Хошимов Бобир Лухмоновичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тажрибавий гиподинамия ва метаболик синдромда магистрал артерияларнинг морфологияси», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.DSc/Tib2633.
Илмий маслахатчи: Ахмедова Сайёра Мухамадовна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Расулов Ҳамидулла Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Тешаев Шухрат Жумаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Курбанов Саид Сафарович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Карабук давлат университети (Туркия).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тажрибавий гиподинамия ва метаболик синдромда эластик, мушак ва аралаш типдаги артерияларнинг морфологик ва морфометрик ўзгаришларни баҳолаш  ва коррекция қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тажрибавий метаболик синдром ва гиподинамия натижасида эластик, аралаш ва мушак типидаги артериялари деворларининг шаклланишида деструктив ва дефрагментатив ўзгаришлари: эластоз, фибросклероз ўчоқлар, эндотелиал ва субэндотелиал қаватларда лимфогистоцитар ўчоқларининг ривожланиши аниқланган;
тажрибавий метаболик синдром ва гиподинамия ҳолатида барча ўрганилган магистрал артерияларнинг склерозланишини белгиловчи интима медиа қалинлигининг ошиши ва атеросклеротик ўзгаришларнинг турли босқичлари: артерияларнинг ички қаватида яллиғланиш белгилари, атеросклеротик пилакчлар ривожланиши аниқланган;
тажрибавий метаболик синдром ва гипокинезия ҳолатида артерияларда кузатиладиган морфометрик ва биокимевий кўрсаткичларнинг ўзгариши ўртасида мусбат боғлиқлик борлиги аниқланган ҳолда, қондаги қанд миқдорининг ортиши билан артериялардаги морфологик ва морфометрик ўзгаришларнинг салбий динамикаси асосланган;
пектин ва иннулин полисахаридларининг метаболик синдром ва гипокинезия ҳолатида магистрал артериялар деворларида кузатиладиган атеросклеротик ўзгаришларнинг ривожланишини камайтириш ва олдини олишга таъсири натижасида топинамбур биологик фаол қўшимчасининг ижобий таъсири асосланган;
қоннинг биокимёвий кўрсаткичларини, артериялар деворининг ўлчамлари ва ўтказувчанлик хусусиятини баҳолаш орқали артерияларнинг морфологик ҳолатини ва атеросклерознинг ривожланиш босқичини эрта башоратловчи, атеросклероз ривожланишининг олдини олиш ва даволаш усулларини такомиллаштиришга ёрдам берувчи математик модел дастури ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тажрибавий гиподинамия ва метаболик синдромда магистрал артерияларнинг морфологияси бўйича олинган илмий натижалари асосида:
биринчи илмий янгилик: тажрибавий метаболик синдром ва гиподинамия натижасида эластик, аралаш ва мушак типидаги артериялари деворларининг шаклланишида деструктив ва дефрагментатив ўзгаришлари: эластоз, фибросклероз ўчоқлар, эндотелиал ва субэндотелиал қаватларда лимфогистоцитар ўчоқларининг ривожланиши аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 22 августда 08-24/376-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда артерияларнинг морфологик ўзгаришларни эрта башоратлаш усули» ва 2024 йил 22 августда 08-24/375-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда уйқу артериясининг морфологик ўзгаришларини баҳолаш усули» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Республика патологик анатомия маркази бўйича 04.10.2024 йилдаги 42/1-сон, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси бўйича 05.09.2024 йилдаги 151-сон ҳамда Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 15.09.2024 йилдаги 122-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 8/3-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: метаболизм ва гиподинамия натижасида магистрал артерияларда келиб чиқадиган морфологик, ультрастурктуравий ўзгаришларни ўз вақтида аниқлаш, олдини олиш, прогнозлаш ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди ва даволаш натижалари яхшиланади. Иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари асосида олинган маълумотлар метаболик синдром туфайли магистрал артерияларда кузатилиши мумкин бўлган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш, даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келиши билан изоҳланади. Хулоса: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари метаболизм синдромида магистрал артерияларда кузатиладиган морфологик ўзгаришларни эрта аниқлаш, уларда ривожланиши мумкин бўлган асоратларни башоратлаш ва самарали профилактика қилиш иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: тажрибавий метаболик синдром ва гиподинамия ҳолатида барча ўрганилган магистрал артерияларнинг склерозланишини белгиловчи интима медиа қалинлигининг ошиши ва атеросклеротик ўзгаришларнинг турли босқичлари: артерияларнинг ички қаватида яллиғланиш белгилари, атеросклеротик пилакчлар ривожланиши аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 22 августда 08-24/376-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда артерияларнинг морфологик ўзгаришларни эрта башоратлаш усули» ва 2024 йил 22 августда 08-24/375-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда уйқу артериясининг морфологик ўзгаришларини баҳолаш усули» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Республика патологик анатомия маркази бўйича 04.10.2024 йилдаги 42/1-сон, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси бўйича 05.09.2024 йилдаги 151-сон ҳамда Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 15.09.2024 йилдаги 122-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 8/3-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: метаболизм ва гиподинамия натижасида магистрал артерияларда келиб чиқадиган морфологик, ультрастурктуравий ўзгаришларни ўз вақтида аниқлаш, олдини олиш, прогнозлаш ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди ва даволаш натижалари яхшиланади. Иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари асосида олинган маълумотлар метаболик синдром туфайли магистрал артерияларда кузатилиши мумкин бўлган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш, даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келиши билан изоҳланади. Хулоса: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари метаболизм синдромида магистрал артерияларда кузатиладиган морфологик ўзгаришларни эрта аниқлаш, уларда ривожланиши мумкин бўлган асоратларни башоратлаш ва самарали профилактика қилиш иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: тажрибавий метаболик синдром ва гипокинезия ҳолатида артерияларда кузатиладиган морфометрик ва биокимевий кўрсаткичларнинг ўзгариши ўртасида мусбат боғлиқлик борлиги аниқланган ҳолда, қондаги қанд миқдорининг ортиши билан артериялардаги морфологик ва морфометрик ўзгаришларнинг салбий динамикаси асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 22 августда 08-24/376-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда артерияларнинг морфологик ўзгаришларни эрта башоратлаш усули» ва 2024 йил 22 августда 08-24/375-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда уйқу артериясининг морфологик ўзгаришларини баҳолаш усули» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Республика патологик анатомия маркази бўйича 04.10.2024 йилдаги 42/1-сон, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси бўйича 05.09.2024 йилдаги 151-сон ҳамда Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 15.09.2024 йилдаги 122-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 8/3-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: метаболизм ва гиподинамия натижасида магистрал артерияларда келиб чиқадиган морфологик, ультрастурктуравий ўзгаришларни ўз вақтида аниқлаш, олдини олиш, прогнозлаш ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди ва даволаш натижалари яхшиланади. Иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари асосида олинган маълумотлар метаболик синдром туфайли магистрал артерияларда кузатилиши мумкин бўлган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш, даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келиши билан изоҳланади. Хулоса: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари метаболизм синдромида магистрал артерияларда кузатиладиган морфологик ўзгаришларни эрта аниқлаш, уларда ривожланиши мумкин бўлган асоратларни башоратлаш ва самарали профилактика қилиш иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: пектин ва иннулин полисахаридларининг метаболик синдром ва гипокинезия ҳолатида магистрал артериялар деворларида кузатиладиган атеросклеротик ўзгаришларнинг ривожланишини камайтириш ва олдини олишга таъсири натижасида топинамбур биологик фаол қўшимчасининг ижобий таъсири асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 22 августда 08-24/376-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда артерияларнинг морфологик ўзгаришларни эрта башоратлаш усули» ва 2024 йил 22 августда 08-24/375-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда уйқу артериясининг морфологик ўзгаришларини баҳолаш усули» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Республика патологик анатомия маркази бўйича 04.10.2024 йилдаги 42/1-сон, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси бўйича 05.09.2024 йилдаги 151-сон ҳамда Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 15.09.2024 йилдаги 122-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 8/3-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: метаболизм ва гиподинамия натижасида магистрал артерияларда келиб чиқадиган морфологик, ультрастурктуравий ўзгаришларни ўз вақтида аниқлаш, олдини олиш, прогнозлаш ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди ва даволаш натижалари яхшиланади. Иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари асосида олинган маълумотлар метаболик синдром туфайли магистрал артерияларда кузатилиши мумкин бўлган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш, даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келиши билан изоҳланади. Хулоса: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари метаболизм синдромида магистрал артерияларда кузатиладиган морфологик ўзгаришларни эрта аниқлаш, уларда ривожланиши мумкин бўлган асоратларни башоратлаш ва самарали профилактика қилиш иқтисод қилинади;
бешинчи илмий янгилик: қоннинг биокимёвий кўрсаткичларини, артериялар деворининг ўлчамлари ва ўтказувчанлик хусусиятини баҳолаш орқали артерияларнинг морфологик ҳолатини ва атеросклерознинг ривожланиш босқичини эрта башоратловчи, атеросклероз ривожланишининг олдини олиш ва даволаш усулларини такомиллаштиришга ёрдам берувчи математик модел дастури ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 22 августда 08-24/376-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда артерияларнинг морфологик ўзгаришларни эрта башоратлаш усули» ва 2024 йил 22 августда 08-24/375-t-сон билан тасдиқланган «Метаболик синдромда уйқу артериясининг морфологик ўзгаришларини баҳолаш усули» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Республика патологик анатомия маркази бўйича 04.10.2024 йилдаги 42/1-сон, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси бўйича 05.09.2024 йилдаги 151-сон ҳамда Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази бўйича 15.09.2024 йилдаги 122-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 13 ноябрдаги 8/3-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: метаболизм ва гиподинамия натижасида магистрал артерияларда келиб чиқадиган морфологик, ультрастурктуравий ўзгаришларни ўз вақтида аниқлаш, олдини олиш, прогнозлаш ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди ва даволаш натижалари яхшиланади. Иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари асосида олинган маълумотлар метаболик синдром туфайли магистрал артерияларда кузатилиши мумкин бўлган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш, даволашга кетадиган маблағни тежашга олиб келиши билан изоҳланади. Хулоса: мазкур касалликни шифохона шароитида даволаш учун сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари метаболизм синдромида магистрал артерияларда кузатиладиган морфологик ўзгаришларни эрта аниқлаш, уларда ривожланиши мумкин бўлган асоратларни башоратлаш ва самарали профилактика қилиш иқтисод қилинади.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish