Холиқулов Жамшид Ўктамқул ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Боғ қатор ораларини экишга тайёрлайдиган комбинациялашган машина пуштаолгичи ва зичлагичининг параметрларини асослаш”, 05.07.01 – Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.PhD/Т3179.
Илмий раҳбар: Рахматов Орифжон, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса (муассасалар) номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти, DSc.05/13.05.2020.Т.112.01.
Расмий оппонентлар: Имомқулов Қутбиддин Боқижонович – техника фанлари доктори, профессор; Мусурмонов Аззам Турдиевич – техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қишлоқ хўжалиги техникаси ва технологияларини сертификатлаш ва синаш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади боғ қатор ораларини экишга тайёрлайдиган комбинациялашган машина пуштаолгичи ва зичлагичи параметрларини асослаш йўли билан боғ қатор ораларини экишга тайёрлашда иш сифати ва унумини ошириш, ёнилғи ва бошқа харажатлар сарфини камайтиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
боғ қаторлари ораларини бир ўтишда экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машина пуштаолгичининг тупроққа ботиш чуқурлиги, баландлиги, у қанотларининг очилиш бурчаги, исканасининг тупроққа кириш бурчаги, қанотларининг ён қирқилиш бурчаги ва қанотларининг кенглигини уларга тупроқ ёпишмаслиги ва уларнинг олдида уюмланадиган тупроқ ҳажми мумкин қадар кам ҳамда тортишга қаршилик минимал қийматга эга бўлишини ҳисобга олинган ҳолда асосланган;
комбинациялашган машина зичлагичи цилиндрсимон қисмининг диаметри ва кенглиги, конуссимон қисмининг катта диаметри, қиялик бурчаги ва кенглиги иш жараёнида у пушта тепасида учрайдиган кесакларни олдинга сурмасдан босиб ўтиб кетиши ҳисобга олинган ҳолда асосланган;
зичлагич босим пружинасининг таранглик кучи у пуштани агротехник талаблар даражасида зичлаши шартидан келиб чиқиб аниқланган;
зичлагичга бериладиган тик юкланиш ва зичлагич цилиндрсимон қисми диаметрининг мақбул қийматлари ҳамда агрегат ҳаракат тезлиги унинг агротехник ва энергетик кўрсаткичларини баҳоловчи регрессия тенгламаларини биргаликда ечиш орқали аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Боғ қатор ораларини бирйўла экин экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машина пуштаолгич ва зичлагичининг параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
ишлаб чиқилган пуштаолгич ва зичлагич билан жиҳозланган боғ қаторлари ораларини бир ўтишда экин экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машинанинг тажриба нусхаси Сирдарё вилояти Сирдарё туманидаги “Фатхулла боғдорчилик кластер” МЧЖ ҳамда “Юлдашев Миразим”, “Неъматов Акмал” ва “Султон” фермер хўжаликларига жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 11-октябрдаги 05/04-04-492-сон маълумотномаси). Натижада ушбу комбинациялашган машинадан фойдаланилганда 6,1 ва 7,7 км/ҳ ҳаракат тезликларида пуштанинг баландлиги 12,4 ва 11,9 cм, пушта тепасининг кенглиги 35,4 ва 34,1 cм, пушта тупроғининг зичлиги 1,17 ва 1,12 г/cм3 ҳамда тупроқнинг уваланиш даражаси 84,5 ва 86,1 % ни ташкил этган.
пуштаолгич ва зичлагич билан жиҳозланган боғ қаторлари ораларини бир ўтишда экин экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машинанинг саноат нусхаларини ишлаб чиқиш ва тайёрлаш учун унинг лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (дастлабки талаблар, техник топшириқ ва чизмалар) “БМКБ-Агромаш” АЖ да лойиҳалаш жараёнига жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024-йил 11-октябрдаги 05/04-04-492-сон маълумотномаси). Натижада асосланган параметрларга эга бўлган пуштаолгич ва зичлагич билан жиҳозланган боғ қаторлари ораларини бир ўтишда экин экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машинани саноат усулида ишлаб чиқариш имкони яратилган.