Акбаров Мансур Мухторовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ёғли эмульсия маҳсулотларини углеводлар билан бойитиш технологиясини ишлаб чиқиш», 02.00.17 - Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Т4604.
Илмий раҳбар: Рузибаев Акбарали Турсунбоевич, техника фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.03/30.12.2019.Т.04.01.
Расмий оппонентлар: Додаев Қўчқор Одилович, техника фанлари доктори, доцент; Юнусов Обиджон Қодирович, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши мухандислик-иқтисодиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: хурмо меваси асосида табиий углеводлар билан бойитилган шоколадли крем олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
20 % кунбоқар мойи ва 80 % палма ёғи аралашмаларини переэтерификациялаб олинган какао мойи ўринбосари, шоколадли кремнинг ёғли асоси сифатида қўлланилиб, какао мойининг сарфини 60 % гача камайтириш мумкинлиги исботланган;
какао мойи ўринбосарини олиш учун палма стеарини ва кунгабоқар мойи аралашмаси переэтерификация қилиниб, аралашмадаги палма мойи улуши ортиши билан йод сони 115,3 % J2 дан 52,8 % J2 гача камайиши, суюқланиш ҳарорати 24,2 ℃ дан 43,6 ℃ гача, қаттиқлиги 58 г/cм дан 274 г/cм гача ортиши асосланган;
хурмо мевасидан олинган экстракт ёки қиёмдан фойдаланиб шоколадли крем таркибидаги шакар миқдорини 50% гача камайтириш мумкинлиги асосланган;
хурмо мевасидан фойдаланилганда шоколадли крем нафақат сахароза билан, балки глюкоза, фруктоза ва бошқа дисахаридлар билан бойитилиши мумкинлиги исботланган;
хурмо меваси асосида табиий углеводлар билан бойитилган шоколадли крем олиш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хурмо меваси асосида табиий углеводлар билан бойитилган шоколадли крем олиш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
хурмо· мевасидан экстракт олиш технологияси «Ўзёғмойсаноати» уюшмасининг “2023-2025 йилларда амалиётга жорий этиладиган ишланмалар руйхати”га киритилган («Ўзёғмойсаноати» уюшмасининг 2023 йил 5 декабрдаги КС/3-531 сон маълумотномаси). Натижада, экстрактнинг чиқиш унуми 33-35%, унинг таркибидаги углеводнинг массавий улуши 16,26-17,13 % ва қанд миқдори 15,09-17,21% ни ташкил этган экстракт олиш имконини берган;
хурмо мевасидан олинган концентрланган сувли экстракт ва қиём асосида шоколадли крем олиш технологияси «Ўзёғмойсаноати» уюшмасининг “2023-2025 йилларда амалиётга жорий этиладиган ишланмалар руйхати”га киритилган («Ўзёғмойсаноати» уюшмасининг 2023 йил 5 декабрдаги КС/3-531 сон маълумотномаси). Натижада, шакар, какао ва ёғнинг массавий улушларини 10-15 % га камайтириш, биологик фаол моддалар билан бойитилган шоколадли крем ишлаб чиқариш имконини берган.