Мадумарова Алмаза Анваровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумот.
Диссертaция мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўн икки бармоқли ичак яраси касаллиги эрадикацияси натижасида вужудга келган йугон ичак дисбиознинг физиотерапия усуллари билан олдини олиш» 14.00.12 – Тиббий реабилитология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Tib1178.
Илмий раҳбар: Хамрабаева Феруза Ибрагимовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тиббий ходимлар касбий малакасини ошириш маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика спорт тиббиёти илмий амалий маркази, PhD.10/30.12.2019.Tib.69.01.
Расмий оппонентлар: Алиахунова Мавжуда Юсуповна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Салохитдинов Зухиридин Салохитдинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик
II.Тадқиқотнинг мақсади: эрадикацион терапия олгандан кейин ичак дисбиози билан оғриган беморларни комплекс даволашда физиотерапия усулларини қуллаш методологиясини ишлаб чиқиш ва самарадорлигини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўн икки бармоқли ичак яраси касаллиги эрадикация терапияси натижасида ичак дисбиози келиб чиқиш ҳавфи мавжудлиги, унинг касаллик кечишини ёмонлашувига олиб келиши, рецидив ҳавфини ошириши туфайли ушбу хасталикда вужудга келадиган ичак дисбиозини бартараф этиш, унинг асоратларнини олдини олишга қаратилган ёндашувлар ишлаб чиқилган;
сантиметр диапазонли микротўлқинли терапия оқсил синтезини ошириш, жигар функционал фаолиятини яхшилаш, ичак ҳазм ферментларига рағбарлантирувчи таъсирини исботлаш туфайли, ўн икки бармоқли ичак яра касаллиги эрадикацияси асоратларини олдини олиш ва даволашга ижобий таъсир кўрсатиши аниқланган;
транскраниал электр стимуллаш усулини ўн икки бармоқли ичак яра касаллиги эрадикация терапиясидан кейин қўллаш, меъда ичак тракти микроэкологиясини тиклаши туфайли йугон ичак дисбиозини бартараф этиши исботланган;
сантиметр диапазонли микротўлқинли терапия ва транскраниал электр стимуллаш усулларини эрадикация терапияси асоратларини олдини олиш ва тиббий тиклаш жараёнида қўллаш, уларнинг иммун тизимни рағбатлантирувчи таъсири туфайли ичак микробиоценозини ва ичак функционал ҳолатини тикланиши, ҳазм қилиш жараёнларини меъерлашуви ва касалликни қайталанишини олдини олиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 12 октябр 2021 й. № 8н-з/356 маълумотномаси асосида:
биринчи илмий янгилик: ўн икки бармоқли ичак яраси касаллиги эрадикация терапияси натижасида ичак дисбиози келиб чиқиш ҳавфи мавжудлиги, унинг касаллик кечишини ёмонлашувига олиб келиши, рецидив ҳавфини ошириши туфайли ушбу хасталикда вужудга келадиган ичак дисбиозини бартараф этиш, унинг асоратларнини олдини олишга қаратилган ёндашувлар ишлаб чиқилган; Илмий янгиликнинг аҳамияти шундаки, ушбу усуллардан фойдаланишда ичак дисбиозининг клиник кўринишларини камайши, даволашнинг самарадорлигини ошиши, касалликнинг қайталаниши ва асоратларнинг олдини олишга эришилади. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши. Олинган илмий натижалар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий терапия ва тиббий реабилитация марказининг гастроэнтерология бўлими ҳамда АЖ «Чинобод санаторияси» нинг гастроэнтерология ва физиотерапия бўлимида клиник амалиётга жорий этилган (МЗ РУз № 8н-з/356, 12-октябрь 2021-йил). Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: Физиотерапевтик муолажаларни хар бири ўртача 20000 дан 40000 сўмгача бўлган қийматни ташкил этиб, 10 кунлик даволаниш курси бемордан даволаш 200000 дан 400000 сўмга яқин харажатни талаб қилинади. Медикаментоз даволаниш эса ўртача 3000000 сўм бўлиб, ушбу холатда иқтисодий самарадорлик 2800000 дан 2600000 сўмгача бўлган миқдорга тенг. Хулоса: ишлаб чиқилган усуллар иқтисодий, профилактик тиббиет ва реабилитация учун манфаатлидир, чунки ўн икки бармоқли ичак яраси эрадикациясидан сўнг келиб чиқадиган асоратлар олдини олишга хизмат қилади.
иккинчи илмий янгилик: сантиметр диапазонли микротўлқинли терапия оқсил синтезини ошириш, жигар функционал фаолиятини яхшилаш, ичак ҳазм ферментларига рағбарлантирувчи таъсирини исботлаш туфайли, ўн икки бармоқли ичак яра касаллиги эрадикацияси асоратларини олдини олиш ва даволашга ижобий таъсир кўрсатиши аниқланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти шундаки, СДМ терапиясини ўн икки бармоқли ичак яраси (ЎБИЯК) ва ичак дисбиози бўлган беморларда комплекс давони қўллаш натижаларига кўра, эрадикацион терапиядан кейин ферментатив фаолият ва метаболик жараёнларнинг коррекция самарадорлиги ошган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши. Олинган илмий натижалар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий терапия ва тиббий реабилитация марказининг гастроэнтерология бўлими ҳамда АЖ «Чинобод санаторияси» нинг гастроэнтерология ва физиотерапия бўлимида клиник амалиётга жорий этилган (МЗ РУз № 8н-з/356, 12-октябрь 2021-йил). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги. Олинган натижаларни амалиётга жорий этиш орқали ўн икки бармоқли ичак яраси (ЎБИЯК) ва йўғон ичак дисбиози бўлган беморларда фермент синтези бузилишини олдини олиш ва даволаш, шунингдек, ҳазм қилиш жараёнларини яхшилаш имкони пайдо бўлган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: СДМ терапиясини ўтказиш натижасида даволаш харажатларини 2800000 сўмгача камайтириш мумкин. Чунки СДМ терапиясининг 1 муолажаси 20000 сўмни ташкил этиб, 10 кунлик курс 200000 сўмга тенг бўлади, аммо препаратлар билан даволаш курси ўртача 3000000 сўмни талаб қилган. Хулоса: СДМ терапияси харажатлари ва касалликни даволаш муддатларини камайтиришга, метаболик жараёнларни яхшилаш ҳисобига беморлар ҳолатини сезиларли даражада яхшилашга ёрдам берган.
учинчи илмий янгилик: транскраниал электр стимуллаш усулини ўн икки бармоқли ичак яра касаллиги эрадикация терапиясидан кейин қўллаш, меъда ичак тракти микроэкологиясини тиклаши туфайли йугон ичак дисбиозини бартараф этиши исботланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти шундаки, ТКЭС қўлланилганда олинган натижалар асосида ичак микробиоценози сезиларли даражада яхшиланди, бу эса организмнинг иммунологик реактивлигини ошишига олиб келган. Шунингдек, математик таҳлил асосида ТКЭС бифидо ва лактобактериялар сонини яхшилаш бўйича СДМга нисбатан юқори таъсирга эга эканлиги аниқланган. Илмий янгилик амалиётга жорий этиш. Олинган илмий натижалар АЖ «Чинобод санаторияси» нинг гастроэнтерология ва физиотерапия бўлимларида клиник амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги шундаки, тадқиқот натижалари ўн икки бармоқли ичак яраси бўлган беморларда эрадикация терапиясидан кейин йўғон ичак дисбиози ҳолатини олдини олиш ва даволаш имконини берган. ТКЭС ёрдамида ушбу муаммоларнинг ечими таъминланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги шундаки, йўғон ичак дисбиозини медикаментоз даволашнинг бир ойлик курси ўртача 3000000 минг сўмни ташкил этади, агар 10 кунлик курс олинса, бу қиймат 1000000 сўмни ташкил этган. ТКЭС қўллашда эса беморнинг харажатлари 400000 сўмни ташкил этган (даволаш курси учун 10 муолажа). Иқтисодий самарадорлик 2600000 минг сўм бўлиб, бу даволаш харажатларини сезиларли даражада камайтиради ва касалликни даволаш муддатларини уч баравар қисқартириш имконини берган. Хулоса: ТКЭС қўлланилганда ичак микробиоценози ҳолати сезиларли даражада яхшиланади, бу эса молиявий жиҳатдан фойдали бўлиб, даволаш муддатларини қисқартирган.
туртинчи илмий янгилик: сантиметр диапазонли микротўлқинли терапия ва транскраниал электр стимуллаш усулларини эрадикация терапияси асоратларини олдини олиш ва тиббий тиклаш жараёнида қўллаш, уларнинг иммун тизимни рағбатлантирувчи таъсири туфайли ичак микробиоценозини ва ичак функционал ҳолатини тикланиши, ҳазм қилиш жараёнларини меъерлашуви ва касалликни қайталанишини олдини олиши аниқланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти шундаки, олинган натижаларга асосан ҳар икки усул организмнинг иммун тизимини рағбатлантириши ва ичак дисбиози симптомларини бирдек самарали бартараф қилиши аниқланган. СДМ терапияси ҳужайравий иммунитетни яхшироқ стимуляция қилса, ТКЭС антиаллергик таъсирга эга экани аниқланган. Илмий янгилик амалиётга жорий этиш. Олинган илмий натижалар Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий терапия маркази ва АЖ «Чинобод санаторияси» да клиник амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлик шундаки, тадқиқот натижалари дисбиознинг клиник кечишини яхшилашга ва эрадикацион терапиядан кейин иммун тизимидаги жиддий бузилишларнинг олдини олишга ёрдам берган. Иқтисодий самарадорлик. СДМ ва ТКЭСдан фойдаланиш даволашда дорилардан фойдаланмасдан иммун жавобини яхшилаш имконини беради, бу эса даволаш харажатларини қисқа муддатларда сезиларли даражада камайтирган. Дисбиозни анъанавий медикаментоз даволаш (ўртача) 2000000 сўм бўлса, таклиф этилган усуллар 600000 сўмга (10 кунлик курс учун) тушади (1 муолажа ТКЭС 40000 сўм, СДМ терапия 20000 сўм). Иқтисодий самарадорлик 1400000 минг сўмни ташкил этган. Хулоса. Ҳар икки усулни қўллаш касалликнинг клиник кечишини яхшилайди, йўғон ичак дисбиози бўлган беморларда иммун ҳолатини сезиларли даражада оширади ва иқтисодий жиҳатдан ҳам фойда келтирган.