Эшкобилова Феруза Уразовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Инглиз ва ўзбек  болалар  ўйин  фолклорининг  лингвокултурологик  хусусиятлари қиёсий-типологик тадқиқи», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Fil4728.
Илмий раҳбар: Халилова Дилбар Жалиловна, филология фанлари доктори,  доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Гадоева Мавлуда Ибрагимовна, филология фанлари доктори, профессор; Сафарова Нигора Охунжоновна, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек болалар ўйин фолклорининг лингвокултурологик хусусиятларини қиёсий-типологик аспектда аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек болалар ўйин фолклори ғоявий мазмуни ижтимоий воқеликни тасвирлаш тамойили, ижро табиати, образлар талқини, келиб чиқиш асослари, ички турлари каби муштарак, бироқ миллий моҳиятини юзага чиқарадиган халқчил ғоялар, умуминсоний қарашлар, лингвокултурема ва лингвистик хусусиятлар билан боғлиқ дифференциал ўзига хосликлар касб этиши далилланган;
қиёсланаётган тиллардаги болалар ўйин фолклори орасида ватанпарварлик, дўстлик, меҳнацеварлик, аждодлар касб-ҳунарига ҳурмат ва садоқат, ҳайвонларга меҳр, маиший-маданий турмуш воқеликларига эътибор мавзусидаги ўйинлар ҳар иккала халқнинг тарихий ўтмиши, дунёқараши, миллий руҳияти, ижтимоий-маданий турмуш тарзи, яшаш шароити орқали намоён бўлиши аниқланган;
ҳар иккала тил болалар ўйин фолклорида ўйин дебочаси билан боғлиқ чорламалар, чеклашмачоқлар, санамалар; ўйин якунига алоқадор тарқалмачоқлар; ўйин жараёнига дахлдор қўшиқларнинг структурал ҳамда поетик хусусиятлари, сатира ва юмор ифодаси типологик муштаракликда намоён бўлиши асосланган;
ҳар иккала тил болалар ўйин фолклоридаги сюжет ва образларнинг умумий эпик қонуниятлар асосида пайдо бўлиши ва тадрижий такомилга эришиши катталарнинг касб-кори, турли маросим ва урф-одатлар, меҳнат ва маданий турмуш предметларидан нусха кўчириш, ҳаётий воқеаларни бадиий-эстетик жиҳатдан акс эттириши замирида воқеланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек халқ болалар ўйинларини қиёсий-типологик жиҳатдан ўрганиш, ўхшаш ва фарқли хусусиятларини, бадииятини тадқиқ қилиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
инглиз ва ўзбек болалар ўйин фолклори ғоявий мазмуни, ижтимоий воқеликни тасвирлаш тамойили, ижро табиати, образлар талқини, келиб чиқиш асослари, ички турлари каби муштарак, бироқ миллий моҳиятини юзага чиқарадиган халқчил ғоялар, умуминсоний қарашлар, лингвокултурема ва лингвистик хусусиятлар билан боғлиқ дифференциал ўзига хосликлар касб этишига оид назарий хулосалардан Ўзбекистон Миллий университетида Ф-7-13 рақамли “Адабиётшунослик тарихининг фундаментал тадқиқи” мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий университетининг 2024-йил 4-апрелдаги 04/11-2604-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек халқ болалар ўйинларидаги муштараклик, ўзига хосликларнинг аниқланиши ўзбек фолклоридаги ўйинларнинг жанрий, ғоявий-бадиий, миллий, композицион хусусиятларини бошқа ноқардош ва қардош халқларнинг ўйин фолклори билан қиёсий ўрганишда муҳим фактик материал бўлишга хизмат қилган;
қиёсланаётган тиллар болалар ўйинлари орасида ватанпарварлик, дўстлик, меҳнацеварлик, аждодлар касб-ҳунарига ҳурмат ва садоқат, ҳайвонларга меҳр, маиший-маданий турмуш воқеликларига эътибор мавзусидаги ўйинлар ҳар иккала халқнинг тарихий ўтмиши, дунёқараши, миллий руҳияти, ижтимоий-маданий турмуш тарзи, яшаш шароити орқали намоён бўлишига оид назарий хулосалардан Ўзбекистон Миллий университетида 2018-2020 йилларда бажарилган ПЗ-201709134 “Филология йўналиши бўйича инглиз тили ўрганишни баҳолаш сифатининг шакл ва тамойиллари” мавзусидаги амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий Университетининг 2024-йил 3-апрелдаги 04/11-2548-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек фолклоршунослиги учун муҳим илмий-назарий маълумотлар бериши, фолклор тарихи, чоғиштирма тилшунослик, қиёсий фолклоршунослик, лингвофолклористика, лингвокултурология каби фанлар бўйича яратилган дарслик ва қўлланмаларнинг мукаммаллашувига хизмат қилган;
ҳар иккала тил болалар ўйин фолклоридаги сюжет ва образларнинг умумий эпик қонуниятлар асосида пайдо бўлиши ва тадрижий такомилга эришиши катталарнинг касб-кори, турли маросим ва урф-одатлар, меҳнат ва маданий турмуш предметларидан нусха кўчириш, ҳаётий воқеаларни бадиий-эстетик жиҳатдан акс эттириши замирида воқеланишига оид хулосалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси бадиий кенгаши ҳисобот йиғилишларида, тўгараклар фаолиятида, маҳорат дарсларида, ёш ижодкорлар билан китобхонлик учрашувларида фойдаланилган (Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси 2024-йил 11-сентябрдаги 01-03/806-сон маълумотномаси). Натижада иккала халқларнинг фолклорини ўрганишда, инглиз ва ўзбек адабиётини ўқитиш методикасида инновацион ёндашувнинг амалга оширилишида методик ёрдам сифатида хизмат қилган;
ҳар иккала тил болалар ўйин фолклорида ўйин дебочаси билан боғлиқ чорламалар, чеклашмачоқлар, санамалар, ўйин якунига алоқадор тарқалмачоқлар, ўйин жараёнига дахлдор қўшиқларнинг структурал ҳамда поетик хусусиятлари, сатира ва юмор ифодаси типологик муштаракликда намоён бўлиши билан боғлиқ хулоса ва натижалардан Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясида “Болажон” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг 2023-йил 10-ноябрдаги 1705221-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатувлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни илмий далиллар билан бойитилиб, илмий-оммабоплиги оширилган.