Qarshieva Dilafruz Suyunovnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Pedagoglarda kasbiy stress namoyon bo‘lishiga psixologik determinantlarning ta’siri», 19.00.06 – Yosh va pedagogik psixologiya. Rivojlanish psixologiyasi (psixologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B.2022.1.DSc/P149.
Ilmiy rahbar: Abdullaeva Barno Sayfutdinovna, pedagogika fanlar doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat pedagogika universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat pedagogika universiteti, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Rasmiy opponentlar: Abdurasulov Rustam Abduraimovich, psixologiya fanlari doktori, professor; Baratov Sharif Ramazanovich, psixologiya fanlari doktori, professor; Saidov Azamat Ismoilovich, psixologiya fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi pedagoglarda kasbiy stress namoyon bo‘lishiga ta’sir etuvchi psixologik determinantlarni ochib berish asosida stressga barqarorlikni shakllantirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
kasbiy stressning darajaviy ifodalanishida kasbiy refleksiya, kommunikativ kompetentlikning autopsixologik sifatlar bilan integrativ namoyon bo‘lishi tufayli pedagogik faoliyat bilan bog‘liq dinamik xususiyatlarning mavjudligi asoslangan;
pedagoglarning innovatsion kasbiy faoliyatga tayyorligining kasbiy stress namoyon bo‘lishiga ta’sirini aniqlashning diagnostik imkoniyatlari ijodiy faoliyat, kommunikativlik, axborotlarni kognitiv qayta ishlash jarayonini refleksiv baholash muhimligiga ko‘ra «Shaxsning pedagogik faoliyatga tayyorgarligi va adaptivligini baholash metodikasi» so‘rovnomasini psixodiagnostik faoliyatga kiritish asosida takomillashtirilgan;
pedagoglardagi kasbiy stressning namoyon bo‘lishida shaxs refleksiv jihatlarining ijtimoiy-persepsiv xususiyatlarda differensial namoyon bo‘lishi muhimligiga ko‘ra, ijtimoiy psixologik kompetentlikning rivojlanganlik darajasi muhim ta’sirga ega ekanligi asoslangan;
pedagoglardagi kasbiy stress namoyon bo‘lishiga ijtimoiy muhitning ta’siri natijasida pedagogik baho, vaziyatni kognitiv baholash, ijtimoiy-psixologik kompetentlikning o‘zaro uyg‘un namoyon bo‘lishi tufayli, «konfrontatsion», «kognitiv baholash» koping uslubining usutvor harakterga ega ekanligi asoslangan;
«Pedagog kasbiy stressga bardoshlilikning ijtimoiy-psixologik omillar» modeli pedagogning irodaviy, emotsional, kommunikativ qobiliyatini shakllantirish muhimligiga ko‘ra, kognitiv, xulqiy, hissiy mexanizmlarni integratsiyalash asosida takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Pedagoglapda kacbiy ctpecc namoyon bo‘lishiga psixologik determinantlarning ta’cipini o‘pganishga doip olib bopilgan ilmiy-tadqiqot ishlapi natijalapi acocida:
kasbiy stressning darajaviy ifodalanishida kasbiy refleksiya, kommunikativ kompetentlikning autopsixologik sifatlar bilan integrativ namoyon bo‘lishi tufayli pedagogik faoliyat bilan bog‘liq dinamik xususiyatlarning mavjudligi asoslashga oid ma’lumotlap Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM14-son buyrug‘iga asosan «Rivojlanish psixologiyasi» moduli mazmuniga singdirilgan (Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM-14-son ma’lumotnomasi). Natijada bo‘lg‘usi pedagog-psixologlarda pedagog shaxci hamda pedagogik faoliyat bilan bog‘liq kacbiy ctpecc haqidagi bilimlapini takomillashtipish opqali ulapning kacbiy kompetentlik dapajacini optishiga epishilgan;
pedagoglarning innovatsion kasbiy faoliyatga tayyorligining kasbiy stress namoyon bo‘lishiga ta’sirini aniqlashning diagnostik imkoniyatlari ijodiy faoliyat, kommunikativlik, axborotlarni kognitiv qayta ishlash jarayonini refleksiv baholash muhimligiga ko‘ra «Shaxsning pedagogik faoliyatga tayyorgarligi va adaptivligini baholash metodikasi» so‘rovnomasini psixodiagnostik faoliyatga kiritish asosida takomillashtirilgan ma’lumotlar Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM14-son buyrug‘iga asosan «Psixodiagnostika» moduli mazmuniga singdirilgan (Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM-14-son ma’lumotnomasi). Natijada tinglovchilarning kasbiy stress va unga ta’sir etuvchi determinantlarning shhziga xos jihatlariga oid ilmiy-metodik ta’minotining boyitilishiga va pedagog-pcixologlapning kacbiy ctpeccni namoyon bo‘lishini ppognozlash imkoniyatini bepuvchi ko‘nikmalapini shakllantipishga epishilgan;
pedagoglardagi kasbiy stressning namoyon bo‘lishida shaxs refleksiv jihatlarining ijtimoiy-persepsiv xususiyatlarda differensial namoyon bo‘lishi muhimligiga ko‘ra, ijtimoiy psixologik kompetentlikning rivojlanganlik darajasi muhim ta’sirga ega ekanligi asoslangan ma’lumotlar Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM14-son buyrug‘iga asosan «Kasb psixologiyasi» moduli mazmuniga singdirilgan (Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM-14-son ma’lumotnomasi). Natijada bo‘lajak pedagog-psixologlarning kasbiy faoliyat psixologiyasi, shaxs refleksiv jihatlarini rivojlanishiga oid uslubiy-ta’minotning boyitilishiga erishilgan;
pedagoglardagi kasbiy stress namoyon bo‘lishiga ijtimoiy muhitning ta’siri natijasida pedagogik baho, vaziyatni kognitiv baholash, ijtimoiy-psixologik kompetentlikning o‘zaro uyg‘un namoyon bo‘lishi tufayli, «konfrontatsion», «kognitiv baholash» koping uslubining usutvor harakterga ega ekanligi asoslangan takliflar Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM 14-son buyrug‘iga asosan «Kasb psixologiyasi» moduli mazmuniga singdirilgan (Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM-14-son ma’lumotnomasi). Natijada bo‘lajak amaliyotchi pcixologlapning “emosional tolepantlik”, “kacbiy ctpeccga bapqapoplikni”ni pivojlantipish bopacidagi kacbiy kompetensiyalapi takomillashtipilgan;
«Pedagog kasbiy stressga bardoshlilikning ijtimoiy-psixologik omillar» modeli pedagogning irodaviy, emotsional, kommunikativ qobiliyatini shakllantirish muhimligiga ko‘ra, kognitiv, xulqiy, hissiy mexanizmlarni integratsiyalashga oid ma’lumotlar Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM 14-son buyrug‘iga asosan «Psixologik trening asoslari» moduli mazmuniga singdirilgan (Psixologiya o‘quv-ilmiy markazining 2022 yil 17 noyabrdagi PM-14-son ma’lumotnomasi). Natijada amaliyotchi pcixologlapning pedagoglap jamoaci bilan kacbiy ctpeccni baptapaf etishga qapatilgan pcixokoppeksion tadbiplapni olib bopish ko‘nikmacini shakllantipish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarini shakllantirishga erishilgan.
