Sayt test rejimida ishlamoqda

Мамараимова Дилдора Баҳтияровнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз тилини оқитишда туризм соҳасидаги талабалар–бўлажак мутахассисларнинг лексик компетенсиясини такомиллаштириш”, 13.00.02 –Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/Ped2729.
Илмий раҳбар: Ахмедова Лайлохон Толибжоновна, педагогика фанлари доктори, профессор. 
           Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат  университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети, PhD.03/07.06.2024.Ped.27.02.
Расмий оппонентлар: Исроилова Дилдора Мухторовна, педагогика фанлари доктори, профессор; Мамирбаева Дина Жаксибаевна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент. 
            Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллари институти.
            Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади инглиз тилини интерфаол технологиялардан фойдаланиб ўқитиш асосида ишбилармонлик туризми соҳасидаги талабалар – бўлажак мутахассисларнинг лексик компетенсиясини такомиллаштиришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги: касбий терминларни конструктив муҳокама қилиш кўникмаларини такомиллаштиришга хизмат қилувчи “Инкрементал (босқичма-босқич) лексик ўзлаштириш механизми (Инcрементал мечанисм оф лехиcал аcқуиситион)” лингвостатистик таҳлил асосида фаол луғат минимумини белгилаш ва лингвистик ҳамда лингводидактик ёндашувлар асосида ишлаб чиқилиб, унинг амалий қўлланилиши натижасида талабаларнинг касбий мулоқотда соҳа терминларини тўғри ва самарали қўллаш малакалари такомиллаштирилган;
               лексикани ўқитишда вужудга келувчи фоссилизация (қотиб қолиш), интерференсия, мулоқот техникаси, чет тилидаги билимларни ўзлаштириш ва қўллаш ҳамда коммуникатив тўсиқлар каби психологик омилларни енгиш босқичлари когнитив, эмоционал ва коммуникатив ёндашувларни уйғунлаштиришга асосланган интеграцияланган лингвопсихологик модел орқали асосланиб, натижада мазкур омилларни енгишнинг онгли англаш, эмоционал таянчни шакллантириш, стратегик ёндашувни қўллаш ва мулоқот фаоллигини ошириш каби босқичлари аниқланган;
              самарадорликка эришишга хизмат қилувчи “ВАДЕМЕКУМ” машқлар тизими муҳим восита эканлиги, туризм терминлар тизимининг мажбурийлик, лексикографик ўрганилганлик, талабаларнинг туризм бўйича назарий билимларини ҳисобга олиш каби фаол лексик минимум мезонлари ҳамда интерфаол технологиялар (“Прогрессив баҳс”, “Аквариум”, Эмпатия методи (шахсий аналогия))ни ўзаро вертикал интеграция қилиш асосида далилланган;
              Б2 даражадаги лексик компетенсияни такомиллаштиришнинг инновацион таълим модели ишлаб чиқилиб, унинг самарадорлиги лексик компетенсиясининг лингвистик, методологик ва психологик компонентларини такомиллаштириш бўйича функсионал механизм (когнитив-интегратив механизм, коммуникатив-прагматик механизм)лар орқали, ҳамда нофилологик таълим муассасаларида лексикани ўқитиш мазмунининг таркибига когнитив-коммуникатив компонентни қўшиш асосида исботланган. 
IV.Тадқиқотнинг натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз тилини ўқитишда ишбилармонлик туризми соҳасидаги талабалар – бўлажак мутахассисларда лексик компетенсияни ошириш бўйича олинган натижалар, ишлаб сҳиқилган методик ва амалий тавсийалар асосида:            талабаларда бизнес-туризмга оид касбий терминларни конструктив муҳокама қилиш кўникмаларини такомиллаштиришга хизмат қилувчи “Инкрементал (босқичма-босқич) лексик ўзлаштириш механизми (Инcрементал мечанисм оф лехиcал аcқуиситион)” лингвостатистик таҳлил асосида фаол луғат минимумини белгилаш ва лингвистик ҳамда лингводидактик ёндашувлар асосида ишлаб чиқилиб, унинг амалий қўлланилиши натижасида талабаларнинг касбий мулоқотда соҳа терминларини тўғри ва самарали қўллаш малакалари такомиллаштиришга оид илмий натижасидан “Энглиш-Руссиан эдуcатионал диcтионарй оф тоурисм термс” инглизча-русча тематик луғати яратилган (Публишер: ГлобеЕдит, ИСБН: 978-620-0-64177-9, Додо Боокс Индиан Оcеан Лтд. анд ОмниСcриптум С.Р.Л Публишинг Гроуп, Републиc оф Молдова, Эуропе, 2023). Натижада туризм терминлари ишбилармонлик туризм соҳасидаги талабалар-бўлажак мутахассисларнинг лексик компетенсиясини такомиллаштиришга хизмат қилган;
             лексикани ўқитишда вужудга келувчи фоссилизация (қотиб қолиш), интерференсия, мулоқот техникаси, чет тилидаги билимларни ўзлаштириш ва қўллаш ҳамда коммуникатив тўсиқлар каби психологик омилларни енгиш босқичлари когнитив, эмоционал ва коммуникатив ёндашувларни уйғунлаштиришга асосланган интеграцияланган лингвопсихологик модел орқали асосланиб, натижада мазкур омилларни енгишнинг онгли англаш, эмоционал таянчни шакллантириш, стратегик ёндашувни қўллаш ва мулоқот фаоллигини ошириш каби босқичлари аниқланганлиги борасидаги натижалардан “Энглиш фор Тоурисм” номли ўқув қўлланмада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг 2024-йил 29-июндаги “Электрон ҳисоблаш машиналари учун яратилган дастурнинг расмий рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида”ги ДГУ 40883 рақамли гувоҳномаси ва Термиз давлат университетининг 2023-йил 11-октябрдаги 366-ПЎ-сонли буйруғи асосидаги 366-ПЎ-037-сон нашр гувоҳномаси) ҳамда интерфаол технологиялар асосида инглиз тилини ўқитишда ишбилармонлик туризми бўйича талабалар-бўлажак мутахассисларнинг лексик компетенсиясини ошириш бўйича таклифлар “61010400 – Туризм (фаолият йўналишлари бўйича)” йўналишининг малака талаблари мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги ҳузуридаги Олий таълим илмий-тадқиқот марказининг 2023-йил 1-декабрдаги 02/01-01-175-сон маълумотномаси). Натижада ўқув қўлланма ва малака талаблари мазмуни илмий-назарий тавсиялар асосида бойитилган;
              самарадорликка эришишга хизмат қилувчи “ВАДЕМЕКУМ” машқлар тизими муҳим восита эканлиги, туризм терминлар тизимининг мажбурийлик, лексикографик ўрганилганлик, талабаларнинг туризм бўйича назарий билимларини ҳисобга олиш каби фаол лексик минимум мезонлари ҳамда интерфаол технологиялар (“Прогрессив баҳс”, “Аквариум”, Эмпатия методи (шахсий аналогия))ни ўзаро вертикал интеграция қилиш асосида далилланганлигига доир натижаларидан Термиз давлат университетида  2021-2025-йилларда амалга оширилиши мўлжалланган 617309-ЭПП-1-2020-1-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП рақамли “Триггеринг инновативе аппроачес анд энтрепренеуриал скиллс фор студенц тҳроугҳ cреатинг cондитионс фор градуатеъс эмплоябилитй ин Cентрал Асиа – ТРИГГЕР” номли лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг 2024-йил 19-июлдаги “Электрон ҳисоблаш машиналари учун яратилган дастурнинг расмий рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида”ги ДГУ 41452 рақамли гувоҳномаси, Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги “ Интеллектуал мулк маркази” давлат муассасасининг 2024-йил 29-июлдаги “Муаллифлик ҳуқуқи обектларини депонентлаш тўғрисида”ги 007859 рақамли гувоҳномаси ҳамда Термиз давлат университетининг 2024-йил 8-августдаги 06/12-2613-сон маълумотномаси). Натижада ишбилармонлик туризми соҳасидаги талабалар – бўлажак мутахассисларнинг фаол луғат бойлигини ва лексик компетенсияни оширишга эришилган.
             Б2 даражадаги лексик компетенсияни такомиллаштиришнинг инновацион таълим модели ишлаб чиқилиб, унинг самарадорлиги лексик компетенсиясининг лингвистик, методологик ва психологик компонентларини такомиллаштириш бўйича функсионал механизм (когнитив-интегратив механизм, коммуникатив-прагматик механизм)лар орқали, ҳамда нофилологик таълим муассасаларида лексикани ўқитиш мазмунининг таркибига когнитив-коммуникатив компонентни қўшиш асосида исботланганлиги хусусидаги мулоҳазалардан “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Ўзбекистон ёшлари” номли эшиттиришлар ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2023-йил 23-октябрдаги 04-36-1575-сон маълумотномаси). Натижада туризм соҳаси мутахассислари ва талабаларига инглиз тилидан самарали фойдаланиш, коммуникатив маданиятлараро, лингвомаданий ва таянч касбий компетенсияларни ўргатишнинг мазмунли ва мувозанатли ёндашувини тушунтириш бўйича тавсиялар берилган;

Yangiliklarga obuna bo‘lish