Болтаев Мансур Ўрал ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бомбйх мори Л. тут ипак қуртининг носематоз касаллигига қарши курашишни интеграллашган тизимини асослаш”, 06.02.04 – Ипакчилик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Qx1572
Илмий раҳбар: Исматуллаева Дилорам Адиловна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ипакчилик илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ипакчилик илмий-тадқиқот институти, PhD.36/30.01.2020.Qx.103.01.
Расмий оппонентлар: Ахмедов Жахонгир Адхамович, техника фанлари доктори, профессор; Ақилов Улуғбек Ҳакимович, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади самарали воситалар ва усуллардан комплекс фойдаланган ҳолда тут ипак қуртининг хавфли касалликларидан бири бўлган носематозга қарши курашишни интеграллашган тизимини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор ипак қурти уруғини зарарсизлантириш мақсадида кенг спектрли таъсир этувчи антибиотикларни, хусусан Метронидазол, Амоксициллин, Сипрофлоксацин дозалари ва уларни қўллаш экспозициялари аниқланган;
тут ипак қуртини уруғларига Метронидазол, Синурол, Амоксициллин, Сипрофлоксацинларни 0,5 % ва 1,0 % ли консентрацияларида ишлов бериш натижасида жонланиш фоизи назоратга нисбатан ўртача 2,0-12,0 % ошгани ва касалланиш даражасини 7,6-14,9 % га пасайгани аниқланган;
тухумларга ишлов бериш натижасида қуртларни носематоз билан касалланишини камайиши ҳисобига ипак қуртларини ҳаётчанлиги 9-11 % га ошганлиги илмий асосланган;
“Антибиотиклар комплекси” (Метронидазол 1,0 % билан  Амоксициллин 1,0 % аралашмаси) носематоз спорасига нисбатан синергетик таъсир кўрсатиши натижасида ипак қуртларини ҳаётчанлиги қиёсловчига нисбатан 9,5-11,5 % ва капалаклар чиқиши 7,4-8,7  фоизга ошганлиги аниқланган;
сунъий йўл орқали (Пер ос) Носема бомбйcис Н. қўзғатувчиси билан зарарланган ипак қуртлари В-ёшининг биринчи 5 кунлигида тадқиқ этилган воситалар билан озиқлантириш натижасида касаллик тарқалиши камайгани аниқланган;
ипак қуртини личинкалик даврида носематоз касаллиги эрта  аниқланган ҳолларда яримсинтетик антибиотикларни қўллаш хисобига капалакларда касалланиш даражасини пасайганлиги илмий жиҳатдан асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тут ипак қуртининг носематоз касаллигига қарши курашишни интеграллашган тизимини асослаш бўйича тадқиқот натижалари:
«Тут ипак қуртларини боқишда носематоз касаллигига қарши даволаш-профилактика мақсадида антибиотиклардан фойдаланиш» бўйича тавсиянома тасдиқланиб, Фарғона вилоятининг «Фарғона Пилла Наслчилиги» МЧЖда Ипакчи 1 х Ипакчи 2 дурагайини 6 қути соғлом уруғларига «Антибиотиклар комплекси» билан ишлов берилиб, жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги ҳузуридаги Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 4-январдаги 3-8-сон маълумотномаси). Натижада ҳар бир қути уруғдан қўшимча 8,3 кг навли пилла олиниб, иқтисодий самарадорлик 3034582,0 сўмни ташкил этган;
янги яратилган «Антибиотиклар комплекси» 2023 йилда Фарғона  вилоятини «Фарғона Пилла Наслчилиги» МЧЖда  маҳаллий Ипакчи 2 х Ипакчи 1 дурагайидан 10 қути соғлом уруғларига ишлов бериб жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги ҳузуридаги Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 4-январдаги 3-8-сон маълумотномаси). Натижада тажриба вариантида қўшимча 8,1 кг пилла ҳосили олинган ва рентабеллик даражаси 15,2 % кўтарилган; 
«Антисептик восита» препарати билан қуртларни ИВ-ёшида 3 кун ва В-ёшининг биринчи 5 кунлигида бир кунда 2 маҳал баргларга сепиб боқиб, тут ипак қуртини носематоз касаллигини олдини олиш усули Қашқадарё вилоятини Яккабоғ тумани «Агро-пилла» МЧЖ корхонасида парваришланаётган Жингсонг х Ҳаоёу ҳориж саноат дурагайи 2 қути хажмдаги қуртларга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги ҳузуридаги Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 4-январдаги 3-8-сон маълумотномаси). Натижада тажриба қуртлари парваришланган хонадонда 1 қути уруғ ҳисобидан қўшимча 8 кг хом пилла олиниб, олинган қўшимча пилла ҳисобидан иқтисодий самарадорлик 2607733,3 сўм ташкил этган, соф фойда эса 1428085,3 сўм бўлиб, рентабеллик даражаси 14,0 % га оширилган.