Тўраев Сардор Абдихаким ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Интернет тармоғидан фойдаланиб содир этиладиган айрим турдаги жиноятларнинг жиноят-ҳуқуқий ва криминологик жиҳатлари”, 12.00.08 – Жиноят ҳуқуқи. Жиноят-ижроия ҳуқуқи ва 12.00.15 – Криминология (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Yu1481.
Илмий раҳбар: Очилов Ҳасан Рашидович, юридик фанлар бўйича фалсафа доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/13.05.2020.Yu.22.03.
Расмий оппонентлар: Рустам Кабулов, юридик фанлар доктори, профессор; Фарход Тохиров, юридик фанлар доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги қошидаги Юристлар малакасини ошириш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Интернет тармоғидан фойдаланиб содир этиладиган жиноятлар тушунчаси, аҳамияти, криминологик тавсифини очиб бериш ва интернет тармоғидан фойдаланиб содир этиладиган жиноятларни олдини олиш билан боғлиқ муаммоларни таҳлил этиш, ўрганилган манба ва тадқиқот материаллари асосида ушбу муаммоларни бартараф этишга қаратилган таклиф ва хулосалар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ахборот тизимидан, шу жумладан ахборот технологияларидан фойдаланиб содир этилган фирибгарлик дифференциация қилиниши лозимлиги асосланган;
шахснинг шаънини ва қадр-қимматини камситувчи ҳамда инсон ҳаётининг сир тутиладиган томонларини акс эттирувчи маълумотларни ошкор қилганлик, бундай ахборотни унинг розилигисиз Интернет жаҳон ахборот тармоғида тарқатганлик ёки тарқатиш билан қўрқитганлик учун жиноий жавобгарлик белгилаш лозимлиги исботланган;
шахснинг хоҳишига зид равишда Интернет тармоғи орқали унга нисбатан шаҳвоний тусдаги электрон хат-хабарлар, шунингдек ижтимоий тармоқларда шаҳвоний тусдаги хабарлар юбориш шаҳвоний шилқимлик таркибини ташкил этиши лозимлиги асосланган;
тазйиқни тарғиб қилувчи маҳсулотни Интернет жаҳон ахборот тармоғида реклама қилиш, намойиш этиш, тарқатиш учун жиноий жавобгарлик белгилаш лозимлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши.
Интернет тармоғидан фойдаланиб содир этиладиган айрим турдаги жиноятларнинг жиноят-ҳуқуқий ва криминологик жиҳатларини тадқиқ этишнинг илмий натижалари асосида:
ахборот тизимидан, шу жумладан ахборот технологияларидан фойдаланиб содир этилган фирибгарлик дифференциация қилиниши лозимлиги тўғрисидаги таклифдан Ўзбекистон Республикасининг ЖК 168-моддасини такомиллаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024-йил 23-майдаги 9/08-86-сонли далолатномаси). Натижада таклифнинг қабул қилиниши ахборот тизимидан, шу жумладан ахборот технологияларидан фойдаланиб содир этилган фирибгарлик дифференциация қилинишига, бу турдаги қилмишлар учун жавобгарлик муқаррарлиги таъминланишига хизмат қилган;
шахснинг шаънини ва қадр-қимматини камситувчи ҳамда инсон ҳаётининг сир тутиладиган томонларини акс эттирувчи маълумотларни ошкор қилганлик, бундай ахборотни унинг розилигисиз Интернет жаҳон ахборот тармоғида тарқатганлик ёки тарқатиш билан қўрқитганлик учун жиноий жавобгарлик белгилаш лозимлиги тўғрисидаги таклифдан Ўзбекистон Республикасининг ЖКни 1413-модда билан тўлдиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024-йил 23-майдаги 9/08-86-сонли далолатномаси). Натижада таклифнинг қабул қилиниши шахснинг шаънини ва қадр-қимматини камситувчи ҳамда инсон ҳаётининг сир тутиладиган томонларини акс эттирувчи маълумотларни ошкор қилганлик, бундай ахборотни унинг розилигисиз Интернет жаҳон ахборот тармоғида тарқатганлик ёки тарқатиш билан қўрқитганлик учун жиноий жавобгарлик муқаррарлиги таъминланишига хизмат қилган;
шахснинг хоҳишига зид равишда Интернет тармоғи орқали унга нисбатан шаҳвоний тусдаги электрон хат-хабарлар, шунингдек ижтимоий тармоқларда шаҳвоний тусдаги хабарлар юбориш шаҳвоний шилқимлик таркибини ташкил этиши лозимлиги тўғрисидаги таклифдан Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг “Хотин-қизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизими янада такомиллаштирилиши натижасида Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритилганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг маъмурий ҳуқуқбузарлик ҳамда жиноят ишлари бўйича айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қарорининг ўн учинчи хатбошисини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2024-йил 28-майдаги 08/461-24-сонли далолатномаси). Натижада, шахснинг хоҳишига зид равишда Интернет тармоғи орқали унга нисбатан шаҳвоний тусдаги электрон хат-хабарлар, шунингдек ижтимоий тармоқларда шаҳвоний тусдаги хабарлар юбориш шаҳвоний шилқимлик учун жавобгарликка тортилишига оид тушунтириш берилишига хизмат қилган;
тазйиқни тарғиб қилувчи маҳсулотни Интернет жаҳон ахборот тармоғида реклама қилиш, намойиш этиш, тарқатиш учун жиноий жавобгарлик белгилаш лозимлиги тўғрисидаги таклифдан Ўзбекистон Республикасининг ЖКни 1301-модда билан тўлдиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Тезкор-қидирув департаменти Киберхавфсизлик марказининг 2024-йил 25-июндаги 16/К1-7743-сонли далолатномаси). Натижада, зўравонликни ёки шафқацизликни тарғиб қилувчи, балки тазйиқни тарғиб қилувчи маҳсулотни Интернет жаҳон ахборот тармоғида реклама қилиш, намойиш этиш, тарқатганлик учун ҳам жавобгарлик муқаррарлиги таъминланишига хизмат қилган.