Мамадалиева Зуҳра Умаралиевнанинг
филология фанлари доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.  
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алишер Навоий “Хамса”сидаги рамзий ва мажозий образлар системаси”.
10.00.02. – Ўзбек адабиёти (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2DSc/Fil164
Диссертация бажарилган муассаса: Абдулла Қодирий номидаги Жиззах давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/25.08.2021.Fil.01.16.
Илмий консултант: Боқижон Тўхлиев, филология фанлари доктори, профессор.
        Расмий оппонентлар: Жўраев Жалолиддин Олимжонович филология фанлари доктори, Каримова Фаридахон Исаковна филология фанлари доктори, Эргашев Қодиржон Отажонович филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Алишер Навоийнинг “Хамса” асаридаги рамзий ва мажозий образларни бир бутун система сифатида ўрганиш, бу орқали уларнинг ҳаётий ва ирфоний мазмунини таҳлил этиш ҳамда бадиий функсияларини  ёритишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
рамз ва мажоз тушунчаларининг юзага келиши, ҳаётий асослари ва бадиий адабиётга кўчиб ўтиши, маълум бир адабий-эстетик вазифани бажариши, шунингдек, диний-ирфоний манбалари, бадиий асар тагқатламини чуқур ва таъсирчан қилишдаги кучи каби масалалар назарий асосланди; 
Алишер Навоий “Хамса” достонларидаги рамзий ва мажозий образлар яхлит тизим асосида комплекс таҳлил қилинди, бош ва асосий қаҳрамонлар, етакчи персонажлар, тарихий ва эпизодик образлар, детал образлар каби гуруҳларга бўлиб ўрганилди, образларнинг Навоийгача бўлган хамсачиликдаги, шунингдек, ўзбек фолклори ва  мумтоз адабиётдаги тарихи ёритилди; 
Алишер Навоий “Хамса”сидаги рамзий ва мажозий образларнинг ботиний маъно хусусиятлари, чунончи, уларнинг тасаввуфий талқинлари изоҳланган, шарҳланган, бу образларнинг бадиий-эстетик функсия ва тамойилларининг характерли жиҳатлари белгиланган ва уларнинг достонлардаги ифода имкониятлари кенгайганлиги исботланган;
Навоийнинг “Хамса”даги рамзий ва мажозий образ яратишдаги поетик маҳорати лирик меросига қиёсан таҳлил этилиб, ҳар бир образ, тимсолнинг англатган маъноси далилланган, натижада  образларнинг тасаввуфий-ирфоний ҳамда рамзий ва мажозий функсиялари ўзаро алоқадорликда тадқиқ этилган, “Хамса” достонлари туркий адабиётда сюжет, образ, мазмун такомилини мужассам этган  улкан лиро-эпик асар эканлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Диссертацияда ишлаб чиқилган назарий ва амалий хулоса, тавсия ва ишланмалар асосида Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2018–2020-йилларда бажарилган ПЗ-20170926459 “Навоийшунослик тарихи” (ХХ – ХХИ асрлар) мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган. (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 2-ноябрдаги  01/2317-сон маълумотномаси).  Натижада лойиҳа Навоий шахси, унинг маърифий қарашлари, шунингдек, образли фикрлаши, рамз ва мажозий образлари олами билан боғлиқ маълумотлар билан бойитилган. 
Худди шу университетда 2017–2020-йилларда амалга оширилган ПЗ-20170927147 – “Қадимги даврлардан ХИИИ асргача бўлган туркий ёзма манбалар тадқиқи” лойиҳасида фойдаланилган. (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 2-ноябрдаги  01/2316-сон маълумотномаси) лойиҳанинг назарий қисми  илмий хулосалар, даллиллар билан бойитилишига хизмат қилган.
Муқимий номидаги Қўқон  давлат  педагогика  институтида 2022-йилда бажарилган ф.ф.д., профессор З.Қобилова раҳбарлигидаги АЛ-322103020 рақамли “Қўқон адабий муҳити ижодкорлари ҳаёти ва ижоди бўйича веб-сайт ва платформа яратиш”  мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган. (Қўқон давлат педагогика институтининг 2024-йил 25-январдаги  92/04-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа анъанавийлик ва ворийсийлик нуқтайи назаридан мукаммаллашган. 
Туркий-ўзбек мумтоз адабиёти ва шеъриятида даврлар мобайнида такомиллашиб келган образ-тимсолларнинг ғоявий-бадиий асослари ҳамда Алишер Навоий ижодидаги ўрнини очиб бериш борасида амалга оширилган назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Тожик миллий-маданий маркази Жиззах вилояти Кегаши ҳузуридаги нодавлат-нотижорат ташкилотлари ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларни қўллаб-қувватлаш Жамоат фондининг грант лойиҳасида (грант рақами-30-30.06-21. Лойиҳа номи “Алишер Навоий асарлари – барча халқларнинг бебаҳо мулки”)  ташкил этилган курслар юзасидан  дарслар, семинарлар ташкил қилишда фойдаланилган (Жиззах вилоят тожик миллий-маданий марказининг 21.12.2023 йилдаги 53-сонли маълумотномаси). Натижада форсий-туркий адабиётда салмоқли ўринга эга бўлган рамзий ва мажозий образлари такомили аниқланиб, ўзбек мумтоз адабиётида даврлар мобайнида такомиллашиб борган рамзий ва мажозий образлар қиёфаси ва Алишер Навоий шеъриятида акс этган мазкур образларининг ғоявий-бадиий асослари ҳамда  шоир ижодидаги ўрни ва аҳамияти теран очиб беришга муваффақ бўлинган.
Мустақиллик йилларида яратилган Алишер Навоий ма'рифий қарашларининг илмий, адабий-бадиий талқинлари, хусусан унинг ижодидаги рамзий ва мажозий образлар олами ҳақида билдирилган муносабатлар, илмий-амалий хулосалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Жиззах вилоят бўлими томонидан “Навоийхонлик” адабий суҳбатлари дастурини тузишда, “Жиззах оқшомлари” шеърият кечалари, “Сангзор мавжлари” адабий тўгарагининг  режаларини ишлаб чиқишда кенг фойдаланилди. (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Жиззах вилоят бўлимининг 2023-йил 1-июндаги 17-сонли маълумотномаси) Натижада тўгарак аъзолари ва ёш ижодкорларнинг Алишер Навоий ма'рифий қарашлари, ижодидаги образлар олами билан яқиндан танишишларига имкон яратилган.