Хамдамов Шерали Абдихамидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қандли диабет фонида ўпка абцессларида VAC-терапия ффективлигини морфологик баҳолаш», 14.00.15 – Патологик анатомия, 14.00.27 – Хирургия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Tib3041.
Илмий раҳбарлар: [Исраилов Ражаббай], тиббиёт фанлари доктори, профессор; Охунов Алишер Орипович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Нишанов Данияр Анарбаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Мамаражабов Собиржон Эргашевич, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Хожа Аҳмад Яссавий номидаги Халқаро қозоқ-турк университети (Қозоғистон Республикаси).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: VAC терапияси самарадорлигини тажриба шароитида морфологик жиҳатдан асослаш орқали ўпка абцесси билан хастланган беморларни қандли диабет негизида даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қандли диабет негизида абцесс ривожланишида ўпка тўқималаридаги дастлабки морфологик ўзгаришлар қон томирларининг диффуз кўпайиши, қон томир деворининг дезорганизацияси, шиш ва периваскуляр қон кетишнинг ривожланиши, интералвеоляр септанинг лейкоцитар инфилтрацияси, ўпка тўқималарининг қон кетиши ва дисателектазининг кўчайиши билан намоён бўлиши  асосланган;
қандли диабет негизида ўпка абцессининг тажриба модели бўлган ҳайвонларда зарарланиш ўчоқларини санация қилишда вакуум терапиясининг морфологик самарадорлиги қандли диабет учун характерли бўлган экссудатив фаза ва деструктив ўзгаришларнинг сўрилиши жадалашиши шаклида намоён бўлиши исботланган; 
қандли диабет негизида ўпка абцессларини санация қилиш мақсадида вакуум терапиясини қўллаш орқали даволашнинг дастлабки босқичларида эндотелиал ҳужайралар миграцияси ва пролиферацияси, ангиогенези тезлашиши, грануляция тўқималарининг жадал шаклланиши натижасида регенератив жараёнларнинг яхшиланиши исботланган;
чуқур жойлашган йирингли-некротик жараёнларни даволашда бошқариладиган вакуум терапиясини ўтказиш мосламаси асосида қандли диабет билан хасталанган беморларда ўпка абцессини даволашда бошқариладиган салбий босим усулини VAC терапияси перфекал яллиғланиш ва инфилтрацияни камайтириш орқали регенрация жараёнини кучайтириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қандли диабет негизида ўпка абцессларида VAC-терапия самардорлигини морфологик баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: қандли диабет негизида абцесс ривожланишида ўпка тўқималаридаги дастлабки морфологик ўзгаришлар қон томирларининг диффуз кўпайиши, қон томир деворининг дезорганизацияси, шиш ва периваскуляр қон кетишнинг ривожланиши, интералвеоляр септанинг лейкоцитар инфилтрацияси, ўпка тўқималарининг қон кетиши ва дисателектазининг кўчайиши билан намоён бўлиши  асосланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятини мувофиқлаштириш бўлими томонидан 2023 йил 30 январда 7-сон билан тасдиқланган «Қандли диабет касаллиги бор беморларда ўпка абцессини даволашда VАC-терапияни қўллаш» ва «Морфо-структурные изменения в легких при их гнойно-деструктивных заболеваниях на фоне сахарного диабета» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.09.2023 йилдаги 98-сон ҳамда Бекобод шаҳар марказий шифохонаси бўйича 27.04.2024 йилдаги 88-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қандли диабет негизида ўткир ўпка абцесси билан хасталанган беморларни эрта даврларда ташхислаш ва даволашда VAC-терапия қўллаш орқали беморларнинг клиник жихатдан соғайиши, йирингли-деструктив жараённинг сурункали шаклга ўтиш ҳолатлари ва ўлимга олиб келадиган беморлар сонининг камайишида намоён бўлади. Шу билан бирга, ўпка паталогияларида  бажариладиган радикал яъни, органларни олиб ташлаш операцияларини ўтказиш заруратидан қочиш, шифохонада ётоқ кунларини қисқартириш, ногиронликни камайтириш ва беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада эрта муддатларда яхшилаш имконини берганлиги билан изоҳланган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда ўртача 7 кундан 21 кунгача даволаш ва оператив давога сарфланадиган 2578000 сўмдан 6440000 сўмгача бюджет маблағлари қандли диабет касаллиги таъсирида ўпка тўқимасида қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлган оғир асорат ва леталлик даражасини олдини олиш натижасида иқтисод қилинади.
иккинчи илмий янгилик: қандли диабет негизида ўпка абцессининг тажриба модели бўлган ҳайвонларда зарарланиш ўчоқларини санация қилишда вакуум терапиясининг морфологик самарадорлиги қандли диабет учун характерли бўлган экссудатив фаза ва деструктив ўзгаришларнинг сўрилиши жадалашиши шаклида намоён бўлишини исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятини мувофиқлаштириш бўлими томонидан 2023 йил 30 январда 7-сон билан тасдиқланган «Қандли диабет касаллиги бор беморларда ўпка абцессини даволашда VАC-терапияни қўллаш» ва «Морфо-структурные изменения в легких при их гнойно-деструктивных заболеваниях на фоне сахарного диабета» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.09.2023 йилдаги 98-сон ҳамда Бекобод шаҳар марказий шифохонаси бўйича 27.04.2024 йилдаги 88-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қандли диабет негизида ўпка абцессининг тажриба модели бўлган ҳайвонларда зарарланиш ўчоқларини санация қилишда вакуум терапиясининг морфологик самарадорлиги қандли диабет учун характерли бўлган экссудатив фаза ва деструктив ўзгаришларнинг сўрилиши жадалашиши шаклида намоён бўлишини исботлаш натижасида, қандли диабетга чалинган беморларда йирингли-деструктив ўпка касалликлари ўпка тўқималарида некробитик жараёнлар ривожланишининг юқори қисми унинг зарарланишининг гангреноз шакллари шаклланиши билан намоён бўлиши очиб бериш ва қандли диабет негизида ўткир ўпка абцесси билан хасталанган беморларни эрта даврларда ташхислаш ва даволашда VAC-терапия қўллаш орқали беморларнинг клиник жихатдан соғайиши, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда ўртача 7 кундан 21 кунгача даволаш ва оператив давога сарфланадиган 2578000 сўмдан 6440000 сўмгача бюджет маблағлари қандли диабет касаллиги таъсирида ўпка тўқимасида қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлган оғир асорат ва леталлик даражасини олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: қандли диабет негизида ўпка абцессларини санация қилиш мақсадида вакуум терапиясини қўллаш орқали даволашнинг дастлабки босқичларида эндотелиал ҳужайралар миграцияси ва пролиферацияси, ангиогенезни тезлашиши, грануляция тўқималарининг жадал шаклланиши натижасида регенератив жараёнларнинг яхшиланиши исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятини мувофиқлаштириш бўлими томонидан 2023 йил 30 январда 7-сон билан тасдиқланган «Қандли диабет касаллиги бор беморларда ўпка абцессини даволашда VАC-терапияни қўллаш» ва «Морфо-структурные изменения в легких при их гнойно-деструктивных заболеваниях на фоне сахарного диабета» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.09.2023 йилдаги 98-сон ҳамда Бекобод шаҳар марказий шифохонаси бўйича 27.04.2024 йилдаги 88-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қандли диабет негизида ўпка абцессларини санация қилиш мақсадида вакуум терапиясини қўллаш орқали даволашнинг дастлабки босқичларида эндотелиал ҳужайралар миграцияси ва пролиферацияси, ангиогенезни тезлашиши, грануляция тўқималарининг жадал шаклланиши натижасида регенератив жараёнларнинг яхшиланишида юзага келадиган қон кетишларни ҳамда организмда кечадиган функционал ўзгаришларни олдини олишга асос бўлишнинг патоморфологик модели яратилганлиги билан асосланган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда ўртача 7 кундан 21 кунгача даволаш ва оператив давога сарфланадиган 2578000 сўмдан 6440000 сўмгача бюджет маблағлари қандли диабет касаллиги таъсирида ўпка тўқимасида қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлган оғир асорат ва леталлик даражасини олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: чуқур жойлашган йирингли-некротик жараёнларни даволашда бошқариладиган вакуум терапиясини ўтказиш мосламаси асосида қандли диабет билан хасталанган беморларда ўпка абцессини даволашда бошқариладиган салбий босим усулини VAC терапияси  перфекал яллиғланиш ва инфильтрациянинг камайтириш орқали регенрация жараёнини кучайтириш исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятини мувофиқлаштириш бўлими томонидан 2023 йил 30 январда 7-сон билан тасдиқланган «Қандли диабет касаллиги бор беморларда ўпка абцессини даволашда VАC-терапияни қўллаш» ва «Морфо-структурные изменения в легких при их гнойно-деструктивных заболеваниях на фоне сахарного диабета» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.09.2023 йилдаги 98-сон ҳамда Бекобод шаҳар марказий шифохонаси бўйича 27.04.2024 йилдаги 88-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қандли диабет билан хастланган беморларда ўпка тўқималарининг бу тури йирингли яллиғланиш жараёнини умумийлаштириш шаклида асоратларнинг юқори қисми билан бирга келиши кўрсатиб ўтилган ва бунинг натижасида қандли диабет фонида ўпка абцессларини санация қилиш учун VAC терапиясидан фойдаланишнинг самарали усули ўртача манфий босим режими - 62,5 мм.симуст.тенг эканлиги баҳолаш тартиби ишлаб чиқиш ва унинг амалиётга татбиқ натижасида ўпка абцессида бажариладиган операцияларини ўтказиш заруратидан қочиш, шифохонада ётоқ кунларини қисқартириш, ногиронликни камайтириш ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш билан изоҳланган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитда ўртача 7 кундан 21 кунгача даволаш ва оператив давога сарфланадиган 2578000 сўмдан 6440000 сўмгача бюджет маблағлари қандли диабет касаллиги таъсирида ўпка тўқимасида қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлган оғир асорат ва леталлик даражасини олдини олиш натижасида иқтисод қилинади.