Бобоноров Бекзод Боймирзаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақда эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертацияси мавзуси, ихтисослик шифири (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Табиий офат юз берган ҳудуд тупроқларининг ҳолати, унумдорлигини қайта тиклаш йўллари (Сардоба сув омбори таъсири мисолида)», 03.00.13 - Тупроқшунослик (биология фанлари).
Диссертацияси мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2022.4.PhD/B854.
Илмий раҳбар: Рузметов Мақсуд Исмоилович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тупроқшунослик ва агрокимёвий тадқиқотлар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тупроқшунослик ва агрокимёвий тадқиқотлар институти, DSc.25/30.12.2019.Qx/B.43.01
Расмий оппонентлар: Раупова Нодира Бахромовна, биология фанлари доктори, профессор; Хақбердиев Обид Эшниёзивич, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Сардоба сув омбори тошқинидан зарар кўрган ҳудуд суғориладиган тупроқларининг хоса-хусусисиятларини аниқлаш орқали уларнинг унумдорлигини қайта тиклаш йўлини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юз берган техноген офат (гидротехник иншоатлардаги авария сабаб) даражасига мос эрозияга учраган тупроқларнинг таснифи текислик ҳудуди учун такомиллаштирилган;
табиий офат таъсирида тупроқларда физик лой миқдори 0,6-8,9 фоизга, ил заррачалари 0,3-7,9 фоизга камайган, аксинча, йирик қум заррачалари 0,4-11,4 фоизга кўпайганлиги, ювилмаган тупроқларда ўзгаришсиз қолганлиги аниқланган;
техноген офат натижасида 2009-2018-йилларга нисбатан тупроқнинг агрегатли ҳолати зичлашган, ҳажм оғирлиги 0,02-0,16 г/см3 ошганлиги аниқланган;
табиий офатга учраган ҳудудларда сувнинг тезлигига боғлиқ тупроқнинг она жинси очилган, ювиб келтирилган лойқалардан янги генетик қатламлари турлича тупроқ пайдо бўлганлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Табиий офат юз берган ҳудуд тупроқларининг ҳолати, унумдорлигини қайта тиклаш йўллари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Мирзаобод тумани «Мирзачўл» массивида табиий офат таъсирига учраган тупроқларнинг унумдорлигини қайта тиклашга қаратилган агротадбир ҳудуддаги фермер хўжалиги майдонида амалиётга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023-йил 8-ноябрдаги 04/29-06/1313-сон маълумотномаси). Натижада, кучсиз ювилган майдонга Н180П126К90+10 т/га биогумус ва зоогумус қўлланганда тупроқда гумус 15,7-21,9 фоизга, фосфор 19,5-32,0 фоизга, калий 9,5-11,7 фоизга, гумус захираси эса 0-50 см қатламда 12,0-18,2 т/га ортиб, тупоқ унумдорлиги қисқа вақтда қайта тикланишига эришилган;
Мирзаобод тумани «Мирзачўл» массивининг 2732,6 гектар суғориладиган бўз-ўтлоқи ер майдонларини 1:10 000 масштабли тупроқ харитаси ҳудуддаги фермер хўжаликлар фойдаланишлари учун амалиётга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023-йил 8-ноябрдаги 04/29-06/1313-сон маълумотномаси). Натижада, массивидаги табиий офат таъсирига учраган тупроқларнинг мелоратив ҳолатини яхшилашга, қайта тиклашга хизмат қилган.