Қамбаров Нодирбек Маматқодировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Умумтаълим мактабларининг 5-6-7-синфларида немис тили ўқитишнинг психолингвистик хусусийатлари”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (немис тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Ped1104
Илмий раҳбар: Юсупова Шохидахон Жалолиддиновна, педагогика фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти ҳузуридаги PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01. рақамли Илмий кенгаш асосида тузилган бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Артиқова Муҳайё Ботиралиевна, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Саидумар Сайдалиев, педагогика фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади умумтаълим мактабларининг 5-6-7-синфларида немис тили ўқитишнинг психолингвистик хусусийатларини ўрганиш ва тавсийалар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
5-6-7 синф ўқувчиларининг нутқ кўникмасини ривожлантиришда психик (ҳис этиш, эътибор бериш, хотира, тасаввурга эга бўлиш, идрок қилиш) функсийаларни инобатга олган холда лингводидактик йондашувлар асосида аутентик материаллар тизими ишлаб чиқилган;
ўқувчиларнинг таълимий компетенсийасини ривожлантиришда психосоциологик ва психофизиологик сифатларни шаклантирувчи нутқий механизмлар билан ҳамкорликда ишлаш технологийалари такомиллаштирилган;
интроспексийа психологик методидан самарали фойдаланган холда ўқувчилар ўз хатоларини тушиниб етиши (Селбстеинсчäтзунг) ва тўғрилай олиш (Феҳлер корригиерен) қобилийатини ривожлантиришга қаратилган методик таъминоти ривожлантирилган;
интерактив методлар йордамида актив лексик минимумни ошириш ва ўқувчиларнинг танқидий фикрлашини ривожлантиришга қаратилган машқлар тизими такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
мактаб ўқувчиларининг немис тилида таълимий компетенсийасини ривожлантиришга қаратилган “Деуцч” ўқув қўлланмаси нашр қилинган. (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 18 августдаги 356-сонли гувоҳномаси 5111400 “Хорижий тил ва адабийоти” таълим йўналиши ва бўлажак ўқитувчилар учун). Натижада мактаб ўқитувчиларининг дарс жарайонини самарали ташкил этишига хизмат қилган;
чет тилини ўқитишда педагогик, дидактик, психолингвистик хусусийатларидан келиб чиққан ҳолда мулоқотни амалга ошириш технологийаларидан Ф.Ш.Ризқулов раҳбарлигида 2011-2014 йилларида бажарилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологийалари асосида виртуал ресурслар йаратиш ва ўқув жарайонига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институти 2022 йил 17 февралдаги №267/30.02.01 сонли маълумотномаси). Натижада нутқий фаолийатни амалга оширишга тегишли аутентик материалларни йаратишга хизмат қилган.
ўқувчининг йоши, индивидуал хусусийатларини ҳисобга олиш, чет тил ўқитишда ўсмир психологийасининг ўзига хос хусусийатларини ўрганиш, 5-6-7-синф ўқувчиларининг ўзига хосликлари бўйича педагогик ҳамда психологик илмий-назарий хулосаларидан ўқув методик мажмуаларини такомиллаштиришда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Халқ Таълими Вазирлиги ҳузуридаги Республика Таълим Марказининг 2021 йил 7 декабрдаги №01/11-02/02-1701 сонли маълумотномаси). Натижада ўқувчиларнинг немис тилида таълимий компетенсийасини ривожлантириш ҳамда ўқув жарайонини самарали ташкил этишга хизмат қилган.
умумтаълим мактабларнинг 5-6-7-синфларида немис тили ўқитишнинг психолингвистик ўзига хос хусусийатлари, тил ўрганишдаги қийинчиликларни бартараф этиш йўллари, ўқувчиларда таълимий компетенсийасини ривожлантиришга доир назарий ва амалий хулосаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанийаси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририйати томонидан таййорланган “Таълим ва тараққийот”, “Болалар ва биз” номли эшиттиришларини таййорлашда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2021 йил 13 сентйабрдаги №04-25-1477 сонли маълумотномаси). Натижада немис тилини ўқитишда ўқувчининг мулоқот жарайонида руҳий кечинмалари ва нутқий фаолийати билан боғлиқ жиҳатларини ўрганишга доир таклиф ва тавсийалари оммалаштирилган.