Нурманов Собир Содиқовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Комбинациялашган ҳайдов агрегатини ишлаб чиқиш ва параметрларини асослаш”, 05.07.01 – Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Т2319.
Илмий раҳбар: Тўхтақўзиев Абдусалим, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти, DSc.05/13.05.2020.Т.112.01.
Расмий оппонентлар: техника фанлари доктори, катта илмий ходим Толибаев Алписбай Ержанбаевич; техника фанлари доктори, профессор Худояров Анвар Назиржонович.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Тракторнинг олдига осиладиган дискли юмшаткич ва орқасига осиладиган плугдан ташкил топган комбинациялашган ҳайдов агрегатини ишлаб чиқиш ва агрегат дискли юмшаткичининг параметрларини асослаш орқали иш сифати ва унумини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тракторнинг олдига осиладиган дискли юмшаткич ва орқасига осиладиган плугдан ташкил топган комбинациялашган ҳайдов агрегатининг конструктив схемаси ерларни шудгорлашга тайёрлаш (дала юзасидаги эгат ва марзалар кўринишидаги нотекисликларни текислаш, ўсимлик қолдиқларини майдалаш) ва шудгорлаш жараёнларини қўшиб бажариш шартидан ишлаб чиқилган.
дискли юмшаткич иш органларининг диаметри, ишчи сиртининг эгрилик радиуси, улар орасидаги кўндаланг ва бўйлама масофалар белгиланган технологик жараён талаблар даражасида сифатли ва унумли бажарилиши шартларидан аниқланган;
комбинациялашган ҳайдов агрегати дискли юмшаткичининг белгиланган чуқурликка ботиб ишлаши ҳамда унинг тўғри чизиқли ҳаракатини ифодаловчи аналитик боғланишлар трактор олдинги ва орқанги осиш механизмларининг схема ва параметрларини ҳисобга олган ҳолда келтириб чиқарилган;
дискли юмшаткичнинг битта қаторда жойлашган иш органлари орасидаги кўндаланг масофа, у иш органларининг ҳаракат йўналишига ва тикка нисбатан ўрнатилиш бурчакларининг мақбул қийматлари ҳамда агрегат ҳаракат тезлиги унинг агротехник ва энергетик кўрсаткичларини баҳоловчи регрессия тенгламаларини биргаликда ечиш орқали аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Комбинациялашган ҳайдов агрегатини ишлаб чиқиш ва параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
комбинациялашган ҳайдов агрегатига дастлабки талаблар ва техник топшириқ ишлаб чиқилган ҳамда Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги “Интеллектуал мулк маркази” давлат муассасининг “Комбинациялашган шудгорлаш агрегати”, ФАП 2508 рақамли фойдали моделга патенти олинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил7-августдаги 05/04-04-379-сон маълумотномаси). Натижада таклиф этилаётган комбинациялашган ҳайдов агрегатининг конструксиясини ишлаб чиқиш имкони яратилган;
ишлаб чиқилган комбинациялашган ҳайдов агрегати Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти тажриба хўжалиги ва Тошкент вилояти, Чиноз тумани “ЮЛДУЗ” ва “ЧИНОЗ-ОЛМОС АГРО” фермер хўжаликларида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил7-августдаги 05/04-04-379-сон маълумотномаси). Натижада ерларни шудгорлашда умумий харажатлар 21,98 фоизга, меҳнат сарфи эса 31,83 фоизга камайган;
таклиф этилган комбинациялашган ҳайдов агрегатининг саноат нусхаларини ишлаб чиқиш ва тайёрлаш учун лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (дастлабки далаблар, техник топшириқ, ва чизмалар) “БМКБ-Агромаш” АЖ да лойиҳалаш жараёнига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 7-августдаги 05/04-04-379-сон маълумотномаси). Натижада асосланган параметрларга эга бўлган комбинациялашган ҳайдов агрегатининг саноат нусхаларини ишлаб чиқариш имконияти яратилган.