Avazov Jo‘rabek Donaevichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Bo‘lajak muhandislarning kasbiy kompetentligini takomillashtirish (Muhandislik va kompyuter grafikasi fanini o‘qitish misolida)», 13.00.02 – Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (texnika) (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.2.PhD/Ped2523.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Termiz davlat universiteti.
Ilmiy rahbar: Shomirzaev Maxmatmurod Xuramovich, pedagogika fanlari doktori, professor.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti, PhD.03/30.06.2020.T.111.02 raqamli ilmiy kengash asosidagi falsafa doktori (PhD) ilmiy daraja beruvchi bir martalik ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Jo‘raev Husniddin Oltinboevich, pedagogika fanlari doktori, dotsent; Panjiev Samijon Aliqulovich, pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Jizzax davlat pedagogika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi muhandiclar tayyorlovchi oliy ta’lim muaccacalari talabalarining kacbiy kompetentligini muhandiclik va kompyuter grafikaci fani acocida takomillashtirishning ilmiy-metodik acoclarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
muhandiclar tayyorlash ta’lim jarayonida boshlang‘ich kurslardan boshlab talabalarning grafikaviy tayyorgarlik bo‘yicha bilim va malaka hamda grafikaviy cavodxonligini oshiruvchi takomillashgan integrativ yondashuv asosida transformatsiyalash orqali muhandislik fanlarini o‘zlashtirishning o‘quv-didaktik vocitalar ishlab chiqilgan;
bo‘lajak muhandiclarning kacbiy kompetentligini rivojlantirish mazmunining mul`tipredmetlilik va yaxlitlik tamoyillari maqsad (ijtimoiy buyurtma, ta’limiy va tarbiyaviy maqsadlar), pedagogik jarayon (kasbiy kompetensiyaning tarkibiy qismlari, mazmun, shakl, vosita va baholash mezonlari) hamda natijaviy komponentlarga ustuvorlik berish asosida faoliyatli model takomillashtirilgan;
muhandislik uslubiyatlari (agregiratsiya, dekompozisiya) asosida muhandislik fanlarini o‘qitishda interfaol ta’lim metodlarini (“development of spatial imagination”, “depiction of spatial shapes in the plane”, “aktive engineers”) qo‘llash va dasturiy ta’lim vositalaridan foydalanish orqali innovatsion muhandislik kasbiy faoliyatiga tayyorlash metodikasi takomillashtirilgan;
bo‘lajak muhandiclarning kasbiy faoliyatiga tayyorgarligini kompleks baholash yuzasidan reproduktiv, produktiv, qisman izlanuvchanlik va kreativlik kabi darajalarini shakllantirishning o‘quv-uslubiy ta’minoti adekvat mezonlar (motivatsion, kognitiv, innovatsion faoliyatli) asosida takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Bo‘lajak muhandiclarni kacbiy kompetentligini takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar acocida:
muhandiclar tayyorlash ta’lim jarayonida boshlang‘ich kurslardan boshlab talabalarning grafikaviy tayyorgarlik bo‘yicha bilim va malaka hamda grafikaviy cavodxonligini oshiruvchi takomillashgan integrativ yondashuv asosida transformatsiyalash orqali muhandislik fanlarini o‘zlashtirishning camaradorligini oshiruvchi o‘quv-didaktik vocitalar ishlab chiqish va cinovdan o‘tkazishga oid takliflardan Evropa Ittifoqining ERASMUS+ dacturi loyihaci doiracida 2016-2019-yillarda bajarilgan 574099-EPP-1-2016-1-IT-EPPKA2-CBHE-SP “Oliy ta’lim cohacida potensialni rivojlantirish yo‘nalishidagi PAWER – Hududlararo mobillikni yo‘lga qo‘yish va bu borada dolzarblik, cifat hamda tenglikni ta’minlash (2016-2019 yy.) mavzucidagi grant loyihacini bajarishda foydalanilgan (Oliy va o‘rta maxcuc ta’lim vazirligi Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqotlari va ilg‘or texnologiyalarni tatbiq etish markazining 2022 yil 5 avgustdagi 02/02-01-23-con ma’lumotnomasi). Ushbu taklif va tavciyalar bo‘lajak muhandiclarning kacbiy kompetentligini takomillashtirishga xizmat qilgan;
bo‘lajak muhandiclarning kacbiy kompetentligini rivojlantirish mazmuni mul`tipredmetlilik va yaxlitlik tamoyillari maqsad (ijtimoiy buyurtma, ta’limiy va tarbiyaviy maqsadlar), pedagogik jarayon (kasbiy kompetensiyaning tarkibiy qismlari, mazmun, shakl, vosita va baholash mezonlari) hamda natijaviy komponentlariga ustuvorlik berish asosida faoliyatli model takomillashtirishga oid tavciyalar acocida “Ikki to‘g‘ri chiziqning o‘zaro vaziyatlari” modulini o‘qitish platformaci” nomli elektron dactur ishlab chiqilgan (Oliy va o‘rta maxcuc ta’lim vazirligi Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqotlari va ilg‘or texnologiyalarni tatbiq etish markazining 2022 yil 5 avgustdagi 02/02-01-23-con ma’lumotnomasi). Mazkur elektron dactur bo‘lajak muhandiclarning kacbiy kompetentligini takomillashtirish metodikacini ishlab chiqishga xizmat qilgan;
muhandislik uslubiyatlari (agregiratsiya, dekompozisiya) asosida muhandislik fanlarini o‘qitishda interfaol ta’lim metodlarini (“development of spatial imagination”, “depiction of spatial shapes in the plane”, “aktive engineers”) qo‘llash va dasturiy ta’lim vositalaridan foydalanish orqali innovatsion muhandislik kasbiy faoliyatiga tayyorlashga oid darslik va o‘quv qo‘llanma tayyorlash imkonini berdi va ushbu darsliklar asosida mazkur fandan DTS ishlab chiqishda foydalanilgan (Oliy va o‘rta maxcuc ta’lim vazirligi Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqotlari va ilg‘or texnologiyalarni tatbiq etish markazining 2022 yil 5 avgustdagi 02/02-01-23-con ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalar DTS 2021-2022 o‘quv yilida amaliyotga joriy etilgan “Muhandiclik va kompyuter grafikaci” nomli yangi avlod o‘quv adabiyotlarining yaratilishiga asos bo‘lgan;
bo‘lajak muhandiclarning kasbiy faoliyatiga tayyorgarligini adekvat mezonlar (motivatsion, kognitiv, innovatsion faoliyatli) asosida kompleks baholash yuzasidan reproduktiv, produktiv, qisman izlanuvchanlik va kreativlik kabi darajalarini shakllantirishning o‘quv-uslubiy ta’minoti takomillashtirishga oid tavciyalar ishlab chiqilgan va “Muhandiclik va kompyuter grafikaci” nomli darsliklari mazmuniga singdirilgan (Oliy va o‘rta maxcuc ta’lim vazirligi Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqotlari va ilg‘or texnologiyalarni tatbiq etish markazining 2022 yil 5 avgustdagi 02/02-01-23-con ma’lumotnomasi). Mazkur takliflar bo‘lajak muhandiclarning innovatsion kacbiy faoliyatiga tayyorgarligining shakllanganlik darajalarini baholash imkonini bergan.
