Хакимов Зайнобиддин Қобилжоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қалқонсимон без дисфункцияларида тўсатдан юрак ўлимининг патоморфологияси» 14.00.15 – Патологик анатомия (тиббиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Tib1204.
Илмий раҳбар: Маматалиев Авазбек Розуваевич, тиббиёт фанлари номзоди, доцент. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт институти, PhD.04/30.09.2020.Tib.122.01.
Расмий оппонентлар:  Расулов Хамидулло Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Аллаберганов Дилшод Шавкатович, тиббиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Ош давлат университети (Қирғизистон).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қалқонсимон безнинг дисфункционал ўзгаришларини юракдан тўсатдан ўлим ривожланишига, морфологик ва морфометрик ўзгаришлари динамикасига таъсирини баҳолашни такомиллаштиришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
юракдан тўсатдан ўлимнинг асосий хавфли омили склеротик ўзгаришлар ва ўтказувчанликнинг бузилиши оқибатида чап қоринча миокардининг қисқарувчанлик вазифаси пасайиши аниқланган;
юракдан тўсатдан ўлимда қалқонсимон без секретор ва резорбтив фаолияти морфологик белгилар ҳамда морфометрик кўрсаткич ўзгаришларини  намоён бўлиши миокарднинг зарарланиши билан боғлиқ бўлиши исботланган;
ёшга боғлиқ ҳолда юракдан тўсатдан ўлимларда юракнинг рефлексоген синокаротид сохаларида нерв толалари миелин қобиғи ва рецепторларида реактив ҳамда дегенератив ўзгаришлар кузатилиб, типик ҳамда атипик кардиомиоцитларда морфометрик кўрсаткичлари ўзгариб, уни параллель юрак фибрилляцияси билан якунланиши исботланган;
қалқонсимон безнинг ёшга боғлиқ морфометрик кўрсаткичлари ва юракдаги морфологик ҳамда морфометрик кўрсаткичларини ўзгариши ўртасида коррелятив боғлиқлик, жумладан фолликула диаметри ҳамда эпителийнинг ўртача баландлик кўрсаткичи билан тескари корреляцияси аниқланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Қалқонсимон без дисфункциясидаги юракдан тўсатдан ўлимларни морфологик ва морфометрик баҳолашнинг ўзига хос хусусиятлари морфологик ташхислаш ва даволаш тартибини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижаларга кўра:
биринчи илмий янгилик: юракдан тўсатдан ўлимнинг асосий хавфли омили склеротик ўзгаришлар ва ўтказувчанликнинг бузилиши оқибатида чап қоринча миокардининг қисқарувчанлик вазифаси пасайиши аниқланган. Андижон вилояти патологик анатомия бюроси буйруғи (03.07.2024 й.; №006И), Наманган вилояти патологик анатомия бюроси буйруғи (18.07.2024 й.; №62), Республика суд тиббий экспертизаси илмий-амалий маркази Андижон филиали буйруғи (30.07.2024 й.; №45) билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган қалқонсимон без дисфункцияларида юракдан тўсатдан ўлимининг патоморфологияси асосида аниқлаш усули амалиётига жорий этилиши натижасида, шап қоринча деворидаги контрактил коэффисиентни, тўлқинсимон кечишини, диссоциацияни назорат гуруҳидан паст бўлишлиги ЮТЎларда ўтказувчи тизимни шикастланиши, бузилиши, асистолия ва фибрилляциялар натижаси сифатида кўрилди, бу унинг ташхислаш самарадорлиги оширади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган патоморфологик жиҳатларини эрта аниқлаб ташхислаш вақтини 10 кундан 5-7 кунгача қисқариши ҳисобига иқтисод қилишга эришилган (анъанавий суд тиббий гистологик текширишда усулининг ўртача нархи 1 та ҳолат учун 92000 сўмни ташкил қилса, тавсия этилган усулнинг нархи 62000 сўм). Хулоса: тавсия этилган ташхислаш усулидан фойдаланган ҳолда ташхислашни ўтказиш вақтини 1-1,5 баробар қисқартириб, 1 та ҳолатда бюджет маблағларини 30000 сўмга иқтисод қилади;
иккинчи илмий янгилик: юракдан тўсатдан ўлимда қалқонсимон без секретор ва резорбтив фаолияти морфологик белгиларини намоён бўлиши миокарднинг зарарланиш босқичи билан боғлиқ бўлиши исботланган. Фарғона вилояти патологик анатомия бюроси (26.06.2024 й.; №21), Республика патологик анатомия маркази буйруғи (11.07.2024 й.; №33/И) билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган қалқонсимон без дисфункцияларида юракдан тўсатдан ўлимининг патоморфологияси асосида аниқлаш усули амалиётига жорий этилиши натижасида, қалқонсимон без оғирлигини ёшга боғлиқ эгрилик компенсатор-гипертрофиялар билан боғлиқ бўлди. ЮТЎда қалқонсимон без тўқимасида тугундан ташқарида фолликулярларни секретор фаоллигини ошганда юрак мускулларини ишемияси нисбатан кам ҳолатда ифодаланди. ЮТЎда қалқонсимон безнинг морфофункционал ҳолати ўртасида тескари муносабат мавжудлиги кўрилди, бу унинг ташхислаш самарадорлиги оширилишига эга бўлинди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган патоморфологик жиҳатларини эрта аниқлаб ташхислаш вақтини 10 кундан 7 кунгача қисқариши ҳисобига иқтисод қилишга эришилган (анъанавий суд тиббий гистологик ва морфометрик текширишда усулининг ўртача нархи 1 та ҳолат учун 170000 сўмни ташкил қилса, тавсия этилган усулнинг нархи 120000 сўм). Хулоса: тавсия этилган ташхислаш усулидан фойдаланган ҳолда ташхислаш вақтини 1,5 баробар қисқартириб, 1 та ҳолатда бюджет маблағларини 50000 сўмга иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: ёш катталашган сари текширилган юракларнинг рефлексоген синокаротид сохаларида нерв толалари миелин қобиғи ва рецепторларида дистрофик, дегенератив, инволютив ўзгаришлар юзага келиб, типик ҳамда атипик кардиомиоцитларда морфометрик кўрсаткичлари ўзгариб, уни параллель юрак фибрилляцияси билан якунланиши исботланган. Фарғона вилояти патологик анатомия бюроси (26.06.2024 й.; №21), Республика патологик анатомия маркази буйруғи (11.07.2024 й.; №33/И) билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган қалқонсимон без дисфункцияларида юракдан тўсатдан ўлимининг патоморфологияси асосида аниқлаш усули амалиётига жорий этилиши натижасида, ушбу дегенератив ўзгаришларни кумуш тузлари билан импреграция қилиб ўрганишда юрак етишмовчилигини ривожланиши 40 ёшгача бўлганларда 8%, 50 ёшгача 24%, 60 ёшгача 30%, 60 ёшдан катта ёшда эса 38% инсонларда кўрилди, аутопциялардаги ташхислашдаги негативликни бартараф этиб, ташхислаш самарадорлиги оширади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган патоморфологик жиҳатларини эрта аниқлаб ташхислаш вақтини 10 кундан 7 кунгача қисқариши ва қайта комиссион текширишлар бўлмаслиги ҳисобига иқтисод қилишга эришилган (анъанавий суд тиббий гистологик текширишда усулининг ўртача нархи 1 та ҳолат учун 95000 сўмни ташкил қилса, тавсия этилган усулнинг нархи 60000 сўм). Хулоса: тавсия этилган ташхислаш усулидан фойдаланган ҳолда текширишларни ўтказиш вақтини 1,5 баробар қисқартириб, 1 та ҳолатда бюджет маблағларини 35000 сўмга иқтисод қилишга имкон берган;
тўртинчи илмий янгилик: қалқонсимон безнинг ёшга боғлиқ морфометрик кўрсаткичлари ва юракдаги морфологик ҳамда морфометрик кўрсаткичларини ўзгариши ўртасида коррелятив боғлиқлик, жумладан фолликула диаметри ҳамда эпителийнинг ўртача баландлик кўрсаткичи билан тескари корреляцияси аниқланган. Андижон вилояти патологик анатомия бюроси (03.07.2024 й.; №006И), Наманган патологик анатомия бюроси буйруғи (18.07.2024 й.; №62), Республика суд тиббий экспертизаси илмий-амалий маркази Андижон филиали буйруғи (30.07.2024 й.; №45) билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган қалқонсимон без дисфункцияларида юракдан тўсатдан ўлимининг патоморфологияси асосида аниқлаш усули амалиётига жорий этилиши натижасида, ЮТЎда қалқонсимон без тўқимасида фаоллик, тугунда фаолликни пасайиши-гипофункционал ҳолати намоён бўлди, тугун катталашган ва миқдори ортган сари бу ўзгаришларни авжланиши ва миокарддаги метаболитик ўзгаришлар билан параллеллиги кузатилди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган патоморфологик жиҳатларини эрта аниқлаб ташхислаш вақтини 10 кундан 5 кунгача қисқариши ҳисобига иқтисод қилишга эришилган (анъанавий суд тиббий гистологик текширишда усулининг ўртача нархи 1 та ҳолат учун 97000 сўмни ташкил қилса, тавсия этилган усулнинг нархи 62000 сўм). Хулоса: тавсия этилган ташхислаш усулидан фойдаланган ҳолда текшириш ўтказиш вақтини 1,5 баробар қисқартириб, 1 та ҳолатда бюджет маблағларини 35000 сўмга иқтисод қилишга эришилган.