Хақназарова Сайёра Абдурахмоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи) “Абдулла Шер лирикасида поетика масалалари (анъана, новаторлик ва адабий таъсир)”, 10.00.02 - ўзбек адабиёти ихтисослиги.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Fil2886
Илмий раҳбар: Сулаймонов Мўминжон Юсубжонович филология фанлари номзоди, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.76.04.
Расмий оппонентлар: Исмоилов Илёс Абдуқаюмович, филология фанлари доктори, профессор; Шаҳло Ҳожиева Ҳазратовна филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Абдулла Шер лирикасида анъана турлари ва новаторликнинг ўзига хос жиҳатларини тадқиқ этиш ҳамда шоир ижодига бўлган адабий таъсир масалаларини ёритишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Абдулла Шернинг жаҳон адабий ва бадиий тамаддуни намуналаридан озиқ олган ҳолдаги ўзбек адабиётидаги маънавий-маърифий қиёфаси, қатъий позицияси, тафаккур тарзи, дунёқараши, адабий-эстетик қарашлари, ижтимоий-адабий муҳитда тутган ўрни аниқланган;
шоир яратган турли жанрдаги бадиий асарларининг илмий-бадиий таҳлили орқали унинг поетик маҳорати, ўзига хос услуби, шеърларидаги фалсафий мушоҳадалари, олам ва одам, жамият ва шахс ўртасидаги муносабатларнинг бадиият тили орқали ифодаси, халқ тарихининг турли даврларидаги эврилишлар талқини тарихий-маданий жиҳатдан очиб берилган;
Абдулла Шер маҳоратили таржимонлиги шоир томонидан Ҳайнриҳ Ҳайне шеърларининг ўзбекча таржимасидаги ўзбек тилининг бадиий ифода ва кўчимларга бой эканлигини кўрсатиб бера олганлиги, таржима жараёнининг шоир ижодига кенг қамровли таъсир қилганлиги, лирик таржималаридаги инсоний тюғуларнинг ифодаланиши шоирнинг ўзигагина хос индивидуал бадииятга эга эканлиги далилланган;
шоирнинг бадиият олами ва ижодий маҳсулларидаги шеърий санъатлар ҳамда бадиий воситаларнинг ўринли қўлланиши, уларнинг бетакрор ва бадиий пухта-пишиқлиги моҳирлик, закийлик билан сўз танлаши ижодкорнинг индивидуал услубга хос эканлиги, лирик образ яратишдаги бадиий кучининг тарихий-ижтимоий, миллий-маданий ва адабий-бадиий омиллари исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорийланиши. Абдулла Шер лирикасида поетика масалаларини (анъана, новаторлик, адабий таъсир) ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар қуйидаги ишларда жорийланган:
Абдулла Шернинг яратган турли жанрдаги бадиий асарларининг илмий-бадиий таҳлили орқали унинг поетик маҳорати, ўзига хос услуби, шеърларидаги фалсафий мушоҳадалари, олам ва одам, жамият ва шахс ўртасидаги муносабатларнинг бадиият тили орқали ифодаси, халқ тарихининг турли даврларидаги эврилишлар талқини тарихий-маданий жиҳатдан очиб берилган хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2021-2022-йилларга мўлжалланган ИЛ-402104474. “болалар адабиёти. уз мултимедиали электрон платформ ва унинг мобил иловасини яратиш” мавзусидаги инноватион лойиҳани бажаришда фойдаланилди. (Маълумотнома № 04/1-4189 2024- йил,18-декабр). Натижада лойиҳанинг илмий-назарий консепсияси янги фикр-мулоҳазалар билан бойишига эришилган;
Абдулла Шер маҳоратили таржимонлиги шоир томонидан Ҳайнриҳ Ҳайне шеърларининг ўзбекча таржимасидаги ўзбек тилининг бадиий ифода ва кўчимларга бой эканлигини кўрсатиб бера олганлиги, таржима жараёнининг шоир ижодига кенг қамровли таъсир қилганлиги, лирик таржималаридаги инсоний тюғуларнинг ифодаланиши шоирнинг ўзигагина хос индивидуал бадииятга эга эканлиги далилланган ўринлардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Шеърият ва Бадиий таржима кенгашлари ҳисобот йиғилишларида,“Онажоним шеърият” тўгараги ва Эркин Воҳидов номидаги ижод мактабида ўтган ижодий кечалар, “Маҳорат дарслари”да фойдаланилган.(Ўзбекистон Ёзувчилар Уюшмасининг 2023-йил 5-июлдаги № 01-03/ 834-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Ёзувчилар Уюшмаси “Бадиий таржима” кенгаши ва ёш ижодкорлар семинарларининг илмий, назарий ва амалий жиҳатлари янада бойиган;
шоирнинг бадиият олами ва ижодий маҳсулларидаги шеърий санъатлар ҳамда бадиий воситаларнинг ўринли қўлланиши, уларнинг бетакрор ва бадиий пухта-пишиқлиги моҳирлик, закийлир билан сўз танлаши ижодкорнинг индивидуал услубга хос эканлиги, лирик образ яратишдаги бадиий кучининг тарихий-ижтимоий, миллий-маданий ва адабий-бадиий омиллари исботланган илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон Телерадиоканали” 2023-йил апрел ойидаги “Адабий жараён”, “Бедорлик”, 2024 йил март ва август ойларидаги “Умр дафтари” дастурларини самарали амалга оширишда, уларнинг ссенарийларини тайёрлашда қўлланилди. (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон Телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 9-сентябрдаги 04–36–944-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатув ва радиоешиттиришлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни маънавий-маърифий ва бадиий жиҳатдан мукаммаллашган.