Орипова Лайло Зафаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар: 
    Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Қашқадарё воҳаси адабий муҳити тарихи” (1991 – 2022 йй.), 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2023.3.PhD/Tar.1576 
Илмий раҳбар: Хасанов Акрам Мўминович тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети. PhD.03/27.02.2021.Tar.70.05.
    Расмий оппонентлар: тарих фанлари доктори, профессор Эргашева Юлдуз Алимовна; тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент Ахматов Амонкелди Хасанович                         
Етакчи ташкилот: Шаҳризабз давлат педагогика институти
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Мустақиллик йилларида Қашқадарё воҳаси адабий муҳити тарихини очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат: 
Мустақиллик йилларида Қашқадарё воҳасида ижод қилган шоир ва ёзувчилар, ижодий соҳа вакиллари, уларнинг фаолияти ва ижоди таҳлил қилиниб, А.Орипов, Ж.Жабборов, Н.Нарзуллаев, Ғулом Мирзо, Икром Отамурод, Салим Ашур, Сирожиддин Рауф, Носир Муҳаммад, Амирқул Карим, Амир Худойберди, Ғайрат Мажид, Ҳаким Сатторий, Нормурод Норқобилов, Зебо Мирзоевалар пойтахт Тошкент шаҳрида туриб ижод этиб, Қашқадарё адабий муҳити ривожи учун хизмат қилиб, “Маҳорат” дарсларини ўтказиб воҳа ёшлари билан доимий равиша ижодий учрашувлар ташкил этиб келганлиги далилланган.
Олий таълим массасаларида шоир ва ёзувчилар ҳаёти ҳамда ижодини чуқур ўрганишни самарали ташкил этиш, ёшларни адабиётга қизиқишни янада ошириш, уларни китоб ўқишга даъват этиш ва шу асосда қалбида ватанпарварлик туйғуларини юксалтириш мақсадида вилоятда ташкил этилган вилоят ёзувчилар уюшмаси қошида “Ёшлик илҳомлари”, Қарши ДУда фаолият кўрсатиб келаётган “Ижод гулшани”, Шаҳрисабз Давлат Педагогика институдаги “Юзма-юз” ижодий тўгаракларнинг самарали фаолият туфайли мустақиллик йилларида вилоят ёш ижодкорларидан 4 нафар хотин-қизлар адабиёт йўналиши бўйича Зулфия номидаги давлат мукофотига сазовор бўлганлиги исботланган.
Умум таълим мактабларида ижодий қобилиятини номоён этган ўқувчиларнинг иқтидорини ўрта аниқлаш ва уларни рағбатлантириш мақсадида “Алишер Навоий асарлари билимдони”, “Бобур ижоди билимдонлари”, “Ғазалхон ўқувчи”, “Энг китобхон ўқувчи” каби танловлар фаолияти ва вилоят ёзувчилар уюшмаси қошида фаолият юритаётган “Онажоним ше'рият”, “Умид”, “Дилкўприк”, “Нигоҳ”, “Исте'дод чорлови”, “Ниҳол” тўгаракларида таниқли шоир ва ёзувчиларнинг маҳорат дарслари ўтказилиб, бу ёш ижодкорларнинг маҳорати олиб чархланиб боришда, ёшлар қалбида адабиётга меҳрини янада ўстириб, китобхонликни тарғиб этиш борасида муҳим аҳамият касб этганлиги далилланган 
Вилоятимизда яшаб, фаолият юритган ижодкорларимиз Баҳодир Авезов, Темирпўлат Тиллаев, Назира Ўроқова, Нафас Шодмонов, Нилуфар Умарова, Ғози Раҳмон, Дилрабо Бобоқулова, Жаббор Халил, Рустам Очил, Амир Худойберди, Бойназар Йўлдошев, Муҳаммад Очил, Холмамат Ҳасан, Хосият Акрамова, Шарофат Ашурова, Бўритош Носирова сингари ижодкорларимизнинг ше'рий ва насрий асарларида Она-Ватанга муҳаббат, тарихни ўрганишга эътибор, киндик қони томган юртга меҳр улуғланганлиги далилланган
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қашқадарё воҳаси адабий муҳити тарихи (1991-2022) йиллар мавзусига оид ишлаб чиқилган хулосалар ва таклифлар асосида: Мустақиллик йилларида Қашқадарё адабий муҳити, ижодкор ёзувчилар ҳаёт йўли ва вилоят адабий муҳитига қўшган ҳиссаси, ижодкор ёшлар клуби фаолиятига доир илмий хулосалардан “Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси” нинг йиллик маънавий-маърифий режаларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 18.01.2024 йилдаги 01-03/83-сон маълумотномаси). Натижада ижодкорларнинг вилоятдаги мактаблар ва маҳаллаларда халқимизни, айниқса ёшларимизни китоб мутооласига бўлган муҳаббатини оширишга ҳизмат қилган.
Мустақиллик йилларида Қашқадарё вилояти адабий муҳити намондалари А.Орипов, Б.Қосимов, Назар Эшонқул, Турди Ҳайдар, шунингдек адабиётшунослар Б.Йўлдошев, Н.Шодмонов, Ш.Ашуроваларнинг ҳаёт йўли, вилоят адабий муҳитига қўшган ҳиссаси каби маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2023 йил 27-октябрдаги 02-31-1612-сон маълумотномаси) Натижада телетомошабинлар Қашқадарё шоирлари, ёзувчилар ва адабиётшунос олимларнинг ҳаёт йўли ҳақида яқиндан хабадор бўлишган.
Қашқадарё адабий муҳитида алоҳида ўринга эга бўлган болалар ёзувчилари, шоирлари фаолияти ва вилоятдаги мактаблардаги ижодий кечаларнинг ташкил этилиши ҳамда ёшлар ўртасида китобхонликни тарғиб этилиши каби маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2023-2024 йиллардаги маънавий маърифий режаларини шакллантиришда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024 йил 23 январдаги 04-02/3-83 сон маълумотномаси). Натижада умумий ўрта таълим мактабларида шоир ва ёзувчилар ижодига қизиққан ижодкор ёшлар билан турли хилдаги кечалар ташкил этилишига эришилган.
Қашқадарё вилояти ёзувчилар уюшмаси фаолияти, адабий алоқалари, адабий муҳит вакилларининг турли тилларда ижод қилиши хусусияти, республика адибларининг ташрифлари ва уларнинг адабий муҳитга, ёш ижодкорларнинг фаолиятига таъсири билан боғлиқ илмий хулосалардан “Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг йиллик режаларини шакллантиришда фойдаланилган” (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2024 йил 18 январдаги 01-03/83-сон маълумотномаси). Натижада мустақиллик йиллари Қашқадарё адабий муҳити тарихи масалаларини атрофлича ёритишни тарғиб этишга хизмат қилган.