Тошев Фурқат Нишоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тизза бўғими артрозини комплекс консерватив даволаш усуллари», 14.00.22 – Травматология ва ортопедия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Tib3397.
Илмий раҳбар: Ирисметов Муроджон Эргашевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/27.09.2024.Tib.93.03.
Расмий оппонентлар: Уринбаев Пайзулла Уринбаевич, тиббиёт фанлар доктори, профессор; Новиков Константин Игоревич, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот: Россия Федерацияси соғлиқни Сақлаш вазирлигининг “Доғистон давлат тиббиёт университети” Федерал давлат бюджети олий таълим муассаси.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тизза бўғими остеоартрози билан касалланган беморларда тромбоцитларга бой қон плазмасини қўллаш орқали даволаш самарадорлигини оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк маротоба тиза бўғими артрозини даволаш учун тавсия этилган усулдан фойдаланиш беморларда шиш, гиперемия ва бўғимларда оғриқлар даражасининг пасайиши билан намоён бўладиган клиник самарадорлиги исботланган;
илк маротоба тадқиқотга киритилган беморлар зарарланган тизза бўғимида тромбоцитларга бой плазма қўлланилганда бўғим тоғайи дегенератив жараёнларни ремиссияси ва унинг динамикада қайта тикланиб бориши исботланган;
илк маротоба тизза бўғими артрозида тромбоцитларга бой плазма қўлланилгандан сўнг синовиал суюқликнинг таркибий қисмлари ва тоғай тўқималарида яллиғланиш элементларининг пасайиши аниқланган;
беморларда далилларга асосланган тиббиёт нуқтаи назаридан, тизза бўғим теоартрозларининг клиник босқичларида тромбоцитларга бой плазма юбориш орқали бўғим фаолиятининг анатомо-функционал ҳолати яхшиланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга татбиғи бўйича 2025 йил 15 январдаги 11/31– сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: илк маротоба остеоартрози даволаш учун тавсия этилган усулдан фойдаланиш беморларда шиш, гиперемия ва бўғимларда оғриқлар даражасининг пасайиши билан намоён бўладиган клиник самарадорлиги исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: Травматология ва ортопедия амалиётида тромбоцитар аутоплазманинг тизза бўғимини остеоартрозларини стандарт даволаш комплексига қўшилиши, беморларни даволаш сифати ва самарадорлигини ошириши, даволаш муддатининг қисқартириши ва касаллик ремиссия даврининг узайишига ҳамда касалликнинг эрта ва кечки асоратларини олдини олиш учун имкон яратган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган Травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд филиали бўйича буйруқ (13.10.2023 y.; №117-1), Навоий вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (05.01.2023 y.; №83) билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: Тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда зарарланиш аломатларини эрта ташхислаш, асосий касалликнинг асоратларини олдини олиш, касаллик оқибатини ўз вақтида башорат қилишнинг такомиллаштирилгани беморларнинг тезроқсоғайиб кетиши,беморларнинг шифохонада бўлиш кунларининг қисқариши, шу орқали беморларнинг ҳаёт сифати ва уларнинг соғломлаштириш ҳолатини ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда аутотромбоцитар масса (АТМ) қўлланилгандан сўнг бўғим синовиал суюқлигининг биокимёвий таркибини баҳолаш ушбу патологик ҳолат беморларнинг ҳолатига таъсирини қиёсий баҳолашни ўрганишга бағишланган. Натижада ушбу услубий тавсиянома тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда синовиал суюқликнинг биокимёвий ҳолатини баҳолаш учун клиник ва биокимёвий тадқиқотлар самарадорлигини ошириш имконини берди ва шу билан биргаликда бу илмий тадқиқотлар учун учун ажратилганмаблағни тежаш имконини берди. 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1480000 сўмга, бюджетдан ташқари маблағларни 880000 сўмга тежалиши имконини берган. Хулоса: Тизза бўғими артрозларини комплекс даволашда аутотромбоцитар массани қўллаш учун ишлаб чиқарилган алгоритм касалликнинг оғирлик даражасини аниқлаш, тавсия этилган терапияни оптималлаштириш ва даволаш самарадорлигини ошириш учун имкон яратди.
иккинчи илмий янгилик:илк маротоба тадқиқотга киритилган беморлар зарарланган тизза бўғимида тромбоцитларга бой плазма қўлланилганда бўғим тоғайи дегенератив жараёнларни ремиссияси ва динамикада қайта тикланиб бориши исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти:тизза бўғими остеоартрозларини стандарт даволаш комплексига тромбоцитар аутоплазманинг қўшилиши, анънавий даволаш усуллари билан таққослаганда клиник самарадорлигининг юқорилиги травматология ва ортопедия амалиёти учун энг муҳим аҳамиятли эканлиги аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган Травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд филиали бўйича буйруқ (13.10.2023 y.; №117-1), Навоий вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (05.01.2023 y.; №83) билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: Тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда зарарланиш аломатларини эрта ташхислаш, асосий касалликнинг асоратлрини олдини олиш, касаллик оқибатини ўз вақтида башорат қилишнинг такомиллаштирилгани беморларнинг тезроқсоғайиб кетиши,беморларнинг шифохонада бўлиш кунларининг қисқариши, шу орқали беморларнинг ҳаёт сифати ва уларнинг соғломлаштириш ҳолатини ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда АТМ қўлланилгандан сўнг бўғим синовиал суюқлигининг биокимёвий таркибини баҳолаш ушбу патологик ҳолат беморларнинг ҳолатига таъсирини қиёсий баҳолашни ўрганишга бағишланган. Натижада ушбу услубий тавсиянома тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда синовиал суюқликнинг биокимёвий ҳолатини баҳолаш учун клиник ва биокимёвий тадқиқотлар самарадорлигини ошириш имконини берди ва шу билан биргаликда бу илмий тадқиқотлар учун учун ажратилганмаблағни тежаш имконини берди. 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1480000 сўмга, бюджетдан ташқари маблағларни 880000 сўмга тежалиши имконини берган. Хулоса: Тизза бўғимининг яллиғланиш касалликларини аутотромбоцитар массани қўллаб даволаш ва стандарт даволашнинг клиник-экономик натижалари шуни кўрсатдики, яллиғланиш клиник белгиларининг йўқолиб кетиши ҳамда синовиал суюқлик кўрсаткичларининг меъёрлашуви, тизза бўғими ҳаракатининг мўътадиллашуви, синовиал суюқлик таркиби биокимёвий ҳолатининг меъёрлашуви касалликнинг оғир даражасини даволашда комплекс давода аутотромбоцитар масса қўлланилиши даволаш самардорлигини оширганлигидан далолат берди.
учинчи илмий янгилик: илк маротоба тизза бўғими артрозида тромбоцитларга бой плазма қўлланилгандан сўнг синовиал суюқликнинг таркибий қисмлари ва тоғай тўқималарида яллиғланиш элементларининг пасайиши аниқланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти:тизза бўғими остеоартрозларини даволаш комплексига аутотромбоцитар массанинг қўлланилиши, даволаш усулини оптималлаштириш билан бир қаторда касалликнинг эрта профилактикаси ҳамда асоратларини олдини олиш имконини берган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган Травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд филиали бўйича буйруқ (13.10.2023 y.; №117-1), Навоий вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (05.01.2023 y.; №83) билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: Тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда зарарланиш аломатларини эрта ташхислаш, асосий касалликнинг асоратлрини олдини олиш, касаллик оқибатини ўз вақтида башорат қилишнинг такомиллаштирилгани беморларнинг тезроқсоғайиб кетиши,беморларнинг шифохонада бўлиш кунларининг қисқариши, шу орқали беморларнинг ҳаёт сифати ва уларнинг соғломлаштириш ҳолатини ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда АТМ қўлланилгандан сўнг бўғим синовиал суюқлигининг биокимёвий таркибини баҳолаш ушбу патологик ҳолат беморларнинг ҳолатига таъсирини қиёсий баҳолашни ўрганишга бағишланган. Натижада ушбу услубий тавсиянома тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда синовиал суюқликнинг биокимёвий ҳолатини баҳолаш учун клиник ва биокимёвий тадқиқотлар самарадорлигини ошириш имконини берди ва шу билан биргаликда бу илмий тадқиқотлар учун учун ажратилганмаблағни тежаш имконини берди. 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1480000 сўмга, бюджетдан ташқари маблағларни 880000 сўмга тежалиши имконини берган. Хулоса: Беморларда тизза бўғими остеоартрозининг юқори даражада тарқалганлиги сабабли, ушбу касалликнинг дастлабки белгиларини аниқлаш учун ҳар ойлик диспансер кузатувини ўтказиш мақсадга мувофиқдир.
тўртинчи илмий янгилик: беморларда далилларга асосланган тиббиёт нуқтаи назаридан, тизза бўғим теоартрозларининг клиник босқичларида тромбоцитларга бой плазма юбориш орқали бўғим фаолиятининг анатомо-функционал ҳолати яхшиланиши исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти:тромбоцитар аутоплазма билан тизза бўғими остеоартрозларини даволаш сифати ва самарадорлигиошганлиги, даволаш муддати қисқарганлиги, ремиссия даври узайганлиги, бўғим остеоартрозларини даволаш комплексига аутотромбоцитар массадан фойдаланишнинг киритилиши даволашни оптималлаштириш билан бир қаторда касалликнинг эрта ва кечки асоратларининг олдини олиш имконини яратганлиги билан изоҳланади. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Олинган илмий-амалий маълумотлар Республика ихтисослаштирилган Травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд филиали бўйича буйруқ (13.10.2023 y.; №117-1), Навоий вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (05.01.2023 y.; №83) билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: Тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда зарарланиш аломатларини эрта ташхислаш, асосий касалликнинг асоратлрини олдини олиш, касаллик оқибатини ўз вақтида башорат қилишнинг такомиллаштирилгани беморларнинг тезроқсоғайиб кетиши,беморларнинг шифохонада бўлиш кунларининг қисқариши, шу орқали беморларнинг ҳаёт сифати ва уларнинг соғломлаштириш ҳолатини ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда АТМ қўлланилгандан сўнг бўғим синовиал суюқлигининг биокимёвий таркибини баҳолаш ушбу патологик ҳолат беморларнинг ҳолатига таъсирини қиёсий баҳолашни ўрганишга бағишланган. Натижада ушбу услубий тавсиянома тизза бўғими остеоартрозлари билан зарарланган беморларда синовиал суюқликнинг биокимёвий ҳолатини баҳолаш учун клиник ва биокимёвий тадқиқотлар самарадорлигини ошириш имконини берди ва шу билан биргаликда бу илмий тадқиқотлар учун учун ажратилганмаблағни тежаш имконини берди. 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1480000 сўмга, бюджетдан ташқари маблағларни 880000 сўмга тежалиши имконини берган. Хулоса: Тизза бўғими остеоартрози билан касалланган беморларда клиник ва МРТ назорати даволаш учун зарурий бўлиб, ҳар 6 ойда Аутотромбоцитар массани қўллаган ҳолда 2 чи даволаш курсини такрорий ўтказиш лозим.
