Yakubov Munis Zokirovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yo‘g‘on ichakdan yaratilgan sun’iy qin epiteliysi transformatsiyasi” 14.00.02 – Morfologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/Tib3281.
Ilmiy rahbar: Xamidova Farida Muinovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand davlat tibbiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Rasmiy opponentlar: Xasanova Dilnoza Axrorovna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Azizova Firuza Xusanovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Abu Ali ibn Sino nomidagi Tojikiston davlat tibbiyot instituti (Tojikiston Respublikasi)
II. Tadqiqotning maqsadi: sigmasimon ichakdan yaratilgan sun’iy qin epitelial hujayralaridagi o‘zgarishlarning xususiyatlarini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi.
sigmasimon ichakdan sun’iy qin jarrohlik yo‘li bilan yaratilgandan dastlabki 3 yil ichida uning devorlari to‘qimalarida morfologik o‘zgarishlar faol moslashuvni namoyon qiladi, keyingi 4-10 yil davomida bu o‘zgarishlar akkomodatsiya va metaplaziya jarayonlari orqali davom etib, hujayra faolligining pasayishiga olib kelganligi aniqlangan;
operatsiyadan keyingi dastlabki 3 yil mobaynida moslashuvchan o‘zgarishlar muhitida sun’iy qin devorining barcha qatlamlarida qalinlashish kuzatiladi, keyingi davrda esa faqat shilliq qavatda atrofiya alomatlari namoyon bo‘lishi aniqlangan;
sun’iy qin tushib ketgan bemorlarda operatsiyadan bir yil o‘tgach yallig‘lanish jarayonlari va distrofik o‘zgarishlar kuzatiladi, 3 yildan keyin esa bazal hujayralarda giperplaziya va giperxromiya shaklidagi o‘zgarishlari hamda 10 yildan so‘ng esa epitelial hujayralarda giperxrom yadrolar va ikki yadroli hujayralar paydo bo‘lishi aniqlangan;
neovagina yaratish bo‘yicha jarrohlik amaliyotini boshdan kechirgan ayollarning sitologik tadqiqotlari shilliq qavat hujayralari tarkibida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatdi, jumladan, parabazal hujayralarning ustunligi, distrofik o‘zgarishlarning turli darajada namoyon bo‘lishi, shuningdek, bazal va parabazal qatlamlarda giperplaziya va displaziya jarrohlik amaliyotidan 10 yil o‘tgach onkologik nazoratning zarurligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarini joriy qilinishi:
Bemorlarda sun’iy qin to‘qimalaridagi morfologik o‘zgarishlarning morfologik, zamonaviy gistokimyoviy, laboratoriya tadqiqotlarini qiyosiy tahlil qilish natijasida olingan ilmiy natijalarga asoslanib:
birinchi ilmiy yangilik: sigmasimon ichakdan sun’iy qin jarrohlik yo‘li bilan yaratilgandan dastlabki 3 yil ichida uning devorlari to‘qimalarida morfologik o‘zgarishlar faol moslashuvni namoyon qiladi, keyingi 4-10 yil davomida bu o‘zgarishlar akkomodatsiya va metaplaziya jarayonlari orqali davom etib, hujayra faolligining pasayishiga olib kelganligi aniqlanganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlar “O‘rta yoshli ayollarda yo‘g‘on ichakdan hosil bo‘lgan sun’iy qin epiteliysining transformatsiyasini morfologik o‘rganish uslublari” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsinoma Samarkand davlat tibbiyot universitetining 29 maydagi 10-sonli kengash qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Surxondaryo viloyati patologik byurosi 24 iyul` 2024 yildagi № 22-Sh-son, Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosining 27 iyul` 2024 yildagi 14-son hamda Samarqand viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi patologik bo‘limiga 01 avgust 2024 yildagi №. 279-U/1-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy qilingan. (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 26 noyabrdagi 9-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: taklif etilayotgan tashxislash tartibi sigmasimon ichakdan sun’iy qin jarrohlik yo‘li bilan yaratilgandan dastlabki 3 yil ichida uning devorlari to‘qimalarida morfologik o‘zgarishlar faol moslashuvni namoyon qilishi, keyingi 4-10 yil davomida bu o‘zgarishlar akkomodatsiya va metaplaziya jarayonlari orqali davom etib, hujayra faolligining pasayishiga olib kelganligi aniqlangan o‘rni va ahamiyati orqali kasallikni tashxislash hamda ginekolog shifokorlarga samarali davolash taktikasini tanlash imkoni bergan. Iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: sigmasimon ichakdan sun’iy qin jarrohlik yo‘li bilan yaratilgandan dastlabki 3 yil ichida uning devorlari to‘qimalarida morfologik o‘zgarishlar faol moslashuvni namoyon qiladi, keyingi 4-10 yil davomida bu o‘zgarishlar akkomodatsiya va metaplaziya jarayonlari orqali davom etib, hujayra faolligining pasayishiga olib kelganligi aniqlanganligini ko‘rsatib, 118 ming so‘m budjetdan tashqari xarajatlarni tejash mumkin; Xulosa: sigmasimon ichakdan sun’iy qin jarrohlik yo‘li bilan yaratilgandan dastlabki 3 yil ichida uning devorlari to‘qimalarida morfologik o‘zgarishlar faol moslashuvni namoyon qiladi, keyingi 4-10 yil davomida bu o‘zgarishlar akkomodatsiya va metaplaziya jarayonlari orqali davom etib, hujayra faolligining pasayishiga olib kelganligi va mexanizmlar holatni prognozlash va diagnostika qilish xarajatlarini qisqartirish hisobiga 1 ta tashxis tufayli shifoxonaning byudjetdan tashqari mablag‘larini 118000 so‘mga tejash imkonini berdi;
ikkinchi ilmiy yangilik: operatsiyadan keyingi dastlabki 3 yil mobaynida moslashuvchan o‘zgarishlar muhitida sun’iy qin devorining barcha qatlamlarida qalinlashish kuzatiladi, keyingi davrda esa faqat shilliq qavatda atrofiya alomatlari namoyon bo‘lishi isbotlanganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlar “O‘rta yoshli ayollarda yo‘g‘on ichakdan hosil bo‘lgan sun’iy qin epiteliysining transformatsiyasini morfologik o‘rganish uslublari” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsinoma Samarkand davlat tibbiyot universitetining 29 maydagi 10-sonli kengash qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Surxondaryo viloyati patologik byurosi 24 iyul` 2024 yildagi № 22-Sh-son, Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosining 27 iyul` 2024 yildagi 14-son hamda Samarqand viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi patologik bo‘limiga 01 avgust 2024 yildagi №. 279-U/1-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy qilingan. (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 26 noyabrdagi 9-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: operatsiyadan keyingi dastlabki 3 yil mobaynida moslashuvchan o‘zgarishlar muhitida sun’iy qin devorining barcha qatlamlarida qalinlashish kuzatiladi, keyingi davrda esa faqat shilliq qavatda atrofiya alomatlari namoyon bo‘lishi isbotlangan, erta tashxis qo‘yish va davolash samaradorligini oshirishga imkon beradi. Iqtisodiy samaradorligi: operatsiyadan keyingi dastlabki 3 yil mobaynida moslashuvchan o‘zgarishlar muhitida sun’iy qin devorining barcha qatlamlarida qalinlashish kuzatiladi, keyingi davrda esa faqat shilliq qavatda atrofiya alomatlari namoyon bo‘lishi isbotlangan, bu 118 ming so‘mni tejash va bemorlarning hayot sifatini yaxshilash imkonini berdi. Xulosa: operatsiyadan keyingi dastlabki 3 yil mobaynida moslashuvchan o‘zgarishlar muhitida sun’iy qin devorining barcha qatlamlarida qalinlashish kuzatiladi, keyingi davrda esa faqat shilliq qavatda atrofiya alomatlari namoyon bo‘lishi isbotlangan, kasalxona byudjetidan 1 tashxis uchun 118000 so‘m qo‘shimcha mablag‘ni tejash imkonini berdi;
uchinchi ilmiy yangilik: sun’iy qin tushib ketgan bemorlarda operatsiyadan bir yil o‘tgach yallig‘lanish jarayonlari va distrofik o‘zgarishlar kuzatiladi, 3 yildan keyin esa bazal hujayralarda giperplaziya va giperxromiya shaklidagi o‘zgarishlari hamda 10 yildan so‘ng esa epitelial hujayralarda giperxrom yadrolar va ikki yadroli hujayralar paydo bo‘lganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlar “O‘rta yoshli ayollarda yo‘g‘on ichakdan hosil bo‘lgan sun’iy qin epiteliysining transformatsiyasini morfologik o‘rganish uslublari” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsinoma Samarkand davlat tibbiyot universitetining 29 maydagi 10-sonli kengash qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Surxondaryo viloyati patologik byurosi 24 iyul` 2024 yildagi № 22-Sh-son, Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosining 27 iyul` 2024 yildagi 14-son hamda Samarqand viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi patologik bo‘limiga 01 avgust 2024 yildagi №. 279-U/1-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy qilingan. (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 26 noyabrdagi 9-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: sun’iy qin tushib ketgan bemorlarda operatsiyadan bir yil o‘tgach yallig‘lanish jarayonlari va distrofik o‘zgarishlar kuzatiladi, 3 yildan keyin esa bazal hujayralarda giperplaziya va giperxromiya shaklidagi o‘zgarishlari hamda 10 yildan so‘ng esa epitelial hujayralarda giperxrom yadrolar va ikki yadroli hujayralar paydo bo‘lishi aniqlanishi va bemorlarning hayot sifatiga ijobiy ta’siri baholandi. Iqtisodiy samaradorligi: sun’iy qin tushib ketgan bemorlarda operatsiyadan bir yil o‘tgach yallig‘lanish jarayonlari va distrofik o‘zgarishlar kuzatiladi, 3 yildan keyin esa bazal hujayralarda giperplaziya va giperxromiya shaklidagi o‘zgarishlari hamda 10 yildan so‘ng esa epitelial hujayralarda giperxrom yadrolar va ikki yadroli hujayralar paydo bo‘lishi hamda mushak va seroz qatlamlari qalinligi bir oz pasayishi aniqlanganidan dalolat beradi, bu byudjetdan tashqari 163000 so‘mni tejash va bemorlarning hayot sifatini yaxshilash imkonini berdi. Xulosa: sun’iy qin tushib ketgan bemorlarda operatsiyadan bir yil o‘tgach yallig‘lanish jarayonlari va distrofik o‘zgarishlar kuzatiladi, 3 yildan keyin esa bazal hujayralarda giperplaziya va giperxromiya shaklidagi o‘zgarishlari hamda 10 yildan so‘ng esa epitelial hujayralarda giperxrom yadrolar va ikki yadroli hujayralar paydo bo‘lishi aniqlanganligi 1 ta tashxis uchun byudjetdan tashqari mablag‘ning 163000 so‘mni tejash imkonini berdi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: neovagina yaratish bo‘yicha jarrohlik amaliyotini boshdan kechirgan ayollarning sitologik tadqiqotlari shilliq qavat hujayralari tarkibida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatdi, jumladan, parabazal hujayralarning ustunligi, distrofik o‘zgarishlarning turli darajada namoyon bo‘lishi, shuningdek, bazal va parabazal qatlamlarda giperplaziya va displaziya jarrohlik amaliyotidan 10 yil o‘tgach onkologik nazoratning zarurligi aniqlanganligi isbotlangani to‘g‘risidagi ma’lumotlar “O‘rta yoshli ayollarda yo‘g‘on ichakdan hosil bo‘lgan sun’iy qin epiteliysining transformatsiyasini morfologik o‘rganish uslublari” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsinoma Samarkand davlat tibbiyot universitetining 29 maydagi 10-sonli kengash qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Surxondaryo viloyati patologik byurosi 24 iyul` 2024 yildagi № 22-Sh-son, Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosining 27 iyul` 2024 yildagi 14-son hamda Samarqand viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi patologik bo‘limiga 01 avgust 2024 yildagi №. 279-U/1-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy qilingan. (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 26 noyabrdagi 9-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: neovagina yaratish bo‘yicha jarrohlik amaliyotini boshdan kechirgan ayollarning sitologik tadqiqotlari shilliq qavat hujayralari tarkibida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatdi, jumladan, parabazal hujayralarning ustunligi, distrofik o‘zgarishlarning turli darajada namoyon bo‘lishi, shuningdek, bazal va parabazal qatlamlarda giperplaziya va displaziya jarrohlik amaliyotidan 10 yil o‘tgach onkologik nazoratning zarurligi aniqlanganini isbotlaydi. Iqtisodiy samaradorligi: neovagina yaratish bo‘yicha jarrohlik amaliyotini boshdan kechirgan ayollarning sitologik tadqiqotlari shilliq qavat hujayralari tarkibida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatdi, jumladan, parabazal hujayralarning ustunligi, distrofik o‘zgarishlarning turli darajada namoyon bo‘lishi, shuningdek, bazal va parabazal qatlamlarda giperplaziya va displaziya jarrohlik amaliyotidan 10 yil o‘tgach onkologik nazoratning zarurligi aniqlanganini isbotlaydi. Xulosa: neovagina yaratish bo‘yicha jarrohlik amaliyotini boshdan kechirgan ayollarning sitologik tadqiqotlari shilliq qavat hujayralari tarkibida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatdi, jumladan, parabazal hujayralarning ustunligi, distrofik o‘zgarishlarning turli darajada namoyon bo‘lishi, shuningdek, bazal va parabazal qatlamlarda giperplaziya va displaziya jarrohlik amaliyotidan 10 yil o‘tgach onkologik nazoratning zarurligi aniqlanganligini isbotlash, byudjetdan tashqari mablag‘larning biroz kamayishi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni hisobga olgan holda, nazoratga ehtiyoj kuzatilmaganligini isbotlaydi va 1 ta tashxis uchun mablag‘lar 163000 so‘mni tejash imkonini berdi;
