Sayt test rejimida ishlamoqda

Мелиева Дилноза Абдурайимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Преэклампсия хавфи бўлган беморларда прегравидар тайёрланиш ва антенатал бошқаришни оптималлаштириш», 14.00.01–«Акушерлик ва гинекология».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Tib2613.
Илмий раҳбар: Расуль-Заде Юлдуз Гулямовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc. 04/07.06.2024.Tib.95.03.
Расмий оппонентлар: Яқубова Олтиной Абдуганиевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Абдуллаева Лагия Мирзатуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳомиладорлик асорати хавфи бўлган аёлларда самарали скрининг ва профилактика усулларини ишлаб чиқиш орқали эрта преэклампсиянинг учраш даражасини камайтиришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Фарғона водийси шароитида Андижон вилоятидан олинган катта репрезентатив танланмада преэклампсиянинг ўртача тарқалиши 7,3% да учраши, оналар ёшининг, туғруқ паритетининг, тана вазнининг ортиб бориши, шунингдек, анамнезда артериал гипертензия, метаболик синдром, қандли диабет, антифосфолипидли синдром каби касалликлар мавжудлиги  преэклампсия ривожланишининг юқори хавф омиллари эканлиги ва уларнинг прогностик аҳамияти исботланган; 
эрта ва кечки преэклампсия хавфини баҳолашда  плацентар ўсиш омили (PlGF) концентрациясининг камайиши, эрувчи fms-симон тирозинкиназа-1 (sFlt-1) ва кардиолипинга (GPLC), фосфолипидга (GPLF) ва лептинга (GPLL) қарши антитаначалар миқдорининг эса ортиши билан намоён бўлувчи ахборотли диагностик биомаркерлар аниқланган;
эрта ва кечки преэклампсия ривожланиш хавфини предиктив баҳолашда онадаги хатар омиллари ва биофизик кўрсаткичларга асосланган икки компонентли скрининг самардорлиги асосланган;
эрта преэклампсиянинг юқори хавфи бўлган ҳомиладор аёлларнинг прегестацион парваришида қон томирлар эндотелийсини ҳимоловчи ва плацентар васкуляризацияни таъминловчи комплекс микронутриент ва антиагреагант профилактикага йўналтирилган ёндашувлар ишлаб чиқилган.  
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Преэклампсия хавфи бўлган беморларда прегравидар тайерланиш ва бошқаришни оптималлаштириш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
биринчи илмий янгилик: Фарғона водийси шароитида Андижон вилоятидан олинган катта репрезентатив танланмада преэклампсиянинг ўртача тарқалиши 7,3% да учраши, оналар ёшининг, туғруқ паритетининг, тана вазнининг ортиб бориши, шунингдек, анамнезда артериал гипертензия, метаболик синдром, қандли диабет, антифосфолипидли синдром каби касалликлар мавжудлиги  преэклампсия ривожланишининг юқори хавф омиллари эканлиги ва уларнинг прогностик аҳамияти исботланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 июнда 6i-29/u-сон билан тасдиқланган ва «Эрта преэклампсия ривожланиши учун хавф омиллари бўлган аёлларни хомиладорликдан олдин тайёрлаш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ушбу янгилик Фарғона вилояти Фурқат тумани тиббиёт бирлашмаси туғруқ комплексининг 2024 йил 04 июлдаги 2889/2024-сон ва Андижон шахар 2-туғруқ комплексининг 2024 йил 05 августдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 10 декабрдаги 10/46-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: эрта бошланган преэклампсия учун сезиларли хавф омиллари аниқланган аёлларни хомиладорликдан олдинги тайёргарлик ва антенатал бошқаришнинг тавсия этилган усули эрта преэклампсия ва патогенетик жихатдан боғлиқ бўлган она ва перинатал касалланиш ва ўлим улушини камайтиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги “Республика ихтисослаштирилган акушерлик ва гинекология тиббиёт маркази” давлат муассасасининг тиббий хизмат кўрсатиш нархлари жадвалига асосан, эрта преэлампсияни даволаш ва аспирин билан профилактика қилиш учун ҳар бир беморга жами 5648638 сўм сарфланади. Тадқиқотда биринчи триместр скрининги ва аспиринни қўллаш асосида эрта ПЭ нинг тарқалиши жорий амалиётга асосланган ҳолда 41 нафарга нисбатан 14 нафарни ташкил этди. Биринчи триместрдаги скрининг дастурининг тахминий қиймати  79080932 сўм бўлган бўлса, ПЭ ташхиси қўйиш ва даволаш учун жами 231594158 сўм сарфланади. Бу Андижон вилояти мисолида республика соғлиқни сақлаш тизимида йилига қарийиб 152 миллион 513 минг 226 сўм иқтисод қилиш имконини беради. 
иккинчи илмий янгилик: эрта ва кечки преэклампсия хавфини баҳолашда  плацентар ўсиш омилининг (PlGF) концентрациясининг камайиши, эрувчи fms-симон тирозинкиназа-1 (sFlt-1) ва кардиолипинга (GPLC), фосфолипидга (GPLF) ва лептинга (GPLL) қарши антитаначалар миқдорининг эса ортиши билан намоён бўлувчи ахборотли диагностик биомаркерлар аниқланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 июнда 6i-29/u-сон билан тасдиқланган «Лептин маркеридан (GPLL) фойдаланиш асосида эрта преэклампсияни башорат қилиш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Ушбу янгилик Фарғона вилояти Фурқат тумани тиббиёт бирлашмаси туғруқ комплексининг 2024 йил 04 июлдаги 2889/2024-сон ва Андижон шахар 2-туғруқ комплексининг 2024 йил 05 августдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 10 декабрдаги 10/46-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: преэклампсиянинг биологик маркерлари хисобланган ўсишнинг плацентар омили (PlGF), тирозинкиназа-1 га ўхшаш эрувчан FMSнинг антиангиоген омили (sFlt-1), аутоагрессив протеинлар, кардиолипинга (GPLC), фосфолипидга IgG (GPLF) ва лептинга антитаначаларни (GPLL) аниқлаш ёрдамида эрта ва кеч ПЭ ривожланиш хавфи юқори бўлган хомиладор аёлларни аниқ ташхислаш, шу билан бирга профилактика ва даволаш самарадорлигини 30% га ошириш имконини берган. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: лептин маркеридан фойдаланган холда ПЭ ривожланишини башорат қилиш усули эрта ПЭ ривожланишини олдини олиш имкониятини беради ва соғлиқни сақлаш тизимида йилига қарийиб 152 миллион 513 минг 226 сўм маблағ иқтисод қилинади.
учинчи илмий янгилик: эрта ва кечки преэклампсия ривожланиш хавфини предиктив баҳолашда онадаги хатар омиллари ва биофизик кўрсаткичларга асосланган икки компонентли скрининг самардорлиги асосланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 июнда 6i-29/u-сон билан тасдиқланган ва «Эрта преэклампсия ривожланиши учун хавф омиллари бўлган аёлларни хомиладорликдан олдин тайёрлаш усули» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ушбу янгилик Фарғона вилояти Фурқат тумани тиббиёт бирлашмаси туғруқ комплексининг 2024 йил 04 июлдаги 2889/2024-сон ва Андижон шахар 2-туғруқ комплексининг 2024 йил 5 августдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 10 декабрдаги 10/46-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: эрта бошланган ПЭ хавфининг жиддий омиллари аниқланган аёлларни прегестацион тайёрлаш ва антенатал кузатишнинг таклиф этилган усули эрта преэклампсия улушини ҳамда у билан патогенетик боғлиқ бўлган оналик ва перинатаал касалланиш ва ўлим кўрсаткичларини камайтириш имконини беради.  Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: эрта ва кеч преэклампсия ривожланишининг таклиф этилган икки компонентли скрининг усули она ва чақалоқда преэклампсия ва унинг асосратларини даволашга сарфланадиган давлат бюджетининг 5.648.638 сўмини иқтисод қилиш имконини яртди. Хулоса: эрта ва кеч преэклампсияни башоратлаш учун онага боғлиқ ва биокимёвий омилларни ўз ичига олган икки компонентли скрининг учун тиббий хизматлар прейскурантига кўра жами 231 млн 594 минг 158 сўмни ташкил қилган бўлса, татбиқ кўлами бўйича (Андижон вилояти мисолида) харажатларни тежаш орқали ҳар бир аёл учун жами йилига 5 млн 648 минг 638 сўм, жами 79 млн 80 минг 932 сўм бюджет маблағларини иқтисод қилиш иконини беради. 
тўртинчи илмий янгилик: эрта преэклампсиянинг юқори хавфи бўлган ҳомиладор аёлларнинг прегестацион парваришида қон томирлар эндотелийсини ҳимоловчи ва плацентар васкуляризацияни таъминловчи комплекс микронутриент ва антиагреагант профилактикага йўналтирилган ёндашувлар ишлаб чиқилганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 июнда 6i-29/u-сон билан тасдиқланган «Лептин маркеридан (GPLL) фойдаланиш асосида эрта преэклампсияни башорат қилиш усули» ва «Эрта преэклампсия ривожланиши учун хавф омиллари бўлган аёлларни хомиладорликдан олдин тайёрлаш усули» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ушбу янгилик Фарғона вилояти Фурқат тумани тиббиёт бирлашмаси туғруқ комплексининг 2024 йил 04 июлдаги 2889/2024-сон ва Андижон шахар 2-туғруқ комплексининг 2024 йил 05 августдаги 41-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 10 декабрдаги 10/46-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: эрта ПЭ эҳтимоли юқори бўлган ҳомиладор аёлларда икки босқичли скрининг орқали ПЭ нинг юқори хавфини эрта аниқлаш, кам дозада аспирин (суткада 150 мг), метафолин фолати ва Омега-3 ярим тўйинтирилган ёғ кислотларини буюриш орқали эрта превентив чораларни қўллаш эрта ПЭ нинг ривожланиш частотасини қисқартириш ва ҳомиладорларнинг ҳаёт сифатини ошириш, фетал асоратларни камайтиришга имкон беради. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: эрта ПЭ ни даволаш ва аспирин билан профилактика қилиш учун ҳар бир беморга жами 5648638 сўм сарфланади. Тадқиқотда биринчи триместр скрининги ва аспиринни қўллаш асосида эрта ПЭ нинг тарқалиши жорий амалиётга асосланган ҳолда анқланган 41 нафар аёлга нисбатан 14 нафарни ташкил этди. Бу эса биринчи триместрдаги скрининг дастурининг тахминий умумий қиймати  79080932 сўм деб хисобланса, ПЭ ташхиси қўйиш ва даволаш учун 231594158 сўм  сарфланади. Хар бир ПЭ ни бошланиши башорат қилинган аёллардан бюджет хисобидан жами 5648638 сўм иқтисод қилиш имконини беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish