Jumaniyazov Jurabek Sabirovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Surunkali buyrak kasalligi tashhislangan bemorlarning kasallik kechishi dinamikasidagi klinik-immunologik tavsifi” 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Tib2329.
Ilmiy rahbar: Nuraliev Nekqadam Abdullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Ziyadullaev Shuxrat Xudoyberdievich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Axmedova Xalida Yuldashevna, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Samarkand davlat tibbiyot universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: surunkali buyrak kasalligi tashhislangan bemorlarning kasallik kechishi dinamikasini klinik-immunologik tavsiflashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor surunkali buyrak kasalligida T-immunodefisit xolati yuzaga kelishi sababli SD3+-, SD4+-limfotsitlar, IRI ko‘rsatkichi ishonarli kamayishi fonida SD8+-, SD16+-, SD20+-, SD25+- va SD95+-limfotsitlarining keskin ortishi isbotlangan;
ilk bor surunkali buyrak kasalligida yallig‘lanish jarayoni kuchayishi sababli bemorlarning klinik holati chuqurlashuviga to‘g‘ri proporsional ravishda yallig‘lanishga qarshi sitokin IL-4 miqdorining keskin ortishi yallig‘lanishga xos IL-6 sitokinining ishonarli kamayishi isbotlangan;
ilk bor surunkali buyrak kasalligida yallig‘lanish jarayoni kuchayishi sababli SD25+, SD95+, SD16+-limfotsitlar va prokal`sitonin miqdori ishonarli ortishi, immunoglobulinlar miqdorida o‘ziga xos disbalanslik - IgA miqdorining keskin ortishi fonida IgG miqdori kamayishi va IgM miqdorining o‘zgarmasdan qolishi aniqlangan;
ilk bor surunkali buyrak kasalligi kechishida IL-4, IL-6 sitokinlari, prokal`sitonin va CD3+-miqdorlari xamda IRI ko‘rsatkichi o‘zgarishlari bemorlar klinik holati o‘zgarishlari tendensiyasi, intensivligi va davolash samaradorligini ko‘rsatuvchi yuqori darajada sezgir markyorlar ekanligi ibotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Surunkali buyrak kasalligi tashhislangan bemorlarning kasallik kechishi dinamikasini klinik-immunologik tavsiflash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangiligi: ilk bor surunkali buyrak kasalligida T-immunodefisit xolati yuzaga kelishi sababli SD3+-, SD4+-limfotsitlar, IRI ko‘rsatkichi ishonarli kamayishi fonida SD8+-, SD16+-, SD20+-, SD25+- va SD95+-limfotsitlarining keskin ortishi isbotlanganligi bo‘yicha «Surunkali buyrak kasalliklari tashhislangan katta yoshli bemorlar immun statusini baholash usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan. Mazkur taklif (Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashining 2024 yil 29 yanvardagi 24-m/012-sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 19.07.2024 yildagi 124-sonli xamda Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 06.07.2024 yildagi 113-I -sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/70-son ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi, surunkali buyrak kasalligini erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, nogironlik darajasini pasaytirishga va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali va Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy etilishi surunkali buyrak kasalliklari tashxislangan katta yoshli bemorlarda immun xolatini baholash usulini qo‘llash davolash taktikasini optimallashtirish, kasallik yakuni istiqbolini belgilash orqali har bir bemor immun statusini baholashda ajratilgan mablag‘ning 25000 so‘m tejash imkon yaratishi asoslangan. Xulosa: surunkali buyrak kasalligida T-immunodefisit xolati yuzaga kelishida SD3+, SD4+-limfotsitlar, IRI ko‘rsatkichi kamayishi xamda SD8+, SD16+, SD20+, SD25+ va SD95+-limfotsitlari soni ortishi asoslangan.
ikkinchi ilmiy yangiligi: ilk bor surunkali buyrak kasalligida yallig‘lanish jarayoni kuchayishi sababli bemorlarning klinik holati chuqurlashuviga to‘g‘ri proporsional ravishda yallig‘lanishga qarshi sitokin IL-4 miqdorining keskin ortishi yallig‘lanishga xos IL-6 sitokinining ishonarli kamayishi isbotlanganligi bo‘yicha «Surunkali buyrak kasalliklari tashhislangan katta yoshli bemorlar immun statusini baholash usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan. Mazkur taklif (Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashining 2024 yil 29 yanvardagi 24-m/012-sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 19.07.2024 yildagi 124-sonli xamda Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 06.07.2024 yildagi 113-I -sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/70-son ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi, surunkali buyrak kasalligini erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, nogironlik darajasini pasaytirishga va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali va Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy etilishi surunkali buyrak kasalliklari tashxislangan katta yoshli bemorlarda immun xolatini baholash usulini qo‘llash davolash taktikasini optimallashtirish, kasallik yakuni istiqbolini belgilash orqali har bir bemor immun statusini baholashda ajratilgan mablag‘ning 25000 so‘m tejash imkon yaratishi asoslangan. Xulosa: surunkali buyrak kasalligida yallig‘lanish jarayoni kuchayishi bemorlarning klinik holati chuqurlashuviga to‘g‘ri proporsional va yallig‘lanishga qarshi sitokin IL-4 va yallig‘lanishga xos IL-6 sitokin miqdori o‘zgarishiga bog‘liqligi asoslangan.
uchinchi ilmiy yangiligi: ilk bor surunkali buyrak kasalligida yallig‘lanish jarayoni kuchayishi sababli SD25+, SD95+, SD16+-limfotsitlar va prokal`sitonin miqdori ishonarli ortishi, immunoglobulinlar miqdorida o‘ziga xos disbalanslik - IgA miqdorining keskin ortishi fonida IgG miqdori kamayishi va IgM miqdorining o‘zgarmasdan qolishi aniqlanganligi bo‘yicha «Surunkali buyrak kasalliklari tashhislangan katta yoshli bemorlar immun statusini baholash usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan. Mazkur taklif (Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashining 2024 yil 29 yanvardagi 24-m/012-sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 19.07.2024 yildagi 124-sonli xamda Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 06.07.2024 yildagi 113-I -sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/70-son ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi, surunkali buyrak kasalligini erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, nogironlik darajasini pasaytirishga va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali va Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy etilishi surunkali buyrak kasalliklari tashxislangan katta yoshli bemorlarda immun xolatini baholash usulini qo‘llash davolash taktikasini optimallashtirish, kasallik yakuni istiqbolini belgilash orqali har bir bemor immun statusini baholashda ajratilgan mablag‘ning 25000 so‘m tejash imkon yaratishi asoslangan. Xulosa: surunkali buyrak kasalligida yallig‘lanish jarayoni kuchayishi SD25+, SD95+, SD16+-limfotsitlar va prokal`sitonin miqdori ortishi, immunoglobulinlar IgA, IgG, IgM miqdorining o‘zgarishiga bog‘liqligi asoslangan.
to‘rtinchi ilmiy yangiligi: ilk bor surunkali buyrak kasalligi kechishida IL-4, IL-6 sitokinlari, prokal`sitonin va CD3+-miqdorlari xamda IRI ko‘rsatkichi o‘zgarishlari bemorlar klinik holati o‘zgarishlari tendensiyasi, intensivligi va davolash samaradorligini ko‘rsatuvchi yuqori darajada sezgir markyorlar ekanligi ibotlanganligi bo‘yicha «Surunkali buyrak kasalliklari tashhislangan katta yoshli bemorlar immun statusini baholash usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan. Mazkur taklif (Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashining 2024 yil 29 yanvardagi 24-m/012-sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 24.07.2024 yildagi 124-sonli xamda Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 12.07.2024 yildagi 113-I -sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/70-son ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarni klinik amaliyotga joriy etilishi, surunkali buyrak kasalligini erta tashxislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, nogironlik darajasini pasaytirishga va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali va Xorazm viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy etilishi surunkali buyrak kasalliklari tashxislangan katta yoshli bemorlarda immun xolatini baholash usulini qo‘llash davolash taktikasini optimallashtirish, kasallik yakuni istiqbolini belgilash orqali har bir bemor immun statusini baholashda ajratilgan mablag‘ning 25000 so‘m tejash imkon yaratishi asoslangan. Xulosa: surunkali buyrak kasalligi kechishida IL-4, IL-6 sitokinlari, prokal`sitonin va CD3+-miqdorlari xamda IRI ko‘rsatkichi o‘zgarishlari bemorlar klinik holati o‘zgarishlari mos markyorlar ekanligi asoslangan.
