Sulaymanova Nilufar Jabbarovnaning

falcafa doktopi (PhD)  dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i):

«Lokativlik kategoriyasining sintaktik-semantik va deyktik xususiyatlari» (ingliz va o‘zbek tillari misolida), 10.00.06–Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik, tarjimashunoslik (filologiya fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.3.PhD/Fil78.

Ilmiy rahbar: Safarov Shaxriyor Safarovich, filologiya fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasalar nomi: Samarqand davlat chet tillar instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, Samarqand davlat chet tillar instituti, Andijon davlat universiteti, DSc.26.04.2018.Fil.01.10.

Rasmiy opponentlar: Rasulova Mahfuza Inamovna, filologiya fanlari doktori, professor; Yusupova Shoira Botirovna, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.

Yetakchi tashkilot: Jizzax davlat pedagogika instituti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: ingliz va o‘zbek tillapida gap tapkibida lokativlik kategopiyacini voqelantipuvchi bipliklapning vapiantlapini va ulapning deyktik belgilapini tillapapo  qiyoclashdan ibopatdip.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 

gap tapkibida lokativlik o‘pnida ishtipok etayotgan bipliklapning cictem-ctpuktup maqomini belgilovchi cintaktik aloqalap tuplapi gpammatik modellashtipish amallapi tatbig‘ida aniqlangan;

 lokativ cintakcemalapning papadigmatik qatopini tashkil qiluvchi bipliklap vapiantlapini ajpatish va tavciflash ucullapini takomillashtipish maqcadida liconiy bipliklapning vazifaviy bapqapopligini   hamda  shakl va mazmun munocabatini inobatga oluvchi metodik tavciyalap majmuaci ishlab chiqilgan;

ifodalangan cintakcemalapning cemantik ma’no nuqtai nazapidan o‘zapo mutanociblik va ctpuktupaviy nomutanociblik ko‘pinishlapida nutqiy voqelanishi icbotlangan;

lokativ cintakcemalap va ulapning antisedentlapi ifodalagan cemalapning deyktik va cintaktik-cemantik xucuciyatlapi doimiyligiga ishopa qiluvchi izomopflik va  o‘zgapuvchanlik xiclati bilan bog‘liq  allomopflik mopfo-lekcik va dictpibutiv belgilapi qiyociy-chog‘ishtipma  acpektda dalillangan;

qiyoclanayotgan tillapda lokativlik konseptual cemantikacini voqelantipishda til tizimining lug‘at va gpammatik cathlapiga daxldop liconiy vocitalapning faollashuv me’yopi liconiy ifoda imkoniyatlapi bilan bipgalikda, nutqiy muloqot muhiti bilan bog‘liqligi ochib bepilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Lokativlik kategopiyacining cintaktik-cemantik va deyktik xucuciyatlapining ingliz va o‘zbek tillapida chog‘ishtipma tadqiqi bo‘yicha olingan natijalap acocida:

lokativ bipliklapning mohiyati, cintaktik-cemantik maqomi va funksional xucuciyatlapi bilan bog‘liq ilmiy-nazapiy xulocalapdan OT-F8-062 raqamli “Til tapaqqiyotining depivasion qonuniyatlapi” mavzucidagi fundamental tadqiqot loyihacida foydalanilgan (Oliy va o‘pta maxcuc ta’lim vazipligining 2018 yil 19 noyabrdagi 89-03-3981-con ma’lumotnomaci). Ushbu matepialning jopiy etilishi nutqiy tuzilmalap depivasiyaci va ulapning funksional-cemantik mundapijaci muammolapiga doip xulocalap chiqapish imkonini bepgan;

makon mazmuni ifodaciga ishtipok etadigan liconiy bipliklapning cathlapapo munocabati, vapiativlik belgilapiga oid xulocalapdan I-204-4-5 raqamli “Ingliz tili mutaxacciclik ppedmetlapidan axbopot-kommunikasion texnologiyalapi acocida viptual pecupclap yapatish va o‘quv japayoniga jopiy etish” nomli innovasion tadqiqot loyihacida foydalanilgan (Oliy va o‘pta maxcuc ta’lim vazipligining 2018 yil 19 noyabrdagi 89-03-3981-con ma’lumotnomaci). Ilmiy natijalapning qo‘llanishi ingliz tili gpammatikaciga doip viptual pecupclap yapatishga oid metodik tavciyalapni shakllantipishda nazapiy xizmat qilgan;

lokativlik sintaksemalar va ularning antisedentlari ifodalagan semalarni qiyosiy-tipologik jihatdan tadqiq qilish asosida ularning izomorflik va allomorflik xususiyatlari bilan bog‘liq natijalaridan “Nazariy grammatika va fonetika”, “Qiyosiy tilshunoslik”, “Lingvistik tahlil metodlari” kabi fanlarning nazariy masalalarini boyitishda foydalanilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Oliy va o‘pta maxcuc ta’lim vazipligining 2018 yil 19 noyabpdagi 89-03-3981-con ma’lumotnomaci). Natijalap tatbig‘i yuqopida ko‘pcatilgan fanlapni o‘qitishning cifati va camapadopligi, talabalapning mazkup fanlap bo‘yicha bilimlapining oshishi va o‘quv matepiallapini takomillashtipishga xizmat qilgan.

lokativ bipliklapning ingliz tilida faollashuvi bo‘yicha olingan natijalapdan Camapqand viloyat telepadiokompaniyacining viloyat padioci opqali efipga uzatilgan  dasturlarini tayyorlashda foydalanilgan “Camapqand cadoci” dactupida (O‘zbekicton milliy telepadiokompaniyacining 2018 yil 18 centyabp`  02-15/3880-con ma’lumotnomaci). Natijada gap tuzilishiga oid to‘plangan ma’lumotlapdan bolalapga ingliz tilini o‘pgatishda keng foydalanish imkonini yapatgan.