Султанов Шухратжон Нурмахаматовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “14-15 ёшли эркин курашчиларнинг комплекс тайёргарлигида машғулот юкламаларини оптималлаштириш”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси, педагогика фанлари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам В2023.4.PhD/Ped6785.
Илмий раҳбар: Тожибоев Сойиб Самижонович педагогика фанлари доктори (DSc), профессор .
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Расмий оппонентлар: Дадабаев Одилжон Жалолиддинович педагогика фанлари доктори (DSc) профессор; Кипчаков Баҳодир Баҳриддинович педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўқув-машғулот гуруҳида шуғулланувчи 14-15 ёшли эркин курашчиларининг машғулот юкламаларини оптималлаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
14-15 ёшли эркин курашчиларнинг жисмоний ривожланишларини спорт тайёргарликларига мос равишда комплекс тайёрлаш асосида рақибнинг ҳаракатларини олдиндан билиш ва реакция кўрсатиш, ҳимоя ва ҳужум тактик ҳаракатларини ишлаб чиқишга йўналтирилган восита ва усулларни юклама даражаси, машқ давомийлиги меёрини режалаштириш ҳисобига машғулотларни мусобақа беллашувларига мослаштириш имкониятлари кенгайтирилган;
ёш эркин курашчилар воситалар билан бажариладиган машқларни техник ҳаракатларга йўналтириш эвазига тортувчи микросилкни режалаштиришда елка, қўл ва оёқ мушакларини тикловчи воситаларнинг қўллаш ҳисобига функсионал тайёргарликни ошириш имкониятлари кенгайтирилган;
14-15 ёшли эркин курашчиларни хафтанинг бошида турли вазнли спортчилар билан бажариладиган махсус машқларни бажариш якунида нафас олиш техникаси, медитация ҳамда визуализация усулларини қўллаш орқали мусобақа жараёнида мураккаб техник-тактик ҳаракатларни тўхтовсиз бажариш самарадорлиги оширилган;
14-15 ёшли эркин курашчиларни жисмоний (балон ва резина арқон), техник (маникен ва жуфтликда енгил беллашув), тикловчи (стеречинг, статик динамик чўзилиш ва аеробик) машқлар асосида мусобақаларга комплекс тайёршга йўналтирилган мезоциклларни самарали оптималлаштириш ҳисобига спортчиларни такомиллашув босқичидаги белгиланган меъёрларни бажариш имкониятлари кенгайтирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Малакали эркин курашчиларнинг комплекс тайёргарлик кўрсаткичларини ривожлантириш ва техник-тактик ҳаракатлари самарадорлигини ошириш бўйича ўтказилган тажрибалар асосида:
14-15 ёшли эркин курашчиларнинг жисмоний ривожланишларини спорт тайёргарликларига мос равишда комплекс тайёрлаш асосида рақибнинг ҳаракатларини олдиндан билиш ва реакция кўрсатиш, ҳимоя ва ҳужум тактик ҳаракатларини ишлаб чиқишга йўналтирилган восита ва усулларни юклама даражаси, машқ давомийлиги меёрини режалаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар Гулистон Шаҳар 1-сонли спорт мактаби эркин кураш машғулотларига тадбиқ қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022-йил 8-ноябрдаги 06-01/06/13/7622-сон маълумотномаси). Натижада эркин курашчиларининг 30 м масофага югуриш кўрсаткичи 14,2 % га яхшиланган;
ёш эркин курашчилар воситалар билан бажариладиган машқларни техник ҳаракатларга йўналтириш эвазига тортувчи микросилкни режалаштиришда елка, қўл ва оёқ мушакларини тикловчи воситаларидан фойдаланиш бўйича таклиф ва тавсиялар Чирчиқ олимпия ва паралимпия спортчиларини тайёрлаш марказининг эркин кураш машғулотларига тадбиқ қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022-йил 8-ноябрдаги 06-01/06/13/7622-сон маълумотномаси). Натижада курашчиларининг белдан ошириб ташлаш бўйича техник тайёргарлиги 18,3 % га яхшиланган;
14-15 ёшли эркин курашчиларнинг зарбдор машғулотларни ташкил этиш учун ҳафтанинг бошида турли вазнли спортчилар билан ушлаш, отиш, оёқ ушлаш, айланиш усуллари, партер ҳолатларидан чиқиш махсус машқларни, якунида эса нафас олиш техникаси, медитация ва визуализация усуллари орқали спортчиларнинг стресс даражасини камайтиришга қаратилган машқларини машғулотлар режасига сингдириш бўйича таклиф ва тавсиялар “Спорт педагогик маҳоратини ошириш (Эркин кураш)” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буюруғига асосан 302-0250 рақамли гувоҳнома). Натижада эркин курашчиларнинг тактик тайёргарлиги 16,4% га яхшиланган;
14-15 ёшли эркин курашчиларни мусобақаларга тайёрлашда жисмоний (балон ва резина арқон), техник (маникен ва жуфтликда енгил беллашув), тикловчи (стеречинг, сататик-динамик чўзилиш ва аеробик) машқларни мезоциклларга сингдириш бўйича таклифлар ва тавсиялар Гулистон олимпия ва параолимпия спорт турларига тайёрлаш маркази эркин кураш машғулотларига тадбиқ қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022-йил 8-ноябрдаги 06-01/06/13/7622-сон маълумотномаси). Натижада марказ ўқувчилари томонидан халқаро мусобақаларда 1 та олтин, 4 та кумуш ва 3 та бронза медаллари ҳамда республика мусобақаларида эса 2 та олтин, 1та кумуш ва 4 та бронза медаллари қўлга киритилган.