала ҳал қилинайотганда бола ўз фикрини ифода қилишига, шунингдек ҳар қандай суд муҳокамаси йоки маъмурий муҳокама даврида сўзлашга ҳақлилиги тўғрисидаги таклифи 2020 йил 10 мартдаги “Бола ҳуқуқларининг қўшимча кафолатлари белгиланиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” ЎРҚ-608-сон қонунининг 1-моддаси 2-қисми иккинчи хатбошиси (Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси 68-моддасига киритилган ўзгартиришлар)да ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати 2024 йил 27 сентябрдаги № 29-сонли далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши оила ҳуқуқида оилавий-ҳуқуқий жавобгарликни белгилашда бола ҳуқуқларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
оила ҳуқуқида оилавий-ҳуқуқий жавобгарликни белгилашда ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган бола тушунчасини такомиллаштириш ҳақидаги таклифи 2023 йил 11 апрелдаги “Хотин-қизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-829-сон қонунининг 7-моддаси 1-қисм иккинчи хатбошиси (Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси 80-моддасининг иккинчи қисмига киритилган ўзгартиришлар)да ўз ифодасини топган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати  2024 йил 27 сентябрдаги № 29-сонли далолатномаси). Мазкур таклифнинг жорий қилиниши оилавий-ҳуқуқий жавобгарликни белгилашда ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган боланинг ҳуқуқ ва манфаатларини такомиллаштиришга хизмат қилган.