Бабаева Мақсуда Муидиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юрак ритми бузилишлари билан асоратланган ўткир коронар синдромли беморларни олиб боришни такомиллаштириш”, 14.00.40 – Шошилинч тиббиёт.    
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Tib1058.
Илмий раҳбар: Кенжаев Мажид Латипович, тиббиёт фанлари доктори;
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази, DSc.04/30.12.2019. Tib.63.01. 
Расмий оппонентлар: Мухамедова Барно Фарҳадовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гадаев Абдигаффор Гадаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: И.К.Ахунбаев номидаги Қирғизистон тиббиёт академияси (Қирғизистон).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқоднинг мақсади: ўткир коронар синдромли беморларда марказий ва юрак ичи гемодинамикаси, юрак ритми вариабеллиги, кечки қоринчалар потенциаллари, хавфли қоринча аритмияларининг башоратчиларини баҳолаш, ҳамда дифференциал ёндашувни ишлаб чиқиб даволашни оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўткир коронар синдром билан оғриган беморларда юрак ритми вариабеллиги, қоринчалар кечки потенциаллари, QT дисперсия ва юрак ритми турбулентлиги ҳаётга хавф туғдирувчи омиллар сифатида сезувчанлиги исботланган;
ST элевацияли ўткир коронар синдромли беморларнинг катта базасида хавфли қоринчалар аритмияларининг ривожланишидаги мухим башоратчиларининг ўзига хослиги исботланган;  
ўткир коронар синдромли беморларда юракнинг аритмик фаоллиги баҳоланган, шу билан биргаликда чап қоринча дисфункцияси, ҳамда тож томирлар шикастланиш ҳолати исботланган;
ST элевацияли ўткир коронар синдромда шифохона ва шифохонагача тромболитик терапиянинг хавфли юрак ритми бузилишлари, касаллик асоратланиши, марказий ва юрак ичи гемодинамикаси ҳолатини баҳолаш самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
«Юрак ритми бузилишлари билан асоратланган ўткир коронар синдромли беморларни олиб боришни такомиллаштириш» мавзусидаги илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 15 январдаги 11-сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: ўткир коронар синдром билан оғриган беморларда юрак ритми вариабеллиги, қоринчалар кечки потенциаллари, QT дисперсия ва юрак ритми турбулентлиги ҳаётга хавф туғдирувчи омиллар сифатида сезувчанлиги исботланган ва эрта ташхисотини амалга ошириш, ҳамда эрта профилактика алгоритмини яратиш имконини берган. Ижтимоий самарадорлиги: Олинган маълумотлар эрта ташхис қўйиш ва хасталанишнинг натижасини прогнозлашни яхшилашга имкон беради, бу кардиолог мутахассисига юрак ритми бузилишлари билан асоратланган ўткир коронар синдромли беморларда даволанишнинг мақсадга мувофиқлиги тўғрисида фикр билдиришга ёрдам беради. Бундан ташқари, тадқиқот натижалари асоратларнинг ривожланишига тўсқинлик қилади ва шу билан беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилади. Иқтисодий самарадорлиги: Тиббий ва ижтимоий жиҳатларини ўрганиш ва таҳлил қилишнинг такомиллаштирилган усуллари бўйича ишлаб чиқилган услубий тавсиялар ёш беморларда ўткир коронар синдром кечишини, касаллик ҳолатини баҳолашни ва ушбу тоифадаги беморларга тўғри даволанишни буюришда 200.000 (икки юз минг) сўмни тежаш ҳисобида ижтимоий ҳамда иқтисодий самарадорликка эришиш имконини беради. Хулоса: Текширув олиб борилган вақт давомида (2018-2021) эрта догоспитал миокард реваскулиризациясини STэЎКС беморларда қўллаш бу марказий гемодинамикага ижобий таъсир кўрсатди ва ЎКСда қоринчалар фибрилляциясининг учраш частотасини 7,2% дан 2,4% гача камайтирди, шу билан бирга текширув олиб борилган вақт давомида қоринчалар тахикардияси частотаси деярли ўзгармади ва 1,6% ни ташкил этди ( 2,0%.). Умуман олганда, текширув олиб борилган вақт давомида ЎКС да қоринчалар аритмиясининг учраш частотаси 9,2% дан 4,4% гача камайди.
иккинчи илмий янгилик ST элевацияли ўткир коронар синдромли беморларнинг катта базасида хавфли қоринчалар аритмияларининг ривожланишидаги мухим башоратчиларининг ўзига хослиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги шундан иборатки, юрак ритми бузилишлари билан асоратланган ўткир коронар синдроми клиник кечиши ва унинг асоратланишининг бирламчи ва иккиламчи профилактикаси учун клиник амалиётга кенг жорий этиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: фатал аритмиялар билан билан асоратланган ўткир коронар синдромида  тромболитик терапияси усулининг мукаммаллаштирилиши ва терапевтик амалиётга киритилиши ҳисобига ҳар бир беморни стационар даволаш бўйича 147000 сўмни тежаш имконини берди. Хулоса: Иккиламчи қоринчалар фибрилляцияси кузатилган беморларда касалликнинг кечиши асоратлари биринчи гуруҳдаги беморларга нисбатан сезиларли даражада ёмонроқ. Эрта догоспитал миокард реваскулиризацияси (ТЛТ) ўтказилган беморларда кардиоген шок, ўпка шиши, миокард инфарктининг қайталаниши, юрак ритми ва юрак ўтказувчанлигининг бузилиши, ўлим ҳолатлари текширув вақтида сезиларли камайди.
учинчи илмий янгилик: ўткир коронар синдромли беморларда юракнинг аритмик асоратлари билан биргаликда чап қоринча дисфункцияси ҳамда тож томирлар шикастланиш аҳамияти асосланган; Ижтимоий самарадорлиги: тадқиқот натижалари аритмик асоратларнинг ривожланишига тўсқинлик қилади ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилайди, ҳамда ўткир коронар синдромида ўзининг дигностик алгоритмини шакллантириш, касалликни аниқлаштириш даврини қисқартириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: Тиббий ва ижтимоий жиҳатларини ўрганиш ва таҳлил қилишнинг такомиллаштирилган усуллари бўйича ишлаб чиқилган услубий тавсиялар беморларда фақат аритмиялар билан асоратланган ўткир коронар синдромида тромболитик терапия, касаллик ҳолатини баҳолашни ва ушбу тоифадаги беморларга тўғри даволанишни буюришда бир юз қирқ етти минг сўмни тежаш ҳисобида ижтимоий ҳамда иқтисодий самарадорликка эришиш имконини берди. Хулоса:Реперфузион қоринчалар фибрилляциясига чалинган беморларда касалхонада ўлим ҳолатининг кузатилиши Эрта догоспитал миокард реваскулиризацияси (ТЛТ) ўтказилган беморларга нисбатан шифохонада ўтказилган миокард реваскуляризацияси (ТЛТ) олган беморларда ўлим ҳолати сезиларли даражада кам кузатилди.
тўртинчи илмий янгилик: ST элевацияли ўткир коронар синдромида шифохонада ва шифохонагача бўлган тромболитик терапиянинг юрак ритми бузилишлари, марказий ва юрак ичи гемодинамикаси ўзгариши каби асоратларини олдини олувчи таклиф этилган алгоритм самарадорлиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги: Реперфузион қоринчалар фибриллятсиясига чалинган беморларда касалхонада ўлим ҳолатининг кузатилиши эрта догоспитал миокард реваскулиризатсияси ўтказилган беморларга нисбатан шифохонада ўтказилган миокард реваскуляризатсияси олган беморларда ўлим ҳолати ишонарли даражада кам кузатилган. Олинган тадқиқот натижалари кардиология, интенсив терапия ва шошилинч тиббий ёрдам соҳаларида қўлланилиши тавсия этилган, ҳамда ST сегмент кўтарилган ўткир коронар синдромда шифохонагача ТЛТ амалиётини қўллаш орқали турли хил аритмик асоратларнинг кам учраши, реперфузия жараёнининг самарадорлигининг ошишига имкон бериши асосланган шу сабабли юрак ритми бузилишлари билан асоратланган ўткир коронар синдромли беморларни олиб боришда тромболитик терапия ўтказиш касалликларни асоратларини олдини олиши қийматини оширган. Иқтисодий самарадорлиги: текширувдан фойдаланиб ташхислаш ҳисобидан ҳар бир нафар бемордан тромболитик терапия қиёсий самарадорлигини ўрганиш ва баҳолаш натижасида тез тиббий машинасида қўллаганда беморларда ўлим кўрсаткичини камайганлиги, хаёт учун хавфли аритмияларнинг камроқ учрашиб мехнат қобилятининг тезроқ тикланиши давлат бюджетига    тежаш имконини берган. Хулоса: Қоринчалар тахикардияси кузатилган беморларда касалликнинг кечиши қоринчалар тахикардияси кузатилмаган беморларга нисбатан сезиларли даражада ёмон кечди. Қоринчалар тахикардияси, ўпка шиши, миокард инфарктининг қайталаниши, юрак ритми ва ўтказувчанлигининг бузилиши, ўлим ҳолатлари касалхонада даволаниш жараёнида тез-тез учраши исботланди. 
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Юрак ритми бузилишлари билан асоратланган ўткир коронар синдромли беморларни олиб боришни такомиллаштириш» мавзусидаги диссертацион тадқиқоти натижаларининг амалиётга жорий қилинганлиги тўғрисида илмий янгиликни бошқа даволаш-профилактика муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг 2025 йил  13-январдаги 01/5-сонли хати юборилган.