Назарова Наргиз Мардоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Оламнинг лисоний манзарасида “яхшилик” ва “ёмонлик” консепти масаласи”, 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: №B023.3.PhD/Fil3971  
Имий раҳбар: Шахабитдинова Шохида Хошимовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Мирзаҳидова Муяссар Инамжановна, филология фанлари доктори, профессор; Азамов Омаджон Бурхонович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади оламнинг лисоний манзарасида “яхшилик” ва “ёмонлик”  консептининг лингвокултурологик, прагматик хусусиятлари ва амалий аҳамиятини очиб беришдан иборат.  
III.   Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“яхшилик” ва “ёмонлик”нинг консептуал қарама-қаршилигида “яхшилик” нинг ўзаги ахлоқ, раҳм-шафқат, севги ва адолат каби, “ёмонлик”нинг ядроси шафқацизлик, худбинлик ва зўравонлик каби  жиҳатлар билан боғлиқлиги, ядро доирасида лексик даражаланиш бирликларини унинг синонимлари ташкил этиши аниқланган;
“яхшилик” ва “ёмонлик” консептларининг турли миллат вакиллари онгида намоён бўлиш усуллари ўртасидаги семантик муносабатларнинг марказий ва муҳим ўлчовлари – немис тилида яхшилик консепти “дас Гут”, ўзбек тилида эса “яхшилик”  отлари билан ифодаланиши, иккала тилда ҳам ушбу консептнинг “яхши, ижобий, яхшиликка қаратилган” каби маънолари ўхшаш, немис тилида ўзига хослик “дас Гут” асосий лексемасида “мулк”, “товар, юк”, “материал, маҳсулот”, “рудали тош” ва “асбобсозлик” каби семаларнинг мавжудлигида эканлиги очиб берилган;
“яхшилик” ва “ёмонлик” фалсафий тушунчаларининг лексикографик тавсифи – тарихий контекст, этимология, синоним, антоним кабилар– аниқланиши орқали “яхши” ва “ёмон” тушунчаларининг кесишиш майдони илмий-когнитив тавсифланиб, консептуал қарама-қаршилик семантикаси асосида “яхшилик – ёмонлик” консептуал оппозициясининг ядроси ва ядро зонасини акс эттириши асосланган;
“яхшилик” ва “ёмонлик” тушунчалари ушбу этник гуруҳларнинг ахлоқий дунёқарашига таъсир этувчи маданий истиқбол, эътиқод тизимлари ва қадриятлардан иборат эканлиги, тажриба, вазият контекстлари, ҳиссий ҳолат, вақт ва ижтимоий роллар таҳлили фазилат ва иллатнинг ўзгарувчан таърифлари реал ҳаётда қандай контекстлаштирилганлиги аниқланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Оламнинг лисоний манзарасида “яхшилик” ва “ёмонлик”  консепти масаласи” мавзусида олиб борилган тадқиқот асосида: 
диссертациянинг мулоқотда яхшилик ва ёмонликнинг акс этиш хусусиятлари: мураккаб жумлалардан, параллелизмдан, риторик саволлардан, юридик дискурсда шахссиз ва шахси номаълум конструксиялардан фойдаланиш; “яхшилик” ва “ёмонлик” фалсафий тушунчаларининг лексикографик тавсифи аниқланиши орқали “яхши” ва “ёмон” тушунчаларининг кесишиш майдони илмий-когнитив асосланиб, консептуал қарама-қаршилик семантикаси асосида “яхшилик – ёмонлик”  консептуал оппозициясининг ядроси ва ядро зонаси, унинг ўзбек ва немис миллати вакиллари онгида намоён бўлиш усуллари мисоллар таҳлиллари “яхши” ва “ёмон” тушунчаларни алмаштиришдан фойдаланиш хусусиятларига доир хулоса ва натижаларидан Андижон давлат университетида 2018-2020-йилларда бажарилган “ПЗ-20170926286. Ўзбек суд амалий лингвистикаси тадқиқи” давлат амалий-тадқиқот дастурлари доирасидаги лойиҳада фойдаланилган (Андижон давлат университетининг 2023-йил 14-декабрдаги №39-01-2733-сон маълумотномаси). Натижада тилнинг муайян актида қўлланилувчи айрим бирликларининг ўзига хосликлари очиб берилган. 
  Диссертациясининг “яхшилик” ва “ёмонлик”  консептлари ўртасидаги семантик муносабатлар тизимли ўрганилиб, уларнинг марказий ва муҳим  ўлчовлари қиёсланиши, мисоллар таҳлили орқали “яхшилик-ёмонлик”нинг  консептуал спектри турли менталитетда  ўзига хос намоён бўлишини ажратишга доир хулоса ва натижаларидан Андижон давлат университетида 2022-2023-йилларда бажарилган “№ ИЛ-402104213. Ўзбек тилида электрон лингвистик энциклопедик луғат ишлаб чиқиш” давлат инновацион-тадқиқот дастурлари доирасидаги лойиҳада ихтисослашган атамалар тавсифида фойдаланилган (Андижон давлат университетининг 2023-йил 14-декабрдаги №39-01-2731-сон маълумотномаси). Натижада хусусий дискурс тавсифида қўлланилувчи айрим бирликларининг озига хосликлари очиб берилган. 
Тадқиқотнинг “яхшилик” ва “ёмонлик” фалсафий тушунчаларининг лексикографик тавсифи аниқланиши орқали “яхши” ва “ёмон” тушунчаларининг кесишиш майдони илмий асослаш ҳамда консептуал қарама-қаршилик семантикаси асосида “яхшилик – ёмонлик” консептуал оппозициясининг ядроси ва ядро зонаси аниқланиб, унинг  ўзбек ва немис миллати вакиллари онгида намоён бўлиш усулларига доир натижалари ва материалларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали  ДУК “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Миллат ва маънавият”, “Адабий жараён”, “Жаҳон адабиёти” номли эшиттиришларида (2023-йил ноябр ва декабр ойлари) фойдаланилган ( Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 25-декабрдаги 04-36-1964-сон маълумотномаси).  Натижада, эшиттиришларнинг илмий савияси ортган, радиотингловчилар “яхшилик” ва “ёмонлик” консептининг  ўзбек миллатида шаклланиши, қўлланиши ва аҳамияти лингвокултурологик ва прагматик ёндашув асосида аниқлаш, “яхшилик” ва “ёмонлик” консептининг немис миллатида шаклланиши, қўлланиши ва аҳамияти лингвокултурологик ва прагматик ёндашув асосида аниқлаш каби  ўзига хос жиҳатлари ҳақида маълумотларга эга бўлганлар.