Ro‘ziev Uktam Ubaydilloevichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “O‘tkir xolesistit yurak qon – tomir kasalligi bilan qo‘shilib kelganda kam invaziv aralashuvlar” 14.00.27- Xirurgiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Tib2303.
Ilmiy rahbar: Abduraxmanov Mamur Mustafoevich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/27.09.2024.Tib.93.03.
Rasmiy opponentlar: Safoev Baqodir Barnoevich, tibbiyot fanlari doktori, professor., Globay Vladimir Petrovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
II. Tadqiqotning maqsadi: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni kam invaziv jarrohlik aralashuvlarini joriy etish orqali yaxshi natijalarga erishishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi.
o‘tkir xolesistit yurak qon-tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelganda, ul`tratovushli rangli dupleks skanerlash usuli a.cystica da qon oqimini ishonchli baholashga imkon berishi, qon tomirlarida qon oqimining muhim miqdoriy parametrlarini aniqlash va o‘t pufagi devoridagi qon oqimining tezlik ko‘rsatkichlarining ma’lumotlariga ko‘ra, o‘t pufagining shakli, o‘t pufagidagi destruktiv o‘zgarishlar darajasi aniqlangan;
o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni punksion va drenajlovchi dekompression jarrohlik muolajalari laborator instrumental va klinik parametrlar ma’lumotlariga muvofiq davolash taktikasini, radikal jarrohlik aralashuvlarning maqbul vaqtini va turini tanlashda jarrohlarning keyingi harakatlarini belgilab berishi isbotlangan;
o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni teri orqali jigar orqali xolangiostomiya, shuningdek endoskopik papillosfinkterotomiya operatsiyadan keyingi asoratlar rivojlanish xavfi juda yuqori bo‘lganda kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘lim oqibatini bashorat qilish bilan POSSUM integral shkalasi bo‘yicha 122-162 ball bo‘lganda operatsiyaning birinchi bosqichi sifatida amalga oshirilishi zarurligi isbotlangan;
klinikada ishlab chiqilgan qorin bo‘shlig‘ida 5-8 mm.sim.ust. dan oshmaydigan bosimning nisbatan past darajasini ta’minlaydigan texnikaga muvofiq laparoskopik xolesistektomiyani qo‘llash, pnevmoperitoneumning past ko‘rsatkichlarida reviziya uchun va xolesistektomiya bajarish uchun to‘liq sharoit yaratilishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning ilmiy-tadqiqot ishlari natijalarini amaliyotga tatbig‘i bo‘yicha 2024 yil 25 sentyabrdagi №06/09 – son xulosasiga ko‘ra:
birinchi ilmiy yangilik: o‘tkir xolesistit yurak qon-tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelganda, ultratovushli rangli dupleks skanerlash usuli a.cystica da qon oqimini ishonchli baholashga imkon berishi, qon tomirlarida qon oqimining muhim miqdoriy parametrlarini aniqlash va o‘t pufagi devoridagi qon oqimi tezlik ko‘rsatkichlarining ma’lumotlariga ko‘ra, ishlab chiqilgan tashhisot mezonlariga muvofiq, o‘tkir xolesistitning shakli, o‘t pufagidagi destruktiv o‘zgarishlar darajasi aniqlangan; Ilmiy yangilikning ahamiyati: o‘tkir xolesistit yurak qon-tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelganda, ultratovushli rangli dupleks skanerlash usuli a.cystica da qon oqimini ishonchli baholashga imkon berishi, qon tomirlarida qon oqimining muhim miqdoriy parametrlarini aniqlash va o‘t pufagi devoridagi qon oqimi tezlik ko‘rsatkichlarining ma’lumotlariga ko‘ra, ishlab chiqilgan tashhisot mezonlariga muvofiq, o‘tkir xolesistitning shakli, o‘t pufagidagi destruktiv o‘zgarishlar darajasi aniqlash o‘z navbatida mazkur kasallarni davolash samaradorligini oshirish imkonini bergan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro fililali bo‘yicha buyruq (28.03.2024 y.; № 37); Kogon shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (02.04.2024 y.; № 935-2-208-TV-2024) Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (12.07.2024 y.; № 1297-2-42-TV-2024) bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: o‘tkir xolesistit yurak qon-tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelganda, ultratovushli rangli dupleks skanerlash usuli a.cystica da qon oqimini ishonchli baholashga imkon berishi, qon tomirlarida qon oqimining muhim miqdoriy parametrlarini aniqlash va o‘t pufagi devoridagi qon oqimi tezlik ko‘rsatkichlarining ma’lumotlariga ko‘ra, ishlab chiqilgan tashhisot mezonlariga muvofiq, o‘tkir xolesistitning shakli, o‘t pufagidagi destruktiv o‘zgarishlar darajasini aniqlagan holda asoratlarning kamaytirish imkoniyatini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: o‘tkir xolesistit yurak qon-tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelganda, ultratovushli rangli dupleks skanerlash usuli a.cystica da qon oqimini ishonchli baholashga imkon berishi, qon tomirlarida qon oqimining muhim miqdoriy parametrlarini aniqlash va o‘t pufagi devoridagi qon oqimi tezlik ko‘rsatkichlarining ma’lumotlariga ko‘ra, ishlab chiqilgan tashhisot mezonlariga muvofiq, o‘tkir xolesistitning shakli, o‘t pufagidagi destruktiv o‘zgarishlar darajasini aniqlagan holda, asoratlarni kamaytirish imkoniyatini berib, bemorning shifoxonada qolish muddatini o‘rtacha 5 kungacha qisqartirib, shifoxonada qolish to‘lov miqdori 80000 so‘mga kamaytirgan (Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filialining preyskurantiga ko‘ra shifoxonada 1 kun qolish 170000 so‘mni tashkil qiladi); shifoxonada bo‘lish davrining bir necha kunga qisqartirilishi hisobiga dori-darmon kam talab etilgan (1 kunga o‘rtacha 100000 so‘m dori vositalari sarflanadi). Xulosa: o‘tkir xolesistit yurak qon-tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelganda, ultratovushli rangli dupleks skanerlash usuli a.cystica da qon oqimini ishonchli baholashga imkon berishi, qon tomirlarida qon oqimining muhim miqdoriy parametrlarini aniqlash va o‘t pufagi devoridagi qon oqimi tezlik ko‘rsatkichlarining ma’lumotlariga ko‘ra, ishlab chiqilgan tashhisot mezonlariga muvofiq, o‘tkir xolesistitning shakli, o‘t pufagidagi destruktiv o‘zgarishlar darajasini aniqlash asoratlarning kamaytirish imkoniyatini berib, ushbu bemorlarni davolash natijalariga sezilarli ijobiy ta’sir ko‘rsatadi hamda asoratlar va o‘limni kamaytirish imkonini beradi;
ikkinchi ilmiy yangilik: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni punksion va drenajlovchi dekompression jarrohlik muolajalari laborator – instrumental va klinik parametrlar ma’lumotlariga muvofiq davolash taktikasini, radikal jarrohlik aralashuvlarning maqbul vaqtini va turini tanlashda jarrohlarning keyingi harakatlarini belgilab berishi isbotlangan; Ilmiy yangilikning ahamiyati: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni punksion va drenajlovchi dekompression jarrohlik muolajalari laborator - instrumental va klinik parametrlar ma’lumotlariga muvofiq davolash taktikasini, radikal jarrohlik aralashuvlarning maqbul vaqtini va turini tanlashda jarrohlarning keyingi harakatlarini belgilagan holda bemorlarni davolash samaradorligini oshirish imkonini bergan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro fililali bo‘yicha buyruq (28.03.2024 y.; № 37); Kogon shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (02.04.2024 y.; № 935-2-208-TV-2024) Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (12.07.2024 y.; № 1297-2-42-TV-2024) bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni punksion va drenajlovchi dekompression jarrohlik muolajalari laborator - instrumental va klinik parametrlar ma’lumotlariga muvofiq davolash taktikasini, radikal jarrohlik aralashuvlarning maqbul vaqtini va turini tanlashda jarrohlarning keyingi harakatlarini aniqlanganligi, rivojlanishi mumkin bo‘lgan asoratlarning kamaytirish imkoniyatini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni punksion va drenajlovchi dekompression jarrohlik muolajalari laborator - instrumental va klinik parametrlar ma’lumotlariga muvofiq davolash taktikasini, radikal jarrohlik aralashuvlarning maqbul vaqtini va turini tanlashda jarrohlarning keyingi harakatlarini aniqlanganligi, rivojlanishi mumkin bo‘lgan asoratlarning kamaytirish imkoniyatini berib, bemorning shifoxonada qolish muddatini o‘rtacha 5 kunga qisqartiradi, shifoxonada qolish to‘lov miqdori 850000 so‘mga kamaytirgan (Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filialining preyskurantiga ko‘ra shifoxonada 1 kun qolish 170000 so‘mni tashkil qiladi); shifoxonada bo‘lish davrining bir necha kunga qisqartirilishi hisobiga dori-darmon kam talab etilgan (1 kunga o‘rtacha 100000 so‘m dori vositalari sarflanadi). Xulosa: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni punksion va drenajlovchi dekompression jarrohlik muolajalari laborator - instrumental va klinik parametrlar ma’lumotlariga muvofiq davolash taktikasini, radikal jarrohlik aralashuvlarning maqbul vaqtini va turini tanlashda jarrohlarning keyingi harakatlarini aniqlanganligidan foydalanish davolanish samarasini oshirishga davolash natijalariga sezilarli ijobiy ta’sir ko‘rsatib, asoratlarning kamaytirish imkonini beradi;
uchinchi ilmiy yangilik: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni teri orqali jigar orqali xolangiostomiya, shuningdek endoskopik papillosfinkterotomiya operatsiyadan keyingi asoratlar rivojlanish xavfi juda yuqori bo‘lganda va kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘lim oqibatini bashorat qilish bilan POSSUM integral shkalasi bo‘yicha 122-162 ball bo‘lganda operatsiyaning birinchi bosqichi sifatida amalga oshirilishi zarurligi isbotlangan. Ilmiy yangilikning ahamiyati: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni teri orqali jigar orqali xolangiostomiya, shuningdek endoskopik papillosfinkterotomiya operatsiyadan keyingi asoratlar rivojlanish xavfi juda yuqori bo‘lganda va kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘lim oqibatini bashorat qilish bilan POSSUM integral shkalasi bo‘yicha 122-162 ball bo‘lganda operatsiyaning birinchi bosqichi sifatida amalga oshirilishi, o‘z navbatida davolash natijalarini yaxshilashga ko‘maklashadi, kuzatilishi mumkin bo‘lgan asoratlar va o‘limni kamaytirib, shifo jarayonini tezlashtiradi. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro fililali bo‘yicha buyruq (28.03.2024 y.; № 37); Kogon shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (02.04.2024 y.; № 935-2-208-TV-2024) Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (12.07.2024 y.; № 1297-2-42-TV-2024) bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni teri orqali jigar orqali xolangiostomiya, shuningdek endoskopik papillosfinkterotomiya operatsiyadan keyingi asoratlar rivojlanish xavfi juda yuqori bo‘lganda va kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘lim oqibatini bashorat qilish bilan POSSUM integral shkalasi bo‘yicha 122-162 ball bo‘lganda operatsiyaning birinchi bosqichi sifatida amalga oshirilishi o‘z navbatida bemorlarning barchasida kasallikning asoratlarini oldini olishda foydalanish imkonini berib, bemorlarni tashxislash va davolash sifatini yaxshilaydi. Iqtisodiy samaradorligi: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni teri orqali - jigar orqali xolangiostomiya, shuningdek endoskopik papillosfinkterotomiya operatsiyadan keyingi asoratlar rivojlanish xavfi juda yuqori bo‘lganda va kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘lim oqibatini bashorat qilish bilan POSSUM integral shkalasi bo‘yicha 122-162 ball bo‘lganda operatsiyaning birinchi bosqichi sifatida amalga oshirilishi, kasallik asoratlarini oldini olishga hamda bemorlarga sarflanadigan xarajatlarini 850000 so‘mga kamaytirishga erishildi. Xulosa: o‘tkir xolesistit yurak qon - tomir kasalliklari bilan qo‘shilib kelgan bemorlarni teri orqali - jigar orqali xolangiostomiya, shuningdek endoskopik papillosfinkterotomiya operatsiyadan keyingi asoratlar rivojlanish xavfi juda yuqori bo‘lganda, kuzatilishi mumkin bo‘lgan o‘lim oqibatini bashorat qilish bilan POSSUM integral shkalasi bo‘yicha 122-162 ball bo‘lganda operatsiyaning birinchi bosqichi sifatida amalga oshirilishi kasallik asoratlarni oldini oligan holda, 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 850000 so‘mga va byudjetdan tashqari mablag‘larni 500000 so‘mga iqtisod qilish imkonini berdi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: klinikada ishlab chiqilgan qorin bo‘shlig‘ida 5-8 mm.sim.ust. dan oshmaydigan bosimning nisbatan past darajasini ta’minlaydigan texnikaga muvofiq, pnevmoperitoneumning past ko‘rsatkichlarida qorin bo‘shlig‘ini reviziya qilish va laparaskopik xolesistektomiya bajarish uchun to‘liq sharoit yaratilishi isbotlangan. Ilmiy yangilikning ahamiyati: klinikada ishlab chiqilgan qorin bo‘shlig‘ida 5-8 mm.sim.ust. dan oshmaydigan bosimning nisbatan past darajasini ta’minlaydigan texnikaga muvofiq, pnevmoperitoneumning past ko‘rsatkichlarida qorin bo‘shlig‘ini reviziya qilish va laparaskopik xolesistektomiya bajarish uchun to‘liq sharoit yaratilishi isbotlanganligi, tibbiy va iqtisodiy nuqtai nazardan ko‘proq mos kelishi isbotlangan bo‘lib, shifo jarayonini tezlashtirib asoratlar va o‘limni kamaytirgan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: olingan ilmiy-amaliy ma’lumotlar Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro fililali bo‘yicha buyruq (28.03.2024 y.; № 37); Kogon shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (02.04.2024 y.; № 935-2-208-TV-2024) Buxoro shahar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha buyruq (12.07.2024 y.; № 1297-2-42-TV-2024) bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: klinikada ishlab chiqilgan qorin bo‘shlig‘ida 5-8 mm.sim.ust. dan oshmaydigan bosimning nisbatan past darajasini ta’minlaydigan texnikaga muvofiq, pnevmoperitoneumning past ko‘rsatkichlarida qorin bo‘shlig‘ini reviziya qilish va laparaskopik xolesistektomiya bajarish uchun to‘liq sharoit yaratilishi isbotlanganligi, tibbiy va iqtisodiy nuqtai nazardan ko‘proq mos kelishi isbotlanganligi amaliyotga joriy etilishi bemorlarda asoratlarni kamaytirish imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: klinikada ishlab chiqilgan qorin bo‘shlig‘ida 5-8 mm.sim.ust. dan oshmaydigan bosimning nisbatan past darajasini ta’minlaydigan texnikaga muvofiq, pnevmoperitoneumning past ko‘rsatkichlarida qorin bo‘shlig‘ini reviziya qilish va laparoskopik xolesistektomiya bajarish uchun to‘liq sharoit yaratilishi isbotlanganligi, tibbiy va iqtisodiy nuqtai nazardan ko‘proq mos kelishi isbotlanganligini amaliyotga joriy etilishi davolanishning o‘rtacha davomiyligini hamda bemorning shifoxonada qolish muddatini o‘rtacha 5 kunga qisqartirib, 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 850000 so‘mga va byudjetdan tashqari mablag‘larni 500000 so‘mga iqtisod qilish imkonini berdi. Xulosa: klinikada ishlab chiqilgan qorin bo‘shlig‘ida 5-8 mm.sim.ust. dan oshmaydigan bosimning nisbatan past darajasini ta’minlaydigan texnikaga muvofiq, pnevmoperitoneumning past ko‘rsatkichlarida qorin bo‘shlig‘ini reviziya qilish va laparoskopik xolesistektomiya bajarish uchun to‘liq sharoit yaratilishning bajarilishini amaliyotga joriy qilinishi 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 850000 so‘mga va byudjetdan tashqari mablag‘larni 500000 so‘mga iqtisod qilish imkonini berdi.
